عوارض مصرف داروهای خواب آور

 شاید شما هم یکی از آنها باشید که برای رفع مشکل بی‌خوابی خود، سراغ مصرف قرص‌های کلرودیازپوکساید رفته یا حتی به نوع خطرناک‌تر آن یعنی «دیازپام ها» پناه برده‌اید، داروهایی که معمولاً در کوتاه مدت اثر مطلوبی روی مشکلات خواب می‌گذارند اما در بلندمدت تبدیل به درد می‌شوند. جای تردید نیست که رایج‌ترین روش دارویی برای مبارزه با بی‌خوابی استفاده از داروهای خواب‌آور است، اما بی‌خوابی مرضی نیست که بتوان آن را توسط دارو آن‌گونه که مثلاً انسولین، دیابت را درمان می‌کند، درمان کرد.
به گفته دکتر محمد ترابی نامی متخصص علوم اعصاب، بی‌خوابی یک علامت است که گاهی به خاطر اشکال در فضای محیط خواب یا عادات خواب بروز می‌کند براحتی قابل اصلاح است اما علت بعدی بی‌خوابی‌ها ناشی از اختلالات ثانویه است؛ به عبارتی افرادی که اختلالات روان تنی دارند ممکن است به خاطر مشغولیت‌های ذهنی، اضطراب و افسردگی خواب راحتی را تجربه نکنند یا اینکه بی‌خوابی ثانویه به خاطر مشکل جسمی مانند دندان درد شروع می‌شود و فرد نمی‌تواند شب‌های متوالی به خواب برود، بنابراین باید علائم مختلف جسمی و روانی را که منجر به بی‌خوابی می‌شود، بررسی کرد، اگر بی‌خوابی همچنان حل نشده باقی ماند باید به متخصص علوم اعصاب مراجعه کرد تا در صورت نیاز به دارو درمانی، دارو تجویز کند.
دکتر محمد ترابی نامی، متخصص علوم اعصاب، نروسومنولوژیست و عضو هیأت علمی دانشگاه علوم پزشکی شیراز ، بی خوابی را یکی از اختلالات شایع خواب بیان می‌کند و می‌گوید: 10تا 30درصد افراد در تمام جوامع از اشکال جدی بی‌خوابی رنج می‌برند اما بی‌خوابی نیز مانند هر بیماری دیگری دلیل دارد. بنابراین اگر علت بی‌خوابی را پیدا و درمان کنیم، مشکل به آسانی حل خواهد شد اما این به معنای استفاده خودسرانه از داروهای خواب آور نیست.
بسیاری از افراد پیش از تمهیدات لازم برای بهبود وضعیت خواب، نخستین چیزی که به ذهن شان می‌رسد استفاده از قرص‌های خواب آور است. استفاده کوتاه مدت این قرص‌ها کارایی دارد و در یک هفته اول به رفع بی‌خوابی کمک می‌کند اما در درازمدت بیمار مجبور است دز مصرفی خود را افزایش دهد، به طوری که وابستگی جسمی و روانی در مصرف‌کنندگان داروهای خواب آور
شایع است.
عضو هیأت علمی دانشگاه علوم پزشکی شیراز می‌گوید: آرام بخش‌هایی چون بنزودیازپین‌ها که بسته به سرعت اثر به گونه‌های دیگری اگزازپام، دیازپام و لورازپام تقسیم می‌شوند از جمله داروهای شایعی هستند که امروزه به میزان زیادی مصرف می‌شوند.
مصرف قرص‌های زاناکس نیز هر چند اثر آرام بخشی طولانی دارند ولی بعد از بیداری باعث ایجاد رخوت، گیجی و منگی می‌شوند. بنابراین استفاده درازمدت از آنها بویژه قرص زاناکس هرگز توصیه نمی‌شود. برخی از داروهای خانواده «زولپیدم» نیزداروهای جدید درمان بی‌خوابی هستند و عوارض جانبی کمتری ایجاد می‌کنند ولی این به معنای توصیه استفاده بی‌رویه از این داروها نیست.
او تأکید می‌کند: پزشکان حوزه اختلال خواب، به دلیل وابستگی جسمی، استفاده بیش از دو هفته از داروهای خواب‌آور را تجویز نمی‌کنند. توهمات بینایی، تحریک‌پذیری، روان پریشی، عوارض شناختی و برخی رفتارهای عجیب و غریب مانند راه رفتن، غذا خوردن ، رانندگی و حرف زدن در خواب در اثر استفاده دراز مدت از قرص‌های خواب آور مشاهده می‌شود.
چه بسا ممکن است فرد مبتلا به بی‌خوابی به درمان‌های کمکی مانند استفاده از الکل روی بیاورد. از دیگر مشکلاتی که بیماران پس از مصرف داروهای خواب‌آور تجربه می‌کنند بیداری شبانه همراه با علائم ترسناک و آزاردهنده‌ای مانند سردرد و منگی است. همچنین سوء مصرف داروهای آرام بخش رفتار تهاجمی هنگام خواب ایجاد می‌کند، چنین فردی بدون آنکه متوجه رفتارهایش باشد ممکن است به اطرافیانش
صدمه بزند.
هر اندازه هم قرص‌های خواب‌آور عوارض خطرناکی داشته باشند باز هم به آسانی در دسترس افراد قرار می‌گیرند و بسیاری از این افراد با در اختیار داشتن پوسته دارو و بدون نسخه پزشک از هر کانالی برای تهیه دارو وارد می‌شوند. این فلوشیپ خواب، به اصلاح قوانین تجویز دارو معتقد است. از منظر او وزارت بهداشت باید نسبت به مصرف بی‌رویه و سوء‌ مصرف این داروها توجه جدی داشته باشد زیرا در ظاهر داروهای خواب‌آور با نسخه تجویز می‌شوند ولی در عمل این‌گونه نیست.
علاوه بر مصرف، حتی قطع مصرف این داروها نیز باید زیر نظر پزشک باشد و طی چند هفته بتدریج قطع شوند تا عوارضی برای بیمار نداشته باشند. چنانچه فردی به مصرف قرصی مانند آلپرازولام عادت کرده باشد نباید به هیچ عنوان بعد از خواندن این مقاله ناگهان دز مصرفی زیاد را قطع کند چون ممکن است به علائم محرومیت از خواب یا حتی در مواردی ممکن است به تشنج‌های جدی دچار شود.
ایران