به گزارش شفا آنلاین، يکي از مواد
اين قانون جامع، استفاده از تصاوير هشداردهنده بر روي پاکت‌هاي سيگار بود
که البته اجراي آن تاکنون با دشواري‌هاي زيادي همراه بوده است. براساس
آيين‌نامه قانون جامع کنترل و مبارزه ملي با دخانيات، برچسب هشداردهنده روي
جلد سيگارها هر 6 ماه يکبار بايد تغيير کند.
معاون بهداشت وزير بهداشت نيز
در بر اين مطلب صحه گذاشت و جلوگيري از تبليغ مواد
دخاني را يکي از اقدامات موثر در راستاي کاهش مصرف سيگار برشمرد. علي‌اکبر
سياري اضافه کرد: «تصاوير جديدي با موضوع مضرات مصرف سيگار به‌منظور نصب بر
روي بسته‌ها در حال طراحي است. ضمن اينکه مانيتورينگ وضعيت مصرف نيز
الزامي است.»
مسئولان
وزارت بهداشت معتقدند که تصاوير الصاقي بر روي بسته‌‌بندي سيگارها و ساير
مواد دخاني، نشان‌دهنده بيماري‌ها و مضرات ناشي از مصرف مواد دخاني و
استنشاق تحميلي دود آن بوده و به‌طور مستقيم از بيماران مبتلا به
بيماري‌هاي ناشي از مصرف دخانيات در کشور تهيه شده است.
در همين راستا رئيس
مرکز سلامت محيط و کار وزارت بهداشت از
ساده‌سازي و يکسان‌سازي پاکت‌هاي سيگار خبر داد و گفت: «اين بسته جديد يکي
از روش‌هاي موثر است که طبق آخرين جلسات برگزار شده ستاد مبارزه با قاچاق و
وزارت صنايع، قرار شد وزارت صنايع پيگير آن باشد و امسال بايد هر چه
سريع‌تر عملياتي شود.» خسرو صادق‌نيت با اشاره به برنامه‌هاي مختلف وزارت
بهداشت در راستاي کنترل مصرف و استعمال دخانيات، گفت: «يکسان‌سازي پاکت‌هاي
دخانيات يکي از روش‌هاي موثر است که قرار شده وزارت صنايع پيگير آن باشد
تا تصاوير هشداردهنده موثرتري بر روي پاکت‌هاي سيگار و قليان استفاده شود.»
اما
آنچه همواره مورد سوال است، همان اختلاف قديمي وزارت بهداشت و سازمان
دخانيات مبني‌بر ميزان تاثيرگذاري اين تصاوير است. اما نکته حائز اهميت اين
است که در تمام اماکن عرضه سيگار، پاکت‌هاي بدون تصاوير هشداردهنده نيز
يافت مي‌شود که عموما قاچاق و فاقد کيفيت لازم هستند. پس نبايد فراموش کرد
که استفاده از تصاوير موثرتر، ممکن است منجربه گرايش مردم نسبت به مصرف
سيگار قاچاق شود. مساله‌اي که رئيس کارگروه کاهش تقاضا در کميته مستقل
مبارزه با مواد مخدر مجمع تشخيص مصلحت نظام نيز آن را پذيرفت.
سعيد صفاتيان ، توپ را به زمين گمرک انداخت و گفت: «در هرصورت
در سياست مبارزه با دخانيات، نمي‌توان گفت که تنها يک دستگاه مسئول است،
بلکه سازمان‌هاي مختلف بايد در اين زمينه با هم همکاري و تعامل داشته
باشند.» وي ضمن انتقاد از عملکرد گمرک ايران در زمينه مبارزه با کالاهاي
قاچاق، تصريح کرد: «سيگار و دخانيات محصولاتي نيستند که قاچاق آنها به
سادگي امکان‌پذير باشد، بلکه واردات اين محصول با کاميون‌هاي بزرگ صورت
مي‌گيرد که رديابي و جلوگيري از فعاليت آنها بسيار امر ساده‌اي مي‌نمايد،
اما گويا گمرک از عهده اين کار برنمي‌آيد.»
البته
صادق‌نيت در اين‌خصوص سکوت نکرد و اين دست مخالفت‌ها را تعبير به مقاومت
کرد و اظهار داشت: «اين مقاومت‌ها درحالي صورت مي‌گيرد که تاثير زياد انجام
اين اقدامات در کاهش مصرف دخانيات به اثبات رسيده است.» وي با بيان اينکه
اين مقاومت‌ها از سوي شرکت‌هاي توليد کننده و وارد کننده محصولات دخاني
انجام مي‌شود، تصريح کرد: «البته دليل آنها اين است که الصاق اين تصاوير
باعث مي‌شود مردم به سمت مصرف سيگارهاي قاچاق بروند که تصاويري ندارند.
به
همين دليل ما بحث‌هاي مبارزه با قاچاق محصولات دخاني را نيز دنبال مي‌کنيم
تا به اين دليل به آنها هم پاسخ داده شود.» صادق نيت ادامه داد: «يکي از
برنامه‌هاي ما قبل از الصاق طرح‌هاي جديد روي پاکت سيگار، ساماندهي توزيع
اين سيگارها است. به اين صورت که اين محصولات را فقط در دکه‌هايي به فروش
مي‌رسانيم که هيچ نوع سيگار قاچاقي عرضه نشود.»
راهکاري
که البته خيلي منطقي به نظر نمي‌رسد. اين مساله را يک پزشک و کارشناس
اعتياد در گفتگو با سپيد گفت و اضافه کرد: «اعمال ممانعت‌هاي مختلف در مسير
دسترسي يا افزايش قيمت سيگار در مورد گروه‌هاي سني مختلف تاثير متفاوتي
دارد.»
سيدعلي شفيعي ادامه داد: «فرض کنيم اين سيگارها در هر فروشگاهي در
معرض ارائه قرار نگيرد، اگرچه اين تصميم درمورد افراد کم سن و سال موثر
است، اما لزوما روي کساني که وابسته به مصرف سيگار هستند اين تاثير را
ندارد. يکي از عوارض بديهي آن تمايل افراد به استفاده از انواع کم کيفيت‌تر
سيگار است که کنترل کمتري روي آن صورت مي‌گيرد و احتمالا عوارض بيشتري
دارند.»
سعيد
صفاتيان البته با اصل الصاق برچسب مخالفتي ندارد. وي ضمن تقسيم‌بندي
تبليغات راجع به سيگار به 2 دسته تبليغ مثبت و منفي گفت: «تبليغ مثبت مثل
اين است که بگوييم اگر فردي استفاده از سيگار را کنار بگذارد، سالم‌تر
خواهد بود و طول عمر بيشتري خواهد داشت.
اما تبليغ منفي آن است که دائما
تبعات مصرف سيگار را براي مردم به‌صورت هشدار بيان کنيم. مانند اينکه
بگوييم مصرف هرنخ سيگار تا اين حد موجب بروز سرطان و انواع بيماري‌هاي
مختلف مي‌شود.» وي ادامه داد: «استفاده از هر 2 نوع تبليغ مثبت و منفي عليه
سيگار، مي‌تواند بازدارنده باشد، به شرط اينکه به‌صورت ترکيبي به کار رود.
يعني تنها به يک نوع از آن اکتفا نشود.»
اما
گويا کارشناسان از اساس با اين طرح مخالفت مي‌کنند. شفيعي با بيان اينکه
ظاهرا وزارت بهداشت برنامه دارد تا برچسب‌هاي الصاق شده بر روي پاکت‌هاي
سيگار را بزرگتر به چاپ برساند، گفت: «هرگونه اظهار نظر و تصميم‌گيري در
اين مساله نيازمند انجام يک مطالعه مجزا است که به نظر نمي‌رسد وزارت
بهداشت در راستاي انجام آن اقدامي کرده باشد.» وي به انجام مطالعات مشابه
در ساير کشورها اشاره و خاطر نشان کرد: «نتايج آن مطالعات نشان داده که
برچسب‌هاي الصاقي بي‌نتيجه بوده است.
از آنجاکه اين قبيل اقدامات وابستگي
زيادي به فرهنگ دارد، بايد در هر جامعه به‌صورت مستقل ارزيابي شود.» اين
کارشناس اعتياد ادامه داد: «مشاهدات ميداني حاکي از آن است افرادي که
وابستگي بيشتري به سيگار دارند و از مشتريان طولاني مدت استفاده از دخانيات
هستند، زمان مراجعه به فروشگاه، انواع بدون تصوير پاکت‌هاي سيگار را
مطالبه مي‌کنند و پرواضح است اين محصولات قاچاق هستند و معلوم نيست که با
چه کيفيتي وارد کشور مي‌شوند. لذا در نظرگرفتن مضرات و منافع اين نوع
تصميم‌گيري‌ها ضروري است.»
وي با بيان اينکه شروع روند مصرف دخانيات عوامل
محرک فردي اجتماعي نيرومندي دارد که بعيد است صرف الصاق يک عکس منزجر
کننده، بتواند افراد را از مصرف بازدارد، خاطرنشان کرد: «کسي که قصد تهيه
سيگار دارد از قبل تصميم خود را گرفته و بعيد است با ديدن آن تصوير منصرف
شود.»
شفيعي
در بخش ديگري از سخنان خود با تاکيد بر اينکه مصرف سيگار محرک‌هاي زيادي
دارد، تصريح کرد: «در سنين، گروه‌هاي اجتماعي و گروه‌هاي سني مختلف، دلايل
شروع و تداوم مصرف سيگار خيلي متفاوت است و لذا رويکردهاي کاهش تقاضا براي
مصرف، بسيار تاثيرگذارتر ايجاد محدوديت درعرضه خواهد بود.» وي اضافه کرد:
«مثال اين ادعا مقايسه کشور آمريکا با کشورهاي اروپايي است.
تبليغات بسيار
گسترده‌اي که در آمريکا به منظور معرفي مصرف سيگار به‌عنوان يک رفتار
غيربهداشتي و غير اجتماعي انجام گرفت، منجر به اين شد که کسي حاضر نباشد
خود و ديگران را در معرض آسيب قرار دهد، چرا که در اين صورت يک عمل قبيح
انجام داده است.
افراد نيز به منظور دوري از چنين موقعيتي و فرار از اين
برچسب نامطلوب، از مصرف سيگار صرف نظر کردند.» اين پزشک و کارشناس اعتياد
افزود: «اين رويکرد مثبت درحالي در آن کشور به خوبي موثر بوده که در ايران
غالب رويکردها سلبي است و سعي مي‌شود افراد را دچار وحشت يا آنها را سرزنش
کرد.
پس بهتر است ما هم به اين قضيه با رويکرد مثبت نگاه کنيم و بگوييم سيگار نکشيم تا کودکان ما دچار آسيب نشوند و هزينه‌اي به سيستم بهداشت و درمان تحميل نکنيم. اگر به اين شکل در صدد کاهش تقاضا برآييم، اثربخشي آن به مراتب بيشتر خواهد بود.»
