به گزارش شفا آنلاین، چندي پيش بود که يکي از متخصصان ارتوپدي از عدم وجود يک تعريف مشخص براي مفاهيم مقيمي، ماندگاري و آنکالي گلايه کرده و گفته بود: «اصلا معلوم نيست براساس کدام ضابطه مشخص مي‌کنند که چه کسي بايد آنکال باشد و چه کسي مقيم؟» معترض بعدي رئيس سابق بيمارستان امام حسين(ع) بود گفت: «در حال حاضر دانشگاه‌هاي علوم پزشکي اختيار و تشخيص اينکه کدام رشته‌ها مقيم باشند را به بيمارستان‌ها داده و آنها نيز هرکه را که مايل باشند، برمي‌گزينند.»
بحث اصلي برسر جايگاه متزلزل تعاريفي است که اتفاقا بايد به شکل روشن و دقيق مشخص شوند و نمي‌شوند. نسخه جديد اين اقدام را مي‌توان در اصرار معاونت بهداشت براي تغيير نام ماما به مراقب سلامت در طرح پزشک خانواده، در حاشيه شهرها و شهرهاي زير 20 هزار نفر مشاهده کرد.
طبق اخبار رسيده از منابع
موثق، اين اصرار تا جايي پيش رفته که از ماماهاي استان‌هاي البرز و خراسان
خواسته شده اتيکت‌هاي خود را از ماما به مراقب سلامت تغيير دهند. اقدامي که
کارشناسان آن را غيرقانوني مي‌دانند و جامعه مامايي نيز اعتراضات
گسترده‌اي عليه آن انجام داده‌اند. درواقع اعضاي اين حرفه ضمن اعلام
بي‌خبري از دليل اين نوع رفتارها، بروز آن را باعث رنجش خاطر خود عنوان
مي‌کنند.
عناوين عجيب و غريبي که زيبنده نيست
رئيس انجمن مامايي ايران در اين خصوص » گفت: «متاسفانه گاهي وزارت بهداشت به خصوص در زمينه توسعه شبکه، بدون مشورت با صاحبنظران رشته و بدون توجه به نيازهاي زنان کشور، عناوين عجيب و غريبي را براي مامايي تعيين مي‌کنند که زيبنده آن نيست. از جمله در دولت گذشته نام دستيار را بر آن گذاشتند و گفتند که ماما در طرح پزشک خانواده دستيار پزشک است.
در اين دولت نيز عنوان دستيار را به مراقب سلامت تغيير دادند و گاهي از آن به عنوان بهورز ياد کردند. در حاليکه در همه دنيا از اين حرفه به عنوان ميدوايف يا ماما ياد مي‌شود.» ناهيد خداکرمي مامايي را يکي از رشته‌هاي ريشه‌دار کشور معرفي و تصريح کرد: «اين رشته قبل از پزشکي تاسيس شده و بيش از صد سال است که از تحصيلات آکادميک آن مي‌گذرد. وقتي نگاهي به قوانين پزشکي ازجمله قوانين غذا و داروي سال 1334 که هنوز هم بيشتر قوانين ما برمبناي آن است، مي‌اندازيم، مي‌بينيم که از همان زمان، مامايي يک رشته پروانه‌دار با هويت مستقل بوده است که در پروانه آن نيز قيد شده که مي تواند به امر زايمان طبيعي بپردازد.»
وي با بيان اينکه مامايي يکي از معدود
رشته‌هاي کشور است که همواره شرح وظايف مشخص و مصوب دارد، خاطرنشان کرد:
«شرح وظايف اين رشته دقيقا به تصويب وزارت بهداشت و شورايعالي نظام پزشکي
مي‌رسد، اما متاسفانه شاهد رفتارهايي از سوي مسئولين هستيم که علت آن را
نمي‌دانيم. توجيه آنان نيز اين است که فقط خدمات مامايي را از ما
نمي‌خواهند و انتظار ارائه خدمات ديگري نيز دارند. ما هم حرفي نداريم،
کمااينکه 13 سال است که ماما در تيم پزشک خانواده روستا خدمات ديگري را
البته با عنوان ماما ارائه مي‌دهد و ما به هيچ‌عنوان حاضر نيستيم که عنوان
حرفه‌اي ما با اسامي خودساخته و سليقه‌اي ديگر که قطعا تا چند سال ديگر
دوباره عوض خواهد شد، تغيير يابد. بنابراين ما اين‌گونه نگاه به يک حرفه را
مقداري غيرحرفه‌اي و غيرعلمي مي بينيم.»
اعتراض وارد است
اعتراض
جامعه مامايي ازسوي رئيس سازمان نظام پزشکي پذيرفته شد و مورد حمايت قرار
گرفت. عليرضا زالي با بيان اينکه مجموعه همکاران ماما از پيش و سال‌هاي دور
مطب مستقل براي ارائه خدمات خود داشتند، گفت: «ماماها جزو اولين گروه‌هايي
بودند که در نظام سلامت کشور از پيشينه مشخصي از استقلال حرفه‌اي در ارائه
خدمات برخوردار بوده‌اند. بنابراين علي‌القاعده اعتراض جامعه مامايي درست
است، زيرا در طراحي مدل پزشک خانواده نقش مستقل ماما مخدوش شده و اين
اعتراض منطقي است.» وي اضافه کرد: «يکي از گروه‌هايي که مي‌تواند در
سياست‌هاي نوين جمعيتي، جايگاهي جدي داشته و نقش فعال‌تري را بر عهده گيرد،
همکاران ماما هستند.
به نظر مي‌رسد اين مسئله در طراحي نوين حوزه سلامت
بايد با توجه به جايگاه ممتاز ماماها و خدمات جديدي که مي‌تواند در ابعاد
مختلف در نظر بگيرند، تعريف شود.»
تعاريف براساس منفعت‌طلبي است
يکي
ديگر از منتقدان رويکرد وزارت بهداشت در زمينه تعريف مفاهيم، سياست اين
وزارتخانه را منفعت‌طلبي عنوان کرد. علي باغبانيان با بيان اينکه متاسفانه ضوابط ابلاغي ازسوي وزارت بهداشت، به جاي توجه
به تعاريف علمي و کارشناسي، بيشتر متوجه جيب است، تصريح کرد: «وزارت
بهداشت مفاهيم را به شکلي تعريف مي‌کند که پرداختي‌هاي آن به حداقل برسد.
به خصوص مصاحبه اخيري که وزير انجام دادند و در آن به صورت غيرمستقيم فاتحه
طرح تحول نظام سلامت را خواندند.» وي ادامه داد: «به نظر مي‌رسد همکاران
ما در وزارتخانه اين تعاريف را مبتني‌بر شاخص‌هاي علمي و کار کارشناسي
انجام نمي‌دهند. بلکه مفاهيم را بر اساس وضعيت بودجه طراحي مي‌کنند و اين
واقعا براي پزشکان و ماماها مضر است و روي عملکرد آنها در کار مردم تاثير
منفي مي‌گذارد. هريک از اين مفاهيم، يک تعريف روشن و واضح دارد که متاسفانه
مورد توجه قرار نمي‌گيرد.»
رئيس اسبق کميسيون بهداشت و درمان مجلس شوراي
اسلامي با اشاره به اينکه اين قبيل رفتارها منجربه بروز احساس ياس، نااميدي
و نگراني در همکاران شده و يک فضاي بي‌اعتمادي را شکل داده است، گفت: «اگر
قرار باشد يک پزشک اطميناني از نحوه دريافت حق و حقوق خود نداشته باشد،
قطعا روي کارکرد و روحيه او اثر مي‌گذارد. وقتي هم که دچار اضطراب، دغدغه
خاطر و نگراني شد، قطعا کارکرد او مورد تاييد نخواهد بود.»
رئيس انجمن مامايي ايران در بخش ديگري از سخنان خود به يکي ديگر از کج‌سليقگي‌هاي صورت گرفته در مورد حرفه مامايي اشاره و با بيان اينکه نگراني ديگر ما به نيازهاي مردم برمي‌گردد، تصريح کرد: «هم‌اکنون در طرح پزشک خانواده و حاشيه شهرها براي هر مراقب سلامت يک جمعيت تعريف شده است که اين جمعيت مي‌تواند پيرمرد، پيرزن، جوان، کودک و ... باشد و اين مراقب سلامت مسئول تمام امور اوليه سلامت است.
اولا ماما مي‌تواند خدمات سلامت
سطح يک و دو را ارائه دهد، ثانيا خلط کردن خدمات موردنياز زنان در پکيج
مراقب سلامت اصلا به صلاح کشور نيست، به خصوص الان که بحث سياست‌هاي کلي
سلامت، سياست‌هاي جمعيتي و بحث مهارت ماما در ارائه خدمات سلامت بارداري را
داريم.»
خداکرمي
اضافه کرد: «اين بسته مقرون به صرفه نيست و قطعا مادران در آن آسيب خواهند
ديد. اينکه با يک کارشناس رشته ديگر 20 ساعت راجع به بهداشت مادر و کودک
صحبت شود و بعد اين انتظار وجود داشته باشد که مادر دچار مرگ و مير نشود،
امکان‌پذير نيست و در حقيقت حقيرکردن خدمات موردنياز مادران است.
وزارت
بهداشت شاهد ادعاي خود را اين مسئله مي‌داند که بعد از سال‌ها فعاليت
بهورز، حالا قصد دارد که اين الگو را در سطح بالاتري پياده کند. اگرچه ما
زماني به اندازه کافي متخصص و ماما نداشتيم و مجبور بوديم بهورز تربيت
کنيم، اما الان با وجود تعداد زياد متخصص، اين اجبار را نداريم.» خداکرمي
ادامه داد: «اگرچه بهورز مي‌تواند فعاليت خود را در حوزه محلي انجام دهد،
اما در حوزه حاشيه شهرها و پزشک خانواده شهري بايد الگوي پزشک خانواده
روستايي را تحليل کنيم و بر اساس آن تصميم بگيريم.
12 سال است که ماما به عنوان ماماي خانواده در پزشک خانواده روستايي خدمات مي‌دهد و آمار مرگ و مير مادر را به صفر رسانده است. همه اينها را فراموش مي‌کنند و نمي‌گويند که اين زحمات ماما بوده که اين موفقيت‌ها را درپي داشته و هنوز فکر مي‌کنند که بهورز توانسته اين خدمات را ارائه دهد.
البته بنده منکر خدمات بهورزان محترم نيستم اما اين دليل نمي شود که ماما را در حد بهورز ببينيم. ماما تحصيلکرده کارشناسي اين کشور است که حوزه تخصصي او سلامت بارداري و مراقبت هاي دوران بارداري است و حرمت زنان کشور نيز بايد حفظ شود و بدانند که از چه کسي خدمت مي گيرند. وقتي ماما وجود دارد لذا نبايد فرد ديگري مسئول ارائه خدمات به آنها شود.» وي در پايان خاطرنشان کرد: «پيشنهاد ما اين است که در همه بسته‌هاي حاشيه شهرها و پزشک خانواده شهرهاي زير 20 هزار نفر، ماما فقط مسئول ارائه خدمات به زنان خانوارها باشد. ممکن است جايي 2 ماما وجود داشته و مراقب سلامت نيز ماما باشد، اما ايرادي به اين مسئله وارد نيست و ماماي دوم مي‌تواند خدمات عمومي را ارائه دهد. اما مامايي که قرار است خدمات زنان را ارائه دهد بايد با نام حرفه‌اي ماما مشخص باشد تا مردم با اين نام احساس قرابت کنند.»
سپید
