اگزمای دیسهیدروتیک نوعی درماتیت بین سنین 20 تا 40 سالگی که بیشتر خانمها را درگیر میکند
شفاآنلاین:سلامت>«اگزمای دیسهیدروتیک» که به آن «پومفولیکس» هم میگویند، نوعی درماتیت است
که باعث شکلگیری تاولهای کوچک در دستها یا پاها میشود. در بیشتر
موارد، این نوع از اگزما بین سنین 20 تا 40 سالگی شروع میشود، اما بهطور
کلی در میان خانمها شایعتر از آقایان است.
به گزارش شفا آنلاین:تاولهایی
که بهدلیل
اگزمای دیسهیدروتیک ایجاد میشوند، میتوانند به تاولهایی
خارشدار و دردناک تبدیل گردند. در بعضی موارد ممکن است که این تاولهای
کوچک به یکدیگر متصل شوند و تاولهای بزرگتری را بهوجود بیاورند. عوامل
متعددی هم میتوانند باعث بروز علائم اگزمای دیسهیدروتیک شوند، ازجمله
مبتلا بودن به انواع دیگر اگزما، تغییرات آبوهوایی، تماس با بعضی از فلزات
یا کار کردن در مشاغلی که همواره پوست دستها را در معرض آسیبدیدگی قرار
میدهند.
علائم اگزمای دیسهیدروتیک
علائم
این نوع از اگزما معمولا روی دستها یا پاها نمایان میشوند. شایعترین و
مهمترین علائم اگزمای دیسهیدروتیک به ترتیب زیر هستند:
خارش بیشازحد
ایجاد تاولهای کوچک و حاوی ترشحات در اطراف انگشتان دست، کف دست یا پاها
خشک شدن پوست و پوستهریزی در نقاط شگلگیری تاول
پوستهپوسته شدن و ضخیم پوست
ضخیم شدن ناخنها و تغییر رنگ آنها
علائم
اگزمای دیسهیدروتیک میتواند حالت موقتی پیدا کنند، یعنی گاهی تشدید شوند
و گاهی تقریبا محو شوند. این حالت را شعلهور شدن اگزما مینامند. شعلهور
شدن اگزما میتواند فقط یک بار در زندگی کسی اتفاق بیافتد، درحالی که برای
بعضی افراد تقریبا یک بار در هر ماه یا یک بار در سال اتفاق میافتد. اگر
تاولهای شکلگرفته بهدلیل اگزمای دیسهیدروتیک را دستکاری کنید و
بخارانید، ممکن است که به عفونتهای پوستی مبتلا شوید. ایجاد پوستههای
زرد، قرمزی پوست و تورم در ناحیه شکلگیری تاولها میتواند از نشانههای
عفونت پوستی باشد.
اگزمای دیسهیدروتیک چه علتهایی دارد؟
علت
دقیق ابتلا به اگزمای دیسهیدروتیک هنوز مشخص نیست، اما تحقیقات علمی
توانستهاند تعدادی از عوامل اثرگذار و بالقوه را شناسایی کنند. بعضی از
عوامل زیستمحیطی هم میتوانند باعث شعلهور شدن علائم اگزمای دیسهیدروتیک
شوند. تعدادی از عواملی که میتوانند باعث بروز علائم این نوع از اگزما یا
تشدید آن شوند، به ترتیب زیر هستند:
تماس با فلزات، مخصوصا نیکل یا کبالت
نوع دیگری از اگزما، مانند درماتیت آتوپیک
تعریق بیشازحد در ناحیه دستها
آسم، تب یونجه (رینیت آلرژیک) یا عفونت سینوسی (سینوزیت آلرژیک)
استرس عاطفی
هوای گرم و مرطوب
کار کردن با سیمان
مصرف بعضی از داروها مثل داروهای کنترل بارداری یا آسپیرین
تماس با بعضی از مواد شیمیایی یا محرکهای موجود در صابونها یا دیگر انواع شویندهها
دریافت درمانهای خاص مثل ایمونوگلوبولین داخل وریدی
روند تشخیص
درحال
حاضر هیچ نوع آزمایش خاصی برای تشخیص دقیق اگزمای دیسهیدروتیک وجود
ندارد. متخصصان پوستومو در اغلب موارد از روندهایی مثل معاینه فیزیکی و
بررسی سابقه پزشکی هر فرد برای تشخیص اگزمای دیسهیدروتیک کمک میگیرند.
علاوه بر این، متخصصان میتوانند ترشحات نهفته در تاولها را بررسی کنند تا
تشخیص بدهند که آیا به عفونت پوستی هم مبتلا شدهاید یا خیر. در ضمن،
متخصصان پوستومو میتوانند سوالات مختلفی درباره شغل هر فرد بپرسند تا
متوجه شوند که آیا او در معرض تماس با عناصر و عوامل مرتبط با شکلگیری
اگزمای دیسهیدروتیک قرار دارد یا نه. اگر متخصص پوستومو به این نکته
مشکوک شود که احتمالا آلرژیها باعث شکلگیری علائم اگزمای دیسهیدروتیک یا
تشدید آنها شدهاند، در ادامه میتواند فرد مورد نظر را به یک متخصص آلرژی
و آسم ارجاع بدهد. متخصصان آلرژی میتوانند آزمایشهای لازم برای تشخیص
آلرژی را برای فرد مورد نظر انجام بدهند تا مشخص کنند که آیا او به آلرژی
خاصی مبتلا هست یا نه و آیا آلرژی مشخصشده میتواند در شکلگیری اگزمای
دیسهیدروتیک یا تشدید علائم آن نقش داشته باشد یا نه.
روندهای درمانی برای اگزمای دیسهیدروتیک
هنوز
هیچ درمانی قطعی مشخصی برای اگزمای دیسهیدروتیک وجود ندارد، اما
راهکارهای مختلفی برای مدیریت علائم این نوع از ازگام و پیشگیری از پدید
آمدن تاولهای مرتبط با آن طراحی شدهاند. اگر کسی به موارد خفیف اگزمای
دیسهیدروتیک مبتلا باشد، پیگیری یک روتین پوستی کامل و طراحیشده توسط
متخصصان پوستومو میتواند برای او اثربخش و مفید باشد، درحالی که مصرف
داروهای خاصی هم برای درمان شعلهور شدن علائم اگزمای دیسهیدروتیک ضرورت
دارد.
1.
روتین مراقبت از پوست: افزودن مراحل زیر به روتین مراقبت از پوست میتواند
به مدیریت علائم اگزمای دیسهیدروتیک و مدیریت شعلهور شدن این نوع از
اگزما کمک کند:
شستن دستها با آب ولرم و شوینده ملایم
خشک کردن پوست دستها بهآرامی پس از شستن آنها
استفاده از مرطوبکننده برای دستها بلافاصله بعد از شستن آنها
انتخاب مرطوبکنندههای بدون الکل و بدون ترکیبات معطر
جدا کردن انواع جواهرات و حلقهها از دستها قبل از شستن دستها
کوتاه نگه داشتن ناخنها برای جلوگیری از خراشیدن اتفاقی پوست
2.
راههای درمان: متخصصان پوستومو میتوانند استفاده از داروهای موضعی یا
خوراکی خاصی را برای درمان موارد شدید اگزمای دیسهیدروتیک توصیه کنند.
تعدادی از مهمترین و رایجترین داروهایی که میتوانند به بهبود علائم این
نوع از اگزما کمک کنند، به ترتیب زیر هستند:
کورتیوکواستروئیدها: متخصصان پوستومو میتوانند کورتیکواستروئیدها (همان
داروهای ضدالتهابی که با عنوان استروئیدها شناخته میشوند) را در قالب کرم
موضعی یا قرص خوراکی برای فرد مورد نظر تجویز کنند. این داروها به کاهش
التهاب و خارش پوست کمک میکنند.
نوردرمانی: متخصصان پوستومو میتوانند نوردرمانی یا فوتوتراپی را برای
درمان موارد شدید اگزمای دیسهیدروتیک در نظر بگیرند. در این نوع از
درمانها، قسمتهای خاصی از پوست یا همه پوست در معرض تماس با پرتوهای
فرابنفش قرار میگیرند که از یک دستگاه پرتوزا پدید میآیند. نوردرمانی
میتواند التهاب پوستی را در اگزمای دیسهیدروتیک تا چند ماه کاهش بدهد.
داروهای ضدخارش: داروهای ضدخارش میتوانند به کاهش خارش و ناراحتیهای پوستی ناشی از اگزمای دیسهیدروتیک کمک کنند.
تزریق بوتاکس: تزریق بوتاکس میتواند به کاهش تعریق شدید کمک کند، غدد
تعریق را مسدود سازد و در نتیجه از همین طریق به جلوگیری از بروز علائم
اگزمای دیسهیدروتیک کمک برساند.
آنتیبیوتیکهای خوراکی: متخصصان پوستومو میتوانند آنتیبیوتیکهای
خوراکی خاصی را برای کسانی که در اثر اگزمای دیسهیدروتیک به عفونت
باکتریایی مبتلا شدهاند، تجویز کنند.
در
صورتی که تاول ناشی از اگزمای دیسهیدروتیک بزرگ شده باشد، متخصصان
پوستومو میتوانند از سوزنهای استریل برای تخلیه مایعات درون آنها و کمک
به پیشگیری از عفونت استفاده کنند.
راههای پیشگیری از اگزمای دیسهیدروتیک
متاسفانه
تا به امروز هیچ راه مشخصی برای پیشگیری از بروز اگزمای دیسهیدروتیک یافت
نشده است. با اینحال، چند راهکار میتوانند برای پیشگیری از تشدید شدن
علائم اگزمای دیسهیدروتیک یا شعلهور شدن آن موثر باشند. این راهکار به
ترتیب زیر هستند:
استفاده مکرر و چندباره از مرطوبکنندههای غلیظ در طول روز برای قسمتهای آسیبدیده پوست
پوشیدن دستکشهای نخی زیر دستکشهای ضدآب هنگام انجام دادن کارهای خانه،
مخصوصا اگر علائم اگزمای دیسهیدروتیک در ناحیه دستها مشاهده میشود
پوشیدن جورابهای ضدرطوبت برای حفظ خشکی پاها، مخصوصا اگر علائم اگزمای دیسهیدروتیک در ناحیه پاها مشاهده میشود
خودداری از پوشیدن پاپوشها یا کفشهای لاستیکی و پلاستیکی که میتوانند تعریق پوست در ناحیه پاها را افزایش بدهند
مدیریت استرس از طریق روشهای کاهشدهنده استرس مثل یوگا، مدیتیشن ذهن و تمرینات آرامشبخش
مرخصی گرفتن موقتی در مشاغل مرتبط با تشدید اگزمای دیسهیدروتیک یا
استفاده از تجهیزات حفاظت فردی در این مشاغل برای پیشگیری از شعلهور شدن
اگزمای دیسهیدروتیک
عوارض و پیامدهای اگزمای دیسهیدروتیک
خاراندن
پوست در دورههای شعلهور شدن اگزمای دیسهیدروتیک میتواند به بروز
عفونتهای ثانویه منتهی شود. این عفونتها زمانی اتفاق میافتند که تاولها
باز میشوند و زخمهای باز روی پوست با میکروبها تماس پیدا میکنند. اگر
با علائم زیر در ناحیه تاولهای پوستی مواجه شوید، ممکن است که به عفونت
پوستی مبتلا شده باشید:
قرمزی
تورم
پوستههای زرد
عفونت
پوستی ناشی از اگزما میتواند به عفونت استاف (استافیلوکوکوس اورئوس)
منتهی شود. عفونتهای استاف جزو عفونتهای باکتریایی رایج هستند که اگر
درمان نشوند، میتوانند باعث ابتلا به عفونت خون یا سپسیس شوند، یعنی نوعی
واکنش بدنی نسبت به عفونت که جان فرد بیمار را به خطر میاندازد. علاوه بر
این، احتمال ابتلا به عفونت پوستی دیگری به نام «سلولیت» هم وجود دارد که
باعث قرمزی و تورم در قسمتهای پایینی بدن میشود.
زندگی با اگزمای دیسهیدروتیک
اگزمای
دیسهیدروتیک در گروه مشکلات پوستی مزمن قرار میگیرد، اما این ویژگی به
آن معنا نیست که اگزمای دیسهیدروتیک همیشه وجود دارد. در بیشتر موارد،
اگزمای دیسهیدروتیک هر از گاهی شعلهور میشود، بدون اینکه عوارض جدی و
خاصی داشته باشد. در این حالت، تاولها پس از حدود 3 تا 4 هفته محو میشوند
و از بین میروند. با اینحال، بهمحض مشاهده اولین علائم اگزمای
دیسهیدروتیک باید به متخصصان پوستومو مراجعه کنید، زیرا شروع کردن درمان
مناسب در مراحل اولیه میتواند به کاهش دفعات شعلهور شدن این علائم و کاهش
شدت آنها کمک کند.
تشخیص
زودهنگام و درمان سریع میتواند نقش مثبتی در بهبودبخشی به علائم اگزمای
دیسهیدروتیک داشته باشد و کیفیت زندگی را در میان افراد مبتلا به این مشکل
پوستی افزایش بدهد. پیروی از اقدامات پیشگیرانه مانند استفاده مداوم و
روزانه از مرطوبکنندهها، خودداری از خاراندن پوست و درمان دورههای
شعلهوری اگزما میتوانند به راحتی شما کمک کنند و احتمال شکلگیری
عفونتهای ناشی از اگزمای دیسهیدروتیک را کاهش بدهند.
متخصص پوست و استاد دانشگاه علوم پزشکی تهران