«مغز» عامل درک لذت جنسی است

شفاآنلاین:سلامت>مغز نقش مهمی در عملکرد و رفتار جنسی دارد. نواحی مختلف مغز و مدارهای عصبی در جنبه‌های مختلف فعالیت جنسی ازجمله میل جنسی، برانگیختگی، ارگاسم و ترجیح جنسی درگیر هستند.
یکی از بخش‌های مهم مغز که در رفتار جنسی دخیل است، هیپوتالاموس است که عملکردهای مختلف مربوط به تولیدمثل را کنترل می‌کند، مانند ترشح هورمون‌هایی که رفتار جنسی و باروری را تنظیم می‌کنند. سایر نواحی مغز مانند آمیگدال (بادامه)، قشر پره‌فرونتال (پیش‌پیشانی) و اینسولا (قشر جزیره‌ای) نیز در پردازش محرک‌های جنسی و ایجاد پاسخ‌های جنسی نقش دارند.
ناقل‌های عصبی دوپامین، سروتونین و نوراپی‌نفرین نیز در عملکرد جنسی مهم هستند، زیرا بر خلق‌وخو، انگیزه و برانگیختگی تاثیر می‌گذارند. این مواد شیمیایی در سیستم پاداش مغز نقش دارند که در طول فعالیت جنسی فعال می‌شود و می‌تواند رفتار جنسی را تقویت کند. مطالعات همچنین نشان داده‌اند که فعالیت مغز می‌تواند برحسب گرایش جنسی افراد متفاوت باشد. بنابراین ترجیح جنسی حداقل تا حدی تحت تاثیر ساختار و عملکرد مغز است.
مناطق مغز درگیر در عملکرد جنسی
مغز انسان نقش مهمی در عملکرد و رفتار جنسی دارد. نواحی مختلف مغز در جنبه‌های مختلف فعالیت جنسی ازجمله میل جنسی، برانگیختگی، ارگاسم و ترجیح جنسی درگیر هستند. یکی از بخش‌های مهم مغز که در رفتار جنسی نقش دارد، هیپوتالاموس است.
هیپوتالاموس عملکردهای مختلف مربوط به تولیدمثل را کنترل می‌کند، مانند ترشح هورمون‌هایی که رفتار جنسی و باروری را تنظیم می‌کنند. همچنین حاوی سیستم عصبی خودمختار است که مسئول عملکرد ضربان قلب و فشارخون است. هیپوتالاموس برانگیختگی جنسی و ارگاسم را تنظیم می‌کند و آسیب به این ناحیه می‌تواند باعث اختلال در عملکرد جنسی شود.
آمیگدال (بادامه) ناحیه دیگری از مغز است که در عملکرد جنسی نقش دارد. آمیگدال مسئول پردازش اطلاعات عاطفی است و در تنظیم میل جنسی و برانگیختگی نقش دارد. همچنین در شکل‌گیری خاطرات جنسی و تنظیم رفتار جنسی نقش دارد.
قشر پره‌فرونتال (پیش‌پیشانی) نیز در عملکرد جنسی نقش دارد. این ناحیه مغز مسئول تصمیم‌گیری، کنترل تکانه و رفتار اجتماعی است. در تنظیم رفتار جنسی و شکل‌گیری ترجیحات جنسی نقش دارد. آسیب به قشر جلوی مغز می‌تواند باعث تغییراتی در رفتار جنسی، مانند افزایش تکانش گری و خطرپذیری شود.
اینسولا (قشر جزیره‌ای) ناحیه دیگری از مغز است که در عملکرد جنسی نقش دارد. اینسولا در پردازش احساسات و عواطف بدنی ازجمله احساسات مرتبط با برانگیختگی جنسی و ارگاسم نقش دارد. همچنین در تنظیم رفتار جنسی و شکل‌گیری ترجیحات جنسی نقش دارد.
به طور کلی، این مناطق مغز با هم کار می‌کنند تا پاسخ‌های جنسی ایجاد کنند. هیپوتالاموس نقش مهمی در تنظیم برانگیختگی جنسی و ارگاسم دارد، درحالی‌که آمیگدال و اینسولا اطلاعات عاطفی و احساسات بدن مربوط به فعالیت جنسی را پردازش می‌کنند. قشر جلوی مغز در تصمیم‌گیری و تنظیم رفتار جنسی نقش دارد. اختلال عملکرد در هر یک از این مناطق می‌تواند منجر به اختلال عملکرد جنسی یا تغییر در رفتار جنسی شود.
مسیر عصبی رفتار جنسی شامل یک تعامل پیچیده بین مغز، نخاع و سیستم عصبی محیطی است. این فرآیند با پردازش مغز از محرک‌های جنسی آغاز می‌شود که می‌تواند بینایی، شنوایی یا لامسه باشد.
هنگامی که محرک‌های جنسی شناسایی می‌شوند، دستگاه لیمبیک مغز، ازجمله هیپوتالاموس و آمیگدال، فعال می‌شوند. این مناطق مسئول پردازش احساسات و انگیزه ازجمله میل جنسی هستند. هیپوتالاموس همچنین نقش مهمی در تنظیم تولید هورمون، ازجمله ترشح تستوسترون و استروژن، که برای عملکرد جنسی ضروری هستند، ایفا می‌کند.
هنگامی که میل جنسی فعال می‌شود، پیام‌هایی از مغز به نخاع ارسال می‌شود که اطلاعات را بین مغز و سیستم عصبی محیطی منتقل می‌کند. دستگاه عصبی محیطی از دو شاخه اصلی تشکیل شده است: دستگاه‌های عصبی سمپاتیک و پاراسمپاتیک. این دستگاه‌ها برای تنظیم پاسخ‌های فیزیولوژیکی به محرک‌های جنسی مانند تغییرات ضربان قلب، فشارخون و تنفس با هم کار می‌کنند.
دستگاه عصبی پاراسمپاتیک مسئول تقویت برانگیختگی جنسی و حفظ نعوظ در مردان است. این کار را با آزاد کردن ناقل عصبی اکسید نیتریک انجام می‌دهد که باعث می‌شود بافت ماهیچه صاف در آلت تناسلی شل شود و جریان خون را افزایش داده و نعوظ را افزایش دهد.
دستگاه عصبی سمپاتیک مسئول ایجاد ارگاسم و انزال است. در طول فعالیت جنسی، پیام‌های مغز، دستگاه عصبی سمپاتیک را فعال می‌کند و باعث انقباضات ریتمیک عضلات تناسلی و انزال در مردان می‌شود. مسیر عصبی برای رفتار جنسی یک فرآیند پیچیده است که شامل چندین ناحیه مغز، تولید هورمون و دستگاه عصبی محیطی است. هرگونه اختلال یا اختلال در این مسیر می‌تواند منجر به مشکلات جنسی مانند اختلال نعوظ، انزال زودرس یا مهار میل جنسی شود.
نقش هورمون‌ها در عملکرد جنسی
هورمون‌ها نقش مهمی در عملکرد و میل جنسی دارند. هیپوتالاموس و غده هیپوفیز در مغز ترشح هورمون‌هایی که بر رفتار و میل جنسی تاثیر می‌گذارند، کنترل می‌کنند.
1. تستوسترون: تستوسترون هورمونی است که عمدتاً با عملکرد جنسی مردان مرتبط است، اگرچه در زنان نیز وجود دارد. تستوسترون در مردان در بیضه‌ها و در زنان در تخمدان‌ها تولید می‌شود. این هورمون مسئول ایجاد خصوصیات جنسی ثانوی مانند در مردان، مانند موهای بدن و توده عضلانی در مردان است. تستوسترون همچنین نقش مهمی در ایجاد میل جنسی هم در مردان و هم در زنان دارد. میزان پایین تستوسترون در بدن منجر به کاهش میل جنسی و اختلال در عملکرد جنسی می‌شود.
2. استروژن: استروژن هورمونی است که در درجه اول با عملکرد جنسی زنان مرتبط است. این هورمون در تخمدان‌ها تولید می‌شود و نقشی در ایجاد خصوصیات جنسی ثانوی مانند رشد پستان و پهن شدن باسن دارد. استروژن همچنین نقشی در تنظیم چرخه قاعدگی و حفظ سلامت باروری دارد. میزان پایین استروژن می‌تواند منجر به کاهش میل و اختلال عملکرد جنسی منجر شود.
3. پروژسترون: پروژسترون هورمونی که در درجه اول با چرخه قاعدگی و بارداری مرتبط است. این هورمون در تخمدان‌ها تولید می‌شود و نقش مهمی در رشد و نموی پوشش داخلی رحم در طول چرخه قاعدگی دارد. پروژسترون نیز همچنین می‌تواند بر میل و عملکرد جنسی تاثیر بگذارد، اگرچه نقش آن از این لحاظ به خوبی تستوسترون و استروژن شناخته نشده است.
نقش هیپوتالاموس و هیپوفیز
هیپوتالاموس و غده هیپوفیز ترشح این هورمون‌ها را کنترل می‌کنند. این هورمون‌ها از طریق یک سیستم بازخورد پیچیده عمل می‌کنند.هیپوتالاموس هورمون آزادکننده گنادوتروپین تولید می‌کند (GnRH)، که به غده هیپوفیز پیام می‌دهد تا هورمون لوتئینی یا LH را آزاد کند هورمون LH و هورمون محرک فولیکول یا FSH بیضه‌ها یا تخمدان‌ها را برای تولید تستوسترون، استروژن و پروژسترون تحریک می‌کنند.
عوامل دیگر
علاوه بر این هورمون‌ها، عوامل دیگری نیز می‌توانند بر عملکرد و میل جنسی تاثیر بگذارند. مثلاً، استرس و اضطراب با افزایش سطح هورمون استرس کورتیزول میل جنسی را کاهش می‌دهد. داروهایی مانند داروهای ضدافسردگی و داروهای فشارخون نیز می‌توانند بر روی میل جنسی تاثیر بگذارند.
ناقل‌های عصبی و رفتار جنسی
ناقل‌های عصبی پیام‌رسان‌های شیمیایی هستند که پیام‌ها را میان نورون‌ها (سلول‌های عصبی) مغز و دستگاه عصبی منتقل می‌کنند.
چند ناقل عصبی نقش اساسی در عملکرد جنسی ایفا می‌کنند، ازجمله دوپامین، سروتونین و نوراپی‌نفرین.
1. دوپامین: دوپامین یک ناقل عصبی در سیستم پاداش مغز است و با لذت و انگیزه همراه است. دوپامین نقش تعیین‌کننده‌ای در میل و برانگیختگی جنسی نقش دارد و در حین رابطه جنسی آزاد می‌شود. فعالیت میزان‌های بالای دوپامین می‌تواند تحریک جنسی را افزایش دهد و منجر به تجارب جنسی شدیدتر شود، در مقابل میزان‌های پایین دوپامین با اختلال عملکرد جنسی و کاهش میل جنسی مرتبط است.
2. سروتونین: سروتونین یکی دیگر از ناقل‌های عصبی است که بر رفتار جنسی تاثیر می‌گذارد. سروتونین در تنظیم خلق‌وخو نقش دارد و میزان‌های پایین سروتونین با افسردگی و اضطراب همراه است که می‌تواند بر فعالیت جنسی تاثیر منفی‌بگذارد.
برخی از داروهای ضدافسردگی که میزان سروتونین را افزایش می‌دهند مانند داروهای مهارکننده انتخابی بازجذب سروتونین (SSRIs)، نیز می‌توانند میل و فعالیت جنسی را کاهش دهند.
3. نوراپی‌نفرین: نیز یک ناقل عصبی است که در واکنش بدن به استرس نقش دارد و با پاسخ «ستیز یا گریز» مرتبط است.‌نفرین می‌تواند منجر به کاهش میل و فعالیت جنسی شود، اما میزان پایین و عملکرد جنسی را افزایش می‌دهد.
این ناقل‌های عصبی در سیستم پاداش مغز هم نقش دارند. سیستم پاداش در ایجاد احساس لذت و پاداش و تشکیل خاطرات و یادگیری نقش دارند. فعالیت جنسی لذت‌بخشپاداشی به مغز است و سیستم این رفتار را تقویت می‌کند و احتمال تکرار آن را افزایش می‌دهد.
ناقل‌های عصبی با تاثیر بر خلق‌وخو، انگیزه و برانگیختگی نقش مهمی در فعالیت‌ها و رفتارهای جنسی دارند.
اختلال در این ناقل‌ها می‌تواند منجر به اختلال عملکرد جنسی و تغییر در رفتار جنسی شود.
ناقل‌های عصبی و پاسخ جنسی
ناقل‌های پیام‌‌رسان‌های عصبی در مغز نقش‌های مهمی در تنظیم پاسخ جنسی ایفا می کنند که در زیر خلاصه شده است
1. دوپامین
نقش: پیام‌رسان عصبی «پاداش» نامیده می‌شود و با لذت و انگیزش همراه است.
تاثیر بر پاسخ جنسی:
 افزایش میل و برانگیختگی جنسی
 ترشح دوپامین با انتظار پاداش ازجمله فعالیت جنسی مرتبط است.
 میزان‌های بالاتر دوپامین با افزایش هیجان و لذت جنسی مرتبط است.
۲. سروتونین
نقش: سروتونین در تنظیم خلق‌وخو و احساس خوب بودن نقش دارد.
تاثیر بر پاسخ جنسی:
 میزان‌های بالای سروتونین می‌تواند میل و برانگیختگی جنسی را مهار کند.
 مهارکننده‌های انتخابی بازجذب سروتونین (SSRI) که معمولاً به عنوان داروهای ضدافسردگی استفاده می‌شوند، اغلب دارای عوارض جانبی کاهش میل جنسی و تاخیر در ارگاسم هستند.
3. نوراپی‌نفرین
نقش: نوراپی‌نفرین با واکنش ستیز یا گریز بدن مرتبط است و با هوشیاری و برانگیختگی مرتبط است.
تاثیر بر پاسخ جنسی:
 برانگیختگی و آمادگی جنسی را افزایش می‌دهد.
 در علائم فیزیکی برانگیختگی مانند افزایش ضربان قلب و جریان خون در ناحیه تناسلی نقش دارد.
۴. اکسی‌توسین
نقش: اکسی‌توسین به «هورمون عشق» یا «هورمون پیوند» معروف است.
تاثیر بر پاسخ جنسی:
 احساس صمیمیت و پیوند را تقویت می‌کند.
 در طول صمیمیت جسمی و ارگاسم آزاد می‌شود و باعث افزایش ارتباط عاطفی و رضایت می‌شود.
۵. نیتریک اکسید
نقش: اکسید نیتریک یک پیام‌رسان عصبی است که در گشادشدن عروق، گشادشدن عروق خونی نقش دارد.
تاثیر بر پاسخ جنسی:
 جریان خون به اندام‌های تناسلی را تسهیل می‌کند که برای نعوظ در مردان و پرخونی اندام‌‌های تناسلی خارجی زنان اهمیت دارد.
6. اندورفین
نقش: اندورفین‌ها مسکن‌های طبیعی بدن هستند و با احساس لذت و سرخوشی همراه هستند.
تاثیر بر پاسخ جنسی:
 در طول فعالیت جنسی و ارگاسم آزاد می‌شود.
 کمک به احساس لذت و آرامش پس از ارگاسم.
7. گاما آمینو بوتیریک اسید (GABA)
نقش: گابا یک پیام‌رسان‌ عصبی مهاری است که سیستم عصبی را آرام می‌کند.
تاثیر بر پاسخ جنسی:
 می‌تواند اضطراب را کاهش دهد و آرامش را تقویت کند، که ممکن است بر برانگیختگی و عملکرد جنسی تاثیر مثبت بگذارد.
 بااین‌حال، مهار بیش‌ازحد به‌وسیله آن ممکن است میل و فعالیت جنسی کلی را کاهش دهد.
تعامل و تعادل پیام‌رسان‌های عصبی
تعامل و تعادل پیام‌رسان‌های عصبی برای پاسخ جنسی سالم بسیار مهم است. عدم تعادل آنها می‌تواند منجر به اختلالات عملکرد جنسی مانند اختلال کم‌فعالی میل جنسی، اختلال نعوظ یا انزال زودرس شود.
عوامل روانی و جسمی ازجمله استرس، افسردگی، داروها و تغییرات هورمونی می‌توانند بر میزان پیام‌رسان‌های عصبی و درنتیجه بر پاسخ جنسی تاثیر بگذارند.
درک تعامل پیچیده این پیام‌رسان‌های عصبی می‌تواند به ایجاد درمان‌هایی برای اختلالات جنسی و افزایش سلامت و بهزیستی جنسی کمک کند.