نقش واکسن آنفلوآنزا در پیشگیری از مرگ

به گزارش شفا آنلاین،این واکسن که نزدیک به ٥٠‌سال است در بسیاری از کشورهای اروپایی استفاده می‌شود، در کشور ما هنوز عمرش به ٢ دهه نمی‌رسد، اما شیوع بالای این بیماری در کشور و توصیه‌های مکرر کارشناسان و مسئولان بهداشت و درمان کشور درخصوص فواید استفاده از این واکسن در کنار قیمت مناسب آن، باعث شده تا به‌تدریج واکسن آنفلوآنزا در سبد دارویی خانواده‌های ایرانی جای بگیرد.

با این حال و با گذشت نزدیک به ١٥‌سال از ورود نخستین نوع این واکسن‌ها به کشور، هنوز سوالات و ابهام‌های مختلفی درخصوص استفاده و تاثیرات این واکسن در جلوگیری از ابتلا به بیماری آنفلوآنزا وجود دارد. شاید یکی از متداول‌ترین سوالات درخصوص واکسن آنفلوآنزا، مصونیت صد‌درصدی فرد واکسینه شده از ابتلا به این بیماری است.

موضوعی که شاید به ذهنیت ما نسبت به تاثیرگذاری واکسن‌های تزریق شده در دوران کودکی برگردد، ذهنیتی که در مورد واکسن آنفلوآنزا چندان درست نیست. زمان مناسب تزریق این واکسن هم یکی از سوالات متداول است. هرچند بنا بر توصیه پزشکان بهترین زمان استفاده از واکسن آنفلوآنزا اوایل پاییز است، ولی با این حال بسیاری از پزشکان استفاده از این واکسن را تا قبل از شروع سرمای شدید هوا و شیوع گسترده آنفلوآنزا  مفید می‌دانند.

واکسن آنفلوآنزا ایمنی صد‌درصدی ایجاد نمی‌کند
بسیاری از افراد واکسینه شده با مشاهده نخستین علامت‌های آنفلوآنزا گمان می‌کنند که این واکسن کارآیی چندانی ندارد. اما این تصور بیشتر ناشی از نبود آگاهی کافی درخصوص تاثیرات این واکسن است. موضوعی که رئیس انجمن متخصصان داخلی کشور هم به آن اذعان دارد.

ایرج خسرونیا با تاکید بر نقش پزشکان و داروسازان برای ارایه اطلاعات کافی و درست درخصوص استفاده از واکسن آنفلوآنزا و تاثیرات آن  می‌گوید: «بیماری آنفلوآنزا ویروس‌های متعدد و مختلفی دارد، به همین دلیل هم واکسن آنفلوآنزا نمی‌تواند از ابتلا به این بیماری صد‌درصد جلوگیری کند.»

او ادامه می‌دهد: «اما استفاده از این واکسن نقش بسیار مهمی در کاهش عوارض و نشانه‌های بالینی این بیماری دارد، به عبارت دیگر اگر فردی پس از تزریق واکسن به این بیماری مبتلا شود، به مراتب عوارض کمتری از این بیماری را تجربه می‌کند.»

خسرونیا درباره این‌که چرا واکسن آنفلوآنزا نمی‌تواند به‌طور کامل از ابتلا به سرماخوردگی جلوگیری کند، توضیح می‌دهد: «واکسن سرماخوردگی، ویروس ضعیف شده این بیماری است که به بدن تزریق می‌شود و ورود این ویروس ضعیف شده به بدن سبب می‌شود که سیستم دفاعی بدن فعال شده و در حالت آماده‌باش باقی بماند.

بدین‌ترتیب اگر ویروس سرماخوردگی به بدن حمله کند، به علت فعال بودن سیستم دفاعی به سرعت شناسایی شده و از بین می‌رود. اما از آن‌جا که ویروس سرماخوردگی هر ‌سال با یک تغییر کوچک به نوع جدیدی تبدیل می‌شود، کمی پس از آغاز فصل سرما فعال‌ترین نوع ویروس و میزان تغییر آن شناسایی و واکسن جدید ضد سرماخوردگی ساخته می‌شود.

تا ٢ هفته بعد از واکسینه شدن به علت حضور ویروس ضعیف شده در بدن، قدرت سیستم ایمنی و دفاعی کاهش می‌یابد و به همین علت در طول این مدت بدن نیاز به مراقبت بیشتری دارد و مصرف خوراکی‌های ویتامین‌دار به‌ویژه میوه‌ها توصیه می‌شود.» او ادامه می‌دهد: «ریشه‌کن کردن بیماری سرماخوردگی به علت تغییر سریع ساختمانی ویروس و مقاوم شدن آن نسبت به داروها و آنتی‌بیوتیک‌ها مقدور نیست، اما تزریق واکسن سرماخوردگی فرد را نسبت به این بیماری مقاوم می‌کند. واکسن سرماخوردگی اثر محدود دارد و باید هر ‌سال در زمان معین تزریق آن تجدید شود.»

به گفته رئیس انجمن متخصصان داخلی کشور، تزریق این واکسن نقش بسیار موثری در کاهش هزینه‌های درمانی خانواده‌ها دارد: «به‌طور میانگین یک خانواده ٤ نفره در ٦ ماه دوم‌ سال ٣ تا ٤ نوبت به یکی از انواع آنفلوآنزا یا همان سرماخوردگی مبتلا می‌شود که این بیماری جدا از درد بیماری و مشکلات جسمی، هزینه‌های درمانی خانواده را هم به شدت افزایش می‌دهد، درحالی‌که این واکسن با قیمت حدود ٢٥‌هزار تومان، درواقع پیشگیری ارزان‌قیمت و مناسب است.» خسرونیا با بیان این‌که سرماخوردگی آنفلوآنزا ده‌ها نوع دارد و واکسن‌هایی که تاکنون ساخته شده‌اند فقط در برابر ویروس چند نوع سرماخوردگی مصونیت سرماخوردگی می‌دهند، تاکید می‌کند: «تا به حال واکسنی ساخته نشده که بتوان در همه کشورها استفاده کرد، چون هر کشوری معمولا ویروس‌های سرماخوردگی و آنفلوآنزای مخصوص خودش را دارد. ولی درحال حاضر خیلی کشورها ویروس‌های منطقه خودشان را شناسایی کرده و برایش واکسن درست کرده‌اند.» او ادامه می‌دهد: «خوشبختانه چند سالی است که در کشور ما هم اقداماتی برای تولید این واکسن انجام شده است، هرچند هنوز بازار در اختیار واکسن‌های وارداتی است.»

تاثیر واکسن آنفلوآنزابر کاهش خطر ابتلا به سکته قلبی
رئیس انجمن متخصصان داخلی با اشاره به این‌که واکسن آنفلوآنزا بیشتر برای سالمندان و مبتلایان به بیماری‌های مزمن تجویز می‌شود، در این‌باره می‌گوید: «افراد بالای‌ ٦٥ سال‌‌، مبتلایان به‌ بیماری‌های‌ مزمن‌ ریوی، آسم و برونشیت، بیماران کلیوی، بیماران قلبی، افراد دچار نارسایی قلبی مزمن، مبتلایان به HIV، بیماران دارای نقص سیستم ایمنی، بیماران دیابتی و تالاسمی، کودکان ٦ تا ٢٣ ماه به‌ویژه کودکانی که در مهدکودک و در تماس با سایر کودکان ‌هستند، کارکنان مراکز بهداشتی و درمانی، کارکنان مرغداری‌ها، شکاربانان و افرادی که با پرندگان در تماس هستند و نیز بیماران دیالیزی به علت این‌که نسبت به دیگر افراد در معرض خطر بیشتری هستند باید نسبت به تزریق این واکسن اقدام کنند.»

او اضافه می‌کند: «درخصوص استفاده زنان باردار از این واکسن نظرات متفاوتی وجود دارد، به‌طوری که بسیاری از پزشکان تزریق این واکسن را به زنان باردار توصیه می‌کنند و برخی از پزشکان هم دلایلی برای مضر بودن این واکسن در دوران بارداری ارایه می‌کنند. در مجموع برای این گروه توصیه ما این است که استفاده یا عدم استفاده از این واکسن با مشورت و نظر مستقیم پزشک انجام شود.»

خسرونیا همچنین به یافته‌های اخیر محققان درخصوص تاثیرات استفاده از واکسن آنفلوآنزا در کاهش مرگ‌ومیر ناشی از سکته قلبی اشاره می‌کند و در این‌باره می‌گوید: «پژوهشگران به‌تازگی با بررسی شماری از مبتلایان به سکته‌های قلبی و همچنین برخی از افرادی که برای درمان انسداد رگ‌های کرونری قلب تحت عمل جراحی تعویض این عروق قرار گرفته بودند، دریافتند تزریق واکسن آنفلوآنزا در فصل زمستان مرگ‌ومیر این بیماران را به میزان ٧٢‌درصد کاهش می‌دهد.

بر پایه نتایج این بررسی، تنها یک نوبت تزریق واکسن آنفلوآنزا خطر مرگ‌ومیر این بیماران را به میزان چشمگیری کاهش می‌دهد.»

او ادامه می‌دهد: «تزریق واکسن آنفلوآنزا با افزایش گونه‌ای از سلول‌های دستگاه ایمنی موسوم به لنفوسیت‌های B، احتمال پاره شدن و میزان بروز التهاب در دیواره رگ‌ها و در نتیجه احتمال بروز سکته‌های قلبی و مغزی را کاهش می‌دهد. از این‌رو پژوهشگران استفاده از واکسن آنفلوآنزا را در فصل زمستان برای مبتلایان به سکته‌های قلبی و بیمارانی که تحت جراحی تعویض رگ‌های قلب قرار گرفته‌اند، سودمند می‌دانند.»

رئیس انجمن متخصصان داخلی درباره زمان مناسب تزریق این واکسن، می‌گوید: «به‌طورکلی شروع فصل سرما یعنی اوایل پاییز بهترین زمان تزریق این واکسن است، اما هنوز برای تزریق این واکسن فرصت هست، به‌خصوص در این چند روز اخیر که هوا سردتر شده، می‌توان این واکسن را تزریق کرد و خطر ابتلا به بیماری آنفلوآنزا را کاهش داد.»

افرادی که به تخم مرغ حساسیت دارنداز واکسن آنفلوآنزا    استفاده نکنند
طی چند‌سال اخیر آمار مصرف واکسن آنفلوآنزا در کشور رشد چشمگیری داشته و این نشان می‌دهد که گروه‌های هدف به خوبی با مزایای استفاده از این واکسن آشنا شده و از آن استفاده می‌کنند، این را دبیر انجمن داروسازان ایران می‌گوید.

سید مهدی سجادی با بیان این‌که آنفلوآنزا یک بيماری حاد تنفسی است که به سرعت منتشر می‌شود و در برخی موارد ممکن است عوارضی چون عفونت‌های گوش، سينوس و حتی عوارض حاد قلبی و تنفسی به دنبال داشته باشد، تاکید می‌کند: «واکسن آنفلوآنزا درواقع تعدیل‌کننده عوارض این بیماری است، اما این واکسن ایمنی کامل در مقابل این بیماری ایجاد نمی‌کند.»

او با بیان این‌که کودکان بالای ٦ ماه، سالمندان، زنان باردار، کادر درمانی و بيمارستانی و همچنين افرادی که ضعف سيستم ایمنی دارند، بهتر است از این واکسن استفاده کنند، تاکید می‌کند: «بيمارانی که به مواد موثره واکسن و تخم مرغ حساسيت دارند، بهتر است از این واکسن استفاده نکنند.» سجادی ادامه می‌دهد: «این واکسن محتوی آنتی‌ژن‌های سطحی ویروس آنفلوآنزا است که بر روی تخم مرغ‌های بارور مرغ سالم تکثیر می‌شود، به همین دلیل هم به افرادی که به تخم مرغ حساسیت دارند، استفاده از این واکسن توصیه نمی‌شود.» به گفته سجادی کسانی که دچار بیماری عفونی هستند، باید تا بهبودی کامل از مصرف این واکسن پرهیز کنند.

دبیر انجمن داروسازان ایران در مورد میزان و نحوه مصرف این واکسن می‌گوید: «ميزان تلقيح واکسن در بزرگسالان و کودکانی که در ٣ سالگی و بيشتر هستند، معادل یک دوز کامل (٥/٠سی‌سی) بوده ودر اطفال ٦ تا ٣٥ ماه٬ نصف یک دوز (٢٥/٠سی‌سی) تزریق شود و در صورتی که کودکان قبلا واکسينه نشده باشند، باید دوز دوم حداقل یک ماه بعد از نوبت اول تلقيح شود.»

سجادی به عوارض جانبی استفاده از این واکسن هم اشاره می‌کند و در این‌باره می‌گوید: «سردرد، تعریق، درد عضلات و مفاصل، تب، ضعف، لرز، خستگی، واکنش‌های موضعی شامل سرخی، ورم، درد و سختی محل تزریق از عوارضی است که طی یک تا ٢ روز پس از تلقیح برطرف می‌شود.»

او ادامه می‌دهد: «از واکنش‌های ناخواسته گزارش شده می‌توان به اختلالات خون و سیستم لنفاوی، واکنش‌های آلرژیک شدید، اختلالات سیستم عصبی مثل تشنج و اختلالات عروقی و پوست مثل خارش و کهیر اشاره کرد.» سجادی با اشاره به اختلاف‌نظر پزشکان درباره استفاده زنان باردار از واکسن آنفلوآنزا می‌گوید: «براساس اطلاعات محدود موجود، عوارض ناخواسته مشخصی در ارتباط با تجویز این واکسن در مادر و جنین مشاهده نشده است و این واکسن را می‌توان در ٣ ماهه دوم و سوم بارداری تجویز کرد.

در زنان بارداری که به دلایل پزشکی، احتمال بروز عوارض ناشی از آنفلوآنزا در آنها بیشتر است، مصرف این واکسن بدون در نظر گرفتن ماه بارداری در مجله‌های پزشکی بین‌المللی توصیه شده است.» به گفته دبیر انجمن داروسازان، یکی از دلایل استقبال مردم از این واکسن قیمت مناسب آن است.

او در این‌باره توضیح می‌دهد: «در حال حاضر با توجه به گونه‌های ویروس آنفلوآنزای سال ٢٠١٥-٢٠١٦ میلادی ٣ نوع این واکسن که توسط شرکت سانوفی پاستور فرانسه، ابوت هلند و نوارتيس ایتاليا تولید شده در بازار دارویی کشور موجود است که با قیمت ٢٣ تا ٢٦‌هزار تومان در اختیار مصرف‌کننده قرار می‌گیرد، البته به‌زودی نوع ایرانی این واکسن هم وارد بازار می‌شود.»

او ادامه می‌دهد: «واکسن آنفلوآنزا به صورت محلول آماده تزریق و سرنگ پرشده به مقدار ٥/٠سی‌سی در داروخانه‌های کشور موجود است.» سجادی با بیان این‌که عرضه واکسن آنفلوآنزا احتیاجی به نسخه پزشک ندارد، می‌افزاید: «برای مسئولان داروخانه‌ها، توصیه پزشک در استفاده از این واکسن کفایت می‌کند و به همین دلیل اگر فردی بدون نسخه و با توصیه پزشک قصد استفاده از این واکسن را داشته باشد، داروخانه‌ها آن را در اختیار متقاضی قرار می‌دهند.»

او در مورد زمان مناسب تزریق این واکسن هم تاکید می‌کند: «با توجه به کاهش دما و سرد شدن ناگهانی هوا، به نظر می‌رسد که باید منتظر موجی از بیماری آنفلوآنزا باشیم، به همین دلیل به کسانی که تاکنون این واکسن را دریافت نکرده‌اند، توصیه می‌کنیم هرچه زودتر این واکسن را تزریق کنند، چون با این پیشگیری ارزان قیمت خطر ابتلا به بیماری آنفلوآنزا تا مدت ٦ ماه به میزان ٨٠‌درصد کاهش می‌یابد.»شهروند