آیا در زمینه استفاده از برنامه های تلویزیونی و بازی های رایانه ای محدودیت زمانی برای فرزندتان قائل هستید؟ نظارت نامناسب در نحوه استفاده از برنامه های تلویزیونی که گاهی با صحنه های پرخشونت همراه است باعث بروز پرخاشگری در کودکان می شود. دکتر پورشمس توضیحاتی در این زمینه به شما می دهد.

نتایج اکثر مطالعات نشان داده خشونت موجود در بعضی فیلم ها و برنامه های تلویزیونی در بروز پرخاشگری در کودکان تاثیر زیادی دارد، اما این مطالعات تاثیرات کوتاه مدت رسانه ها را در بروز خشونت در کودکان بررسی کرده اند و درطولانی مدت مورد مطالعه قرار نگرفته است. رسانه های الکترونیکی شامل تلویزیون، رایانه، تلفن همراه، بازی های ویدئویی، اینترنت و پست الکترونیکی است که نقش پررنگی در اوقات فراغت بزرگسالان و هم چنین کودکان و نوجوانان ایفا می کند.

استفاده درست از رسانه ها باعث یادگیری بهتر کودکان می شود اما کنار آن معایبی را نیز همراه دارد که یکی از موارد آن «پرخاشگری» است. پرخاشگری یکی از مهم ترین چالش های دوران نوجوانی است که تحت تاثیر عوامل مختلفی مانند محیط زندگی، ناکامی، ژنتیک، تنبیه فیزیکی والدین و مربیان، تایید رفتار پرخاشگرانه در خانواده و جامعه، عوامل فرهنگی، تماشای خشونت، ناهماهنگی  در روش های تربیتی، گسستگی کانون خانواده یا یادگیری از طریق تقلید از گروه همسالان است. این عوامل تاثیرگذار در خشونت کودکان، در جوامع توسعه یافته ممکن است بیشتر باشد.


برنامه های خشن مثل سرطان

بسیاری از محققان معتقدند خشونت در رسانه های اجتماعی را باید به عنوان یک عامل تهدیدکننده در سلامت همگانی مورد توجه قرار داد. رابطه ای که بین مواجهه با خشونت رسانه ای و پرخاشگری در کودکان وجوددارد، شبیه رابطه مواجهه با سایر عوامل خطرزا در سلامت افراد است. مانند رابطه سیگار و سرطان. تحقیقات نشان داده است 89 درصد بازی های رایانه ای دارای محتوای خشن هستند. علاوه بر مطالعاتی که خارج از ایران انجام شده، نتیجه مطالعات در ایران نیز نشان داد بین خشونت رسانه ای خصوصا در فیلم های خشن تلویزیونی و بروز رفتار پرخاشگرانه در کودکان رابطه مستقیمی وجود دارد اما تاثیر آن در برنامه های ویدئویی کمتر بود.

رسانه ها خشونت را توجیه می کند

به دلیل بروز خشونت در رسانه ها شاهد آثار تحریکی کوتاه مدت پرخاشگری در کودکان خواهیم بود. خصوصا اینکه مواجهه با خشونت در رسانه های باعث توجیه کردن خشونت می شود و این نگاه و باور را در دیگران به وجود می آورد که دنیا مکان خصومت آمیزی است و در نتیجه باعث تحریک خشونت در افراد می شود.

البته باز هم به قطعیت نمی توانیم بگوییم که بین خشونت در رسانه ها و بروز پرخاشگری در کودکان رابطه علت و معلولی وجود دارد بلکه این 2 عامل در یکدیگر تاثیراتی را دارند. اما نتایج مطالعات به صورت قطعی نشان داد مدت زمان انجام بازی های ویدئویی یا تماشای فیلم ها و برنامه های خشن مهم تر از محتوای آن است. به این صورت که هر چقدر مدت زمان استفاده از این نوع برنامه های پرخشونت بیشتر شود، تاثیرپذیری نیز بیشتر است.

متاسفانه در بعضی خانواده ها دیده می شود که مادر خانواده یا پدر ساعت های زیادی را به تماشای تلویزیون می پردازد که درنتیجه کودک نیز این رفتار را از والدین تقلید می کند.البته باید این نکته را اضافه کرد که نداشتن عادت به مطالعه باعث تشدید تماشای تلویزیون خواهدشد.
دکتر مریم پورشمس، روان پزشک