شفاآنلاین:جامعه>فرض کنید خانواده‌ای با
حقوق ۱۰ میلیون تومان، دو فرزند دانش آموز هم داشته باشد و اگر برای هر
دانش آموز محصل در مدرسه دولتی مجبور به حداقل یک میلیون تومان هزینه باشد،
آموزش رایگان و همگانی معنایش را از دست نمی‌دهد؟ با چند ساعت گردش در
بازار و صحبت با والدین می‌توان به عمق شرایط سخت و چالش برانگیز آغاز سال
تحصیلی برای خانواده‌ها پی برد.به گزارش شفا آنلاین:از جمله چالش‌های مهم نظام آموزش و پرورش جامعه ما، عدم اقدامی اصولی و تدبیرگرانه نسبت به اقتصاد آموزش و پرورش و همچنین نبود کارشناسان در حوزه اقتصاد آموزش و پرورش در میان جمع کارشناسان حوزه تعلیم و تربیت باعث شکل گرفتن اقتصاد مریض آموزش وپرورش شده و به اعتقاد برخی از کارشناسان، این چالش، چوب لای چرخ تحول نظام آموزش وپرورش گذاشته است که اساسا سوالی که مطرح می‌شود این است که آیا تحول در آموزش و پرورش نیاز به اقتصاد قوی دارد یا اراده و نگاهی تحولی؟
بودجه آموزش و پرورش کافی نیست
اخیرا مرکز پژوهش‌های مجلس در گزارشی به عملکرد بودجه وزارت آموزش و پرورش
در هشت ماهه نخست سال ۱۴۰۲ پرداخته است. بررسی‌های مرکز پژوهش‌های مجلس
نشان می‌دهد تا آبان ۱۴۰۲ تنها ۶۷٫۵ درصد از اعتبارات هزینه‌ای آموزش و
پرورش که در قانون بودجه این سال تصویب شده بود، محقق شده است که به گزارش
این مرکز ۹۰ درصد آن صرف حقوق و دستمزد شده است. همچنین اعتبارات سرمایه‌ای
نیز که باید صرف توسعه فضاهای آموزشی شود تنها به میزان ۲۵ درصد محقق شده
است. بنابراین عمده بودجه ۱۴۰۲ در هشت ماهه نخست سال برای دستمزد کارکنان
خرج شده و بودجه چندانی برای توسعه آموزشی باقی نمانده است. در این گزارش
به بررسی میزان تحقق بودجه وزارت آموزش و پرورش در هشت ماه نخست سال جاری
پرداخته شده است.
به گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس، مجموع اعتبارات هزینه‌ای عمومی وزارت آموزش و
پرورش در بودجه ۱۴۰۲ یعنی همان هزینه‌های جاری و روزمره آن در بودجه برابر
با ۱۹۴ هزار و ۲۴۱ میلیارد تومان به این وزارتخانه ابلاغ شده بود که تا
به حال ۶۷٫۵ درصد این اعتبار معادل با ۱۳۱ هزار و ۸۲ میلیارد تومان محقق
شده است. این میزان تحقق در کل مثبت است، زیرا بیش از میزان
برنامه‌ریزی‌شده تحقق در هشت‌ماهه نخست است. به عبارت دیگر از بودجه
تخصیص‌یافته در کل سال ۱۲۹ هزار و ۴۹۴ میلیارد تومان آن مربوط به هشت ماهه
نخست بود اما تا پایان آبان بیش از ۱۳۱ هزار میلیارد تومان به این
وزارتخانه تخصیص داده شده است.
با این حال نکته قابل توجه این است که ۹۰٫۱ درصد از بودجه تحقق‌یافته آموزش
و پروش برابر با ۱۱۸ هزار و ۱۲۰ میلیارد تومان صرف حقوق و دستمزد کارکنان و
بازنشستگان آن شده است. به عبارت دیگر بررسی درصد تحقق ردیف‌های بودجه
آموزش و پرورش به تفکیک نشان می‌دهد به اکثر موارد کمتر از حد انتظار
هشت‌ماهه بودجه تخصیص داده است و تحقق بالاتر از انتظار بودجه کل این
وزارتخانه مربوط به تخصیص بیش از حد بودجه به ادارات استانی است که آن هم
صرف حقوق و دستمزد شده است.
فراموشی آموزش رایگان
در حالیکه براساس نص صریح قانون اصل۳۰ قانون اساسی و ماده ۱۰۴ منشور حقوق
شهروندی، تحصیل برای دانش آموزان ایرانی تا پایان دوره متوسطه رایگان است،
هرساله مدارس دولتی به بهانه‌های مختلف هزینه یا شهریه‌هایی را از والدین
دریافت می کنند که با وجود اینکه مسئولان آن را غیرقانونی می‌دانند، هنوز
هیچ اقدام عملی برای پایان دادن به این آشفته بازار نشده است!. هر ساله و
در فصل ثبت‌نام دانش آموزان، همراه با خط و نشان مسئولان در مورد اینکه ثبت
نام در مدارس دولتی و هیات امنایی رایگان است و هیچ مدرسه ای حق اخذ وجوه
اضافی را از والدین ندارد، همراه است. اما باز هم کم نیستند والدینی که از
مجبورند به اجبار هزینه‌ای که مدارس هنگام ثبت نام طلب میکنند را بپردازند
و از ترس اینکه مبادا در طول سال، مسئولان مدارس و معلم‌ها فرزندشان را
اذیت کند، لب فرو می‌بندند و حتی حاضر به شکایت نیز نیستند.
همه ساله در هنگام ثبت نام دانش آموزان در مدارس دولتی، والدین موظف به
پرداخت شهریه هنگام ثبت نام هستند ولی در کشور ما طبق اصل ۳۰ قانون اساسی،
دولت موظف به تأمین رایگان وسایل آموزشی و پرورشی مدارس دولتی تا پایان
دوره متوسطه است.
دلیل اصلی برخی مدارس برای دریافت وجه هنگام ثبت نام دانش آموزان نبود
بودجه و امکانات لازم است و این مدارس برای ثبت نام دانش آموزان، مبلغی تحت
عناوین بالا از والدین طلب میکنند و در صورت نپرداختن آن به بهانه های
متعدد از ثبت نام دانش آموز سرباز میزنند.
در حالت کلی ۸۰ تا ۸۵ درصد از تنوع مدارس ایرانی را مدرسه های غیرانتفاعی و
دولتی شامل میشوند و ۱۵ تا ۲۰ درصد باقیمانده را مدارس دیگر تشکیل میدهند.
مدارس دولتی بین انواع مدارس ایران بیشترین تعداد را دارند. به طور کلی،
خود مدارس دولتی به ۲ دسته مدرسه های یک شیفت یا دو شیفت تقسیم بندی
میشوند.
مدرسه های دو شیفته معمولا در مناطقی که جمعیت دانش آموزان زیادی دارند، برگزار میشوند.
در مدارس دولتی آموزگاران استخدامی یا حق التدریس آموزش و پرورش تدریس
میکنند. سازمان آموزش و پرورش نیز برای این معلمان دورههای ضمن خدمت برگزار
میکند و به همین دلیل معلمان مدارس دولتی دورههای آموزشی آموزش و پرورش را
میگذرانند.
همچنین آموزگاران مدارس دولتی اغلب فارغ التحصیلان دانشگاههای فرهنگیان هستند.
مدارس دولتی بدون غربالگری دانش آموزان را برای آموزش ثبت نام میکنند. این
در حالی است که مدارس غیرانتفاعی نوعی غربالگری برای ورود دانش آموزان به
مدارسشان دارند./آرمان امروز
