پالم، بازار لبنیات سنتی را سکه کرد/ شیر، ماست و کره سنتی چند؟

از زمانی که صحت خبر وجود روغن پالم در شیر و لبنیات از سوی وزیر بهداشت تایید شد تا هنگامی که افکارعمومی اعتماد خود را به این محصولات از دست داد، دیری نپایید.

تر و خشک با هم سوختند و عدم اطلاع رسانی در مورد کارخانه های متخلف از سوی وزارت بهداشت مردم را به تمامی کارخانه های تولید کننده لبنیات بدبین کرد. در این بحبوحه پروژه تبلیغاتی برخی از تولید کنندگان برای اثبات حقانیت خود در مورد سالم بودن و بدون پالم بودن محصولاتشان با انواع راهکارها کلید خورد. بیلبوردهای اتوبان، پیامک های شرکت های تولید کننده و حتی درج کردن روی محصول از جمله شیوه های تبلیغاتی کارخانه ها است که همه حاوی یک پیام هستند؛ اینکه محصولات شرکت ما سالم و بدون پالم و روغن گیاهی است.

اما گویی این تبلیغات هم بر مردم اثر نکرد و با وجود اینکه محمدرضا نعمت‌زاده، وزیر صنعت، معدن و تجارت اعلام کرده «اكنون هيچ محصولي در بازار آلوده به روغن پالم نیست و اگر هم باشد مربوط به توليدات گذشته است،» این پرونده همچنان در افکار عمومی و زبان عامه، باز است و در فروشگاه‌ها در حین خرید، کنایه های مردم درباره آن شنیدنی است.

کریمخان، عصر روز دوم شهریور ۹۳؛

مغازه لبنیات فروشی دو دهانه‌ای در حوالی خیابان کریمخان، ظاهری قدیمی اما تمیز دارد. دم در، پشه بندی نصب شده تا جلوی ورود حشره به مغازه گرفته شود. چند مشتری در مغازه هستند و متتظرند تا سفارش دهند؛ ماست، پنیر، کره، شیر و... . مرد جوانی در حال خوش و بش با فروشنده در حالی که جنس خریداری شده اش را حساب می کند، ابراز رضایت می کند از اینکه لبنیات سنتی می خرد و تا جایی که به یاد دارد از این نوع لبنیات به خانه می برده است.

مرد مغازه دار از تعداد مشتری هایش راضی است به دلیل اعتباری که در محل دارد همیشه مشتری های خاص خودش را داشته. اما از وقتی پای روغن پالم به لبنیات باز شده مشتری هایش بیشتر شده اند «ما همیشه مشتری های خودمان را داشتیم، البته بالا و پایین داشت. اما جدیدا مراجعه به ما بیشتر شده است. تا به حال برخی افراداز این شیرها یا محصولات دیگر مصرف نکرده بودند، اما از وقتی خوردند، از طعم آن خوششان آمده و باز هم برای خرید مراجعه می کنند.»

خانم میانسال در حالی که از تست خامه پرچرب مغازه راضی است، حرف فروشنده را قطع می کند که «محصولات پاستوریزه اصلا طعم ندارد!»

رسول دیناروند رییس سازمان غذا و دارو دیروز اعلام کرد که «اگر مردم به سلامت لبنیات سنتی اطمینان دارند، از آنها استفاده کنند. البته این محصولات کنترل نمی شود اما کنترل محیطی از نظر بهداشتی می شود.»

اما پیش از آن علی رجبی، رییس اتحادیه فروشندگان لبنیات گفته بود: «این واحدها شیر را به صورت فله درون تانکر‌های دو جداره سردخانه‌ای از گاوداری‌هایی که زیر نظر سازمان دامپزشکی فعالیت می‌کنند، خریداری می‌کنند. تمام بار میکروبی و چربی شیر در این تانکرها سنجیده می‌شود و وزارت بهداشت مانعی بر دادو‌ستد این چنینی لبنیات ایجاد نکرده است.»

فروشنده مغازه از 12شعبه ای که مغازه اش در هر نقطه از تهران دارد می گوید و به کیفیت محصولاتش می نازد، دلیلش را این می داند که محصولات را خودشان در کارخانه ای در باقرآباد تولید می کنند و هیچ شک و شبهه ای به آنها راه ندارد.

تجریش، غروب روز دوم شهریور ۹۳؛

میدان تجریش، با گذر از چند راهروی تنگ بازارچه بزرگ تجریش و عبور از میوه فروشی ها و مغازه های مختلف، مغازه کوچک لبنیات فروشی سنتی نمایان می شود.

یخچال کوچکی به عنوان ویترین مغازه خودنمایی می کند. محصولات مختلف لبنی با قیمت های متنوع آنها داخل یخچال نگاه را به خود جلب می کند. در و دیوار مغازه با رنگ محصولات هماهنگ است؛ سفید سفید.

پسر جوانی داخل مغازه گوشی را مدام از این گوش به آن گوش می پرد. در حال تدارک بنری برای مغازه است و همزمان خرید مشتری را حساب می کند؛ یک شیر پرچرب و یک بطری دوغ.

از وقتی اعتماد مردم به محصولات پاستوریزه کم شده کارشان رونق گرفته است. مردم رفت و آمدشان را به این مغازه بیشتر کرده‌اند، در عوض پای محصولات لبنی پاستوریزه به خانه‌شان را بریده اند. اما مردم نگرانند از اینکه این مغازه ها هم بهداشتی نباشند و با هر بار مراجعه جویای بهداشتی بودن محصول می شوند: «اینها که پالم ندارد؟! چه جوری درست می کنین؟ بهداشتی هست؟!»

فروشنده نگرانی مردم را درک می کند و می گوید که مردم خودشان از همه چیز آگاهند. اینکه از وقتی بحث جنجال ساز پالم پیش آمده مردم هم نگرانی‌شان زیاد شده است.

مرد خریدار حسابی از کارخانه هایی که پالم در محصولاتشان می ریزند شاکی است و به کنایه می گوید: «پالم که هیچی، نشاسته هم توی محصولاتشان می ریزند. کاش فقط پالم بود!»

می گوید به ندرت به سراغ محصولات پاستوریزه می رود آن هم در صورتی از دسترسش دور باشد یا در دسترس نباشد. بعد می گوید که از اول علاقه خاصی به لبنیات سنتی داشته است: «طبیعی بودن این محصولات من را به مصرف لبنیات سنتی ترغیب می کند و ماندگاری پایینشان.»

سهروردی، ساعت ۱۰ شب دوم شهریور ۹۳؛

مغازه دو نبشه ای در خیابان سهروردی مملو از مشتری است. ساعت 10 شب است و مغازه پر از مشتری هایی است که با فاصله چند ثانیه از هم دست پر از آن خارج می شوند.

اینجا یکی از معتبرترین مغازه های لبنیات سنتی فروشی در تهران است؛ ماست ها در ظرف های مختلف منظم داخل یخچال‌های بزرگ کنار هم بدون فاصله چیده شده اند. یخچالی هم بین مشتریان و کارگران قرار دارد که از پنیر و سرشیر گرفته تا خامه را در خود جای داده است.

پرسنل مغازه همه یکدست سفید پوش هستند و در حال جنب و جوش تا هر کدام فورا خواسته مشتریان را فراهم کنند. مدیر مغازه پیرمردی است یا موهای نسبتا سفید. با اشاره به یکی از کارگران از او می خواهد که سفارش مشتری را زودتر آماده کند.

او از مراجعات مشتریان در این 20 و چند روز شگفت زده است و با تعجب خاصی که می توان در چهره اش دید می گوید: «دقیقا مشتری ها 2برابر شده اند. مردم خودشان اینها (لبنیات سنتی) را بیشتر قبول دارند. ما که از خودمان مطمئنیم. ما 30 سال است که اینجا محصولاتمان را فروخته ایم. شیرهای ما مستقیم از گاوداری به اینجا می آیند. من بچه هایی را دیدم در این محل که با شیرهای ما بزرگ شدند!»

فروشنده دفتر آمار را پیش می کشد که از فروش 2برابریشان در این 20روزه حکایت دارد. صبح ها که یخچال را پر می کنند تا شب اثری از محصولات نمی ماند.

خانم جوانی وقتی بحث از مشتری ها می شود با رویی گشاده می گوید: «من الان پسرم 23 ساله است از وقتی 3 ساله بود من از اینجا شیر تهیه می کردم. همیشه اینجا خرید می کردم پاستوریزه خیلی کم می خرم.»

قیمت محصولات لبنی سنتی و پاستوریزه

اما استفاده از لبنیات سنتی چقدر در هزینه های خانوار تغییر ایجاد می کند؟ جدول زیر فقط مقایسه ای است بین قیمت محصولات پاستوریزه و سنتی. توضیح اینکه قیمت محصولات سنتی، متوسط قیمت چند فروشگاه در سطح شهر تهران است؛