1- پیش بینی زلزله هنگامی به عنوان یک فعالیت علمی می تواند مطرح
شود که تیم پیش بیتی کننده زلزله ای شدید را (با بزرگای 6 یا بالاتر، بعضی
از منابع پیش بینی رخداد 7 به بالا را به عنوان پیش بینی قابل اعتنا تلقی
می کنند) در بازه مشخصی از زمان و محدوده مشخصی از مکان را بتواند پیش بینی
کند. به نحوی که اعلام این پیش بینی قابل صحت سنجی (سنجش درستی یا اشتباه
بودن آن) باشد. هر نوع برآورد کلی از افزایش احتمال رخداد زمینلرزه ای با
بزرگای نا مشخص قابل طرح به عنوان "پیش بینی زلزله" (و تعیین هشدار و
آماده باش برآن اساس) نیست.
2- نرم افزارهایی در کارهای علمی از سوی
دانشمندان مورد استفاده قرار می گیرد که با آن نرم افزار می توان بر اساس
"یک الگوریتم ریاضی مشخص" می توان به انگاره یا الگو (pattern) مشخصی از
رخداد یک زمینلرزه بعدی رسید. هرگاه چنین شود فقط "یک شاهد" از احتمال
رخداد بعدی بدست آمده است. برای اعلام پیش بینی و هشدار و آماده باش مربوطه
وجود "حجم قابل ملاحظه ای از داده های آماری" که قابل سنجش و آزمون با
"چند روش مختلف" باشد لازم است. اگر چنین نباشد، بر اساس داده ای محدود
نمی تواند به پیش بینی تلقی شود.
3- در نبود پیش نشانگر های شناخته
شده؛ هر نوع استناد صرف به "تک الگوریتمهای پیش یابی" (به تنهایی) غیر قابل
اعتنا و غیر قابل اعتماد است.
4- عدم قطعیت زیاد در الگو و انگاره
رخداد زمینلرزه ها ، هم به مشکل بودن پیش بینی زمینلرزه انجامیده و هم موجب
شده تا عدم قطعیت زیادی در پیش بینی های انجام شده موجود باشد.
5- هر
پیش نشانگر زمینلرزه نماینده ای از شرایط پیش از رخداد زمینلرزه و در نتیجه
نمادی از حالت بحرانی در شرایط فیزیکی در زمین آن ناحیه قبل از وقوع زلزله
است.. عدم تسلط به این پیشنشانگر ها و نبود اطلاعات تفصیلی و آماری مفصل
از چندین کانال مختلف پیش نشانگری، عملا به عدم شناخت حالت بحرانی و عدم
امکان برهم نهی پیش نشانگر ها بر هم برای سنجش میزان قابلیت اعتنا و اعتماد
آن پیش بینی ها می انجامد. به این ترتیب اعلام هر تغییری در "تک پارامتر
قابل سنجش" به عنوان "پیش بینی" ممکن است به تصیمات غلط مدیران در اعلام
هشدار و آماده باش برای رخداد بعدی بیانجامد.
6- از دیدگاه مدیریتی،
باید گفت که تصمیم برای اعلام هشدار و آماده باش هنگامی ممکن و معنی دار
است که بر پایه سنجش های چند گانه پارامترهای مختلف باشد. در چنین وضعیتی
اعلام هشدار وآماده باش برای رخداد بعدی تنها و تنها در هنگامی معنی دار
است که حداقل چند روش از روش های موجود به تایید احتمال رخداد زمینلرزه
"شدید" بعدی در "بازه زمانی" و "محدوده مکانی" مشخص منجر شده باشد.
7-
برای پیش بینی زمینلرزه دو راهبرد مهم وجود دارد: یکی رهیاف "پیش یابی
زمینلرزه (یا پیش بینی احتمالی)" و دیگری "استفاده از پیشنشانگر های
زمینلرزه". برای روشهای پیش نشانگری می توان به سنجش دو پارامتر مهم که در
علم زلزله شناسی به عنوان پیش نشانگر "شناخته شده" معروفند پرداخت: "
تغییرات آب زیر زمینی" و "تغییرات گاز رادون" و البته پارامترهایی مانند
"سنجش های الکترومغناطیسی، سنجش رفتار حیوانات، شنجش های یونوسفری، و سنجش
های آنومالی های الکتریکی در پوسته زمین" هم قابل سنجشند. در رهیافت
احتمالی (پیش یابی) هم می توان از چندین روش مانند (سنجش های پارامتر لرزه
خیزی، M8، CN، و الگوریتم انگاره های خرد لرزه ها و ...) استفاده کرد.
8-
در ایران در حال حاضر می توان تغییرات سطح آب زیر زمینی و سنجش های
ژئوفیزیکی (الکترومغناطیسی، یونوسفر و ...) را می توان پایش کرد. اکثر
روشهای تعریف شده در رهیافت احتمالی نیز قابل انجام توسط محققان ایرانی
است. هر نوع اعلام هشدار بر پایه تک پارامتری از پارامترهای مشروحه در فوق
کاری نسنجیده و غیر علمی و غیر قابل اعتناست. ضمن اینکه شرط های ذکر شده
در بند های 1 و 2 در همین یادداشت هم باید برقرار باشد.
9- امیدوارم
این توضیحات کافی و شفاف کننده باشد. احتمال رخداد زمینلرزه در جاهایی که
قبلا زمینلرزه های مهم در آنها رخ داده اند (مانند تهران، تبریز، مشهد و
...) همواره وجود دارد، و هر نوع القای شرایط خاص (بر پایه پیش بینی بر
پایه تک پارامترها) بر پایه مطالعاتی محدود که به دلیل محدود بودن امکان و
منابع بودجه ای برای پژوهشهای با استاندارد های بین المللی، قابلیت اعتنای
بالایی ندارند، و تعمیم آن به گستره های مهم و پر جمعیت و لرزه خیز ،
علاوه بر ایجاد هراس و نگرانی موجب سلب اعتماد و اطمینان مردم و مسئولان از
پژوهش و علم می شود و به دقت و وسواس زیاد باید از چنین رفتارهای نسنجیده
ای در کشور اجتناب نمود.
خبرآنلاین
