این بافت نابجا
می‌تواند درهمه نقاط بدن دیده شود ولی رایج‌ترین محل پدیدآمدن آن، لگن است
که در این قسمت هم، تخمدان‌ها بیشترگرفتار آندومتریوز می‌شوند.دکتر ابوطالب صارمی در خصوص این بیماری می‌گوید: درآندومتریوز، اگرچه بافت آندومترتغییرمکان داده، اما همچنان به فعالیت خود ادامه می‌دهد و درهردوره قاعدگی، این بافت ضخیم می‌شود و خونریزی می‌کند. کیست‌های شکلاتی تخمدان که در این بیماری دیده و آندومتریوما نامیده می‌شود حاصل خونریزی مکرر و مزمن در داخل کیست‌ها و تغییر رنگ خون از قرمز به رنگ قهوه‌ای شکلاتی است.
دبیر علمی سمینار آندومتریوز با اشاره به اینکه شیوع واقعی آندومتریوز مشخص نیست، می‌افزاید: لاپاراسکوپی تنها روش قابل اعتماد و قطعی برای تشخیص این بیماری است و از آنجایی که این روش تازمانی که نشانه‌های قوی وآزار دهنده مثل دردهای شدید، نازایی یا کیست‌های بزرگ وجود نداشته باشد انجام نمی‌شود، بیمار در مراحل ابتدایی متوجه بیماری خود نمی‌شود.
وی در ادامه می‌افزاید: میانگین سنی متوسط درزمان تشخیص بیماری معمولاً 25 تا 35 سال است. آندومتریوز درسنین قبل از شروع نخستین قاعدگی نادر است و عمدتا درزنان زیر 17 سال دیده نمی‌شود. بیشتر موارد آندومتریوز در زنان کمتر از 17 سال مربوط به کسانی است که ناهنجاری‌های مادر زادی رحم وضمایم دارند ولی این تمام ماجرا نیست. چرا که‌آندومتریوز در بافت‌هایی مثل دستگاه گوارش، شش‌ها و سایر نقاط بدن هم دیده می‌شود. این موضوع باعث ایجاد این گمانه شده است که شاید از همان دوران جنینی تعدادی از سلول‌هایی که قرار بوده داخل رحم باشند وپوشش داخلی رحم یاهمان آندومتر را بسازند به طور نابجا در محل دیگری کاشته شده‌اند و پس از بلوغ وبا تغییرات هورمونی همانند بافت مشابه خود در رحم شروع به فعالیت کرده‌اند.
رئیس مرکز تحقیقات سلولی صارم با اشاره به درد به عنوان شایع ترین علامت بالینی این بیماری تصریح می‌کند: درد شدید قاعدگی،علائم دوره‌ای روده‌ای یا مثانه ای، کاهش باروری یا نازایی وخستگی مزمن از نشانه‌های این بیماری است. البته شدت آندومتریوز ارتباطی با شدت علائم ندارد. به این معنی که ممکن است زنان مبتلا به بیماری پیشرفته دارای علائم کمی باشند یا اصلاً علامت نداشته باشند و از سویی در افراد مبتلا به بیماری جزئی یا خفیف ممکن است درد ناتوان کننده رخ بدهد.
از علائم مهم دیگر بیماری، نازایی است. در زنان نابارور شیوع آندومتریوز
در مطالعات مختلف از 9 تا 50 درصد گزارش شده است. آنچه مسلم است این بیماری
با مکانیسم‌های مختلف می‌تواند سبب کاهش باروری ونازایی شود.
این فوق تخصص ناباروری زنان در ادامه می‌گوید: هرچند جراحی روش استاندارد تشخیص بیماری است اما روش‌های متفاوتی برای کمک به تشخیص این بیماری وجود دارد. برای مثال از نوعی مارکر(نشانگر) سرمی (به نام ca-125 ) می‌توان برای کمک به تشخیص استفاده کرد. البته این مارکر بیشتر حالت کمکی دارد وبه هیچ عنوان تشخیصی نیست وممکن است در بیماری‌های دیگرنیز افزایش داشته باشد.
سونوگرافی روش مفیدی برای تشخیص زنان مبتلا به‌آندومتریوز پیشرفته است. این سونوگرافی می‌تواند آندومتریومای تخمدان را تشخیص دهد اما قادر به نشان دادن چسبندگی‌ها و کانون‌های سطحی بیماری نیست. تصویر برداری باMRI نیز همانند سونوگرافی ممکن است در تمایز آندومتریوما از سایر توده‌های تخمدانی کمک کننده باشد اما نمی‌تواند ضایعات کوچک داخل شکم و لگن را بخوبی نشان دهد.
یک راه دیگر هم برای تشخیص (البته تأیید احتمالی تشخیص ونه تشخیص قطعی)
وجود دارد وآن درمان طبی بیماری قبل از جراحی وبررسی پاسخ به درمان بخصوص
در بیماران جوان است. این درمان‌ها بخصوص در مواردی پیشنهاد می‌شود که علت
دیگری بجز تشخیص قطعی بیماری برای جراحی یا لاپاراسکوپی وجود ندارد. اما
درنهایت تشخیص قطعی ونهایی بیماری با جراحی(عموماً لاپاراسکوپی) است.
در
این روش تحت بیهوشی ودراتاق عمل، با دوربین‌های مخصوص از ناحیه ناف وارد
فضای شکم شده ومحوطه شکم ولگن دیده شده و ضایعات کاملاً واضح آندومتریوز
رامی‌توان طی همان مرحله جراحی تشخیصی با سوزاندن از بین برد و همچنین
چسبندگی‌ها را نیز آزاد کرد.
درصورتی که شدت چسبندگی زیاد باشد ممکن است در حین باز کردن چسبندگی اعضای مجاور از جمله روده ومثانه آسیب ببینند.پس از عمل به بیمار دارو داده می‌شود وبسته بشدت بیماری برای بررسی میزان بهبود بیماری وتکمیل اقدام‌های درمانی پس از شش تا نه ماه لاپاراسکوپی مجدد توصیه می‌شود.
به گفته دکتر صارمی آشنایی بیشتر با پیامدهای این بیماری بسیار اهمیت
دارد، از این رو سمینار یک‌روزه «آندومتریوز» با هدف بررسی پیامدهای ناشی
از این بیماری از جمله ناباروری پنجشنبه 7 آبان ماه در سالن همایش‌های
بیمارستان صارم برگزار می‌شود.ایران
دکتر ابوطالب صارمی
رئیس مرکز تحقیقات سلولی صارم
