به گزارش شفا آنلاين،دکتر
احمد ساعدي، متخصص تغذيه و عضو هيات علمي دانشگاه علوم پزشكي تهران معتقد
است عامل بروز اين مشكلات عادتهاي غذايي است. او مواد غذايي زودهضم و ديرهضم و فرايندهاي تاثيرگذار بر اين موضوع را معرفي
کرده است و به بسياري از سوالهاي رايج در اينباره پاسخ داده است.
برخي افراد ميگويند با اينکه زياد غذا ميخورند، هميشه گرسنهاند. چرا؟
به گزارش شفا آنلاين،اين
موضوع ميتواند دلايل بسياري داشته باشد اما به يکي از اشتباههاي
تغذيهاي که عامل آن است، يعني حذف چربي و فيبر از برنامه غذايي اشاره
ميکنم. براي باز کردن بيشتر مبحث 3 گروه از درشتمغذيها يعني
كربوهيدراتها، چربيها و پروتئينها را از نظر زمان هضم بررسي ميكنيم. غذاهايي
كه مصرف ميكنيم، معمولا در دستگاه گوارش در عرض نيم ساعت هضم و وارد روده
ميشوند و با توجه به نوع غذا 10-8 ساعت در آن ميمانند. با توجه به ميزان
چربي و پروتئين و حتي مقدار غذايي كه مصرف ميكنيم و نحوه پخت، اين ميزان
گاهي بيشتر يا كمتر هم ميشود. پروتئين و كربوهيدراتها، معمولا زودتر از
چربيها هضم ميشوند و چربيها ماندگاري بيشتري در معده دارند و چون
ديرتر تخليه ميشوند، احساس سيري ايجاد ميکنند. به همين دليل است كه اگر
توجه كرده باشيد، كساني كه صبح كلهپاچه ميخورند تا عصر احساس سيري دارند.
در كل، چربي نسبت به ساير گروههاي غذايي، اثر سيركنندگي بيشتري دارد و به
همين علت در رژيمهاي كاهش وزن هرگز چربي را کاملا حذف نميکنيم. بعد از
چربيها، پروتئينها زمان هضم بالايي ميبرند و در نهايت کربوهيدراتها در
اين رده بندي قرار ميگيرند.
پروتئينها چطور؟
پروتئينهاي
حيواني چربي بالاتري دارند در نتيجه ماندگاريشان در دستگاه گوارش بيشتر
است اما كيفيت پروتئين آنها به نحوي است كه زود هضمترند. پس وقتي گوشت
قرمز يا مرغ ميخوريم، اگر كمچرب باشد، زود هضم ميشود. كيفيت پروتئينهاي
گياهي نيز به نحوي است كه ديرهضمترند دليل آن هم فيبر موجود در آنهاست.
اين يعني حس سيرکنندگي طولانيتري را ايجاد ميکنند. پس ميتوانيم آنها را جايگزين پروتئينهاي حيواني کنيم؟
هرگز!
چون مثلا در سويا كه بهترين پروتئين گياهي است، آنزيمي وجود دارد كه باعث
تخريب آنزيم معده (تريپسين) ميشود. وظيفه اين آنزيم شكاندن پروتئينهاست.
وقتي پروتئينها كمتر شكسته شوند، كمتر هضم و البته جذب ميشوند. به
عبارتي، گرچه كيفيت پروتئينهاي گياهي بالاست اما ميزان هضم و جذب آنها با
پروتئينهاي حيواني مثل گوشت قرمز، مرغ، ماهي، تخممرغ و شير قابلمقايسه
نيست. مخصوصا براي کودکان، بهتر است تركيبي از مثلا گوشت مرغ چرخكرده با
سويا به صورت نصف در نصف به جاي گوشت قرمز استفاده شود چون گوشت مرغ
چرخكرده بسيار آسان هضم است.
حبوبات چطور؟
حبوبات
مكمل مناسبي براي پروتئينها هستند، چربيهاي اشباعي كه در گوشتها وجود
دارد، ندارند و آسانتر هضم ميشوند اما دو قند دارند كه باعث نفخ ميشوند.
البته خيساندن حبوبات ميتواند تا حدي اين خاصيت نفاخي را از بين ببرد.
در مورد كربوهيدراتها (قندها) هم توضيح دهيد.
كربوهيدراتهايي
كه در طول روز مصرف ميكنيم، به دو دسته ساده و پيچيده تقسيم ميشوند.
نان، برنج و سيبزميني كربوهيدرات پيچيده دارند. درصدي از كربوهيدراتهاي
پيچيده، مقاوم به هضم هستند و در علم تغذيه به آن نشاسته مقاوم ميگويند.
نشاسته مقاوم سه نوع است؛ اولين نوع، نشاستهاي است كه دانههاي آن داخل
ذرات فيبري حبس شده و چون فيبرها شكسته نميشوند، پس كربوهيدرات داخل آنها
هضم نميشود. سيبزميني نپخته يا نيمپز يا موز نارس اين نوع از نشاسته
مقاوم را دارند. دومين نوع، نشاستهاي است كه زمان پخت ژلاتينه نميشود و
سومين نوع كه براي بسياري از مردم مشكلساز است، نشاسته مقاوم بيات شده است
كه مصرف آن باعث نفخ ميشود.
پس کساني که ميگويند مواد غذايي نفاخ نميخورند اما هميشه نفخ شديد دارند راست ميگويند.
بله،
اين افراد معمولا غذايي مثل برنج يا ماکاروني را ميپزند و رها ميکنند و
روز بعد بدون گرم کردن با رطوبت آن را ميخورند. اگر نشاستهاي بعد از پخت
مدتي رها شود، كيفيت كربوهيدرات آن بهگونهاي عوض ميشود كه قابليت هضم و
جذبش پايين ميآيد. اين كربوهيدراتها در روده بزرگ تخمير و به اسيدهاي چرب
كوتاه زنجيره تبديل ميشوند که براي بدن ضرر ندارند و حتي باعث كمتر شدن
چربي خون ميشوند اما چون در روده گاز متان و هيدروژن توليد ميكنند، باعث
نفخ شديد ميشوند كه خوشايند نيست.
ساير مواد غذايي چطور؟
در گروه لبنيات، در مورد شير صحبت ميكنيم چون پايه بيشتر مواد لبني است. هضم و جذب شير در افراد مختلف متفاوت است. در دنيا بهترين هضم و جذب شير را مردم كشورهاي اسكانديناوي و آسياييها از بدترين وضعيت (در تحمل يا هضم شير و لبنيات) برخوردارند. ايران ميان اين دو منطقه است. شير هر چقدر چربي بالاتري داشته باشد، ميزان ماندگارياش در معده بيشتر و جذب آن بهتر ميشود. به همين دليل هميشه توصيه ميكنيم از شير و لبنيات با چربي متوسط استفاده كنيد تا موادمغذي فرصت كافي براي جذب داشته باشند. سبزيها بهدليل فيبر بالايي که دارند، حس سيري طولانيمدتتري به فرد ميدهند اما ميوهها مخصوصا آنها كه نشاستهاياند يا ميوههاي آبدار مثل هندوانه، خربزه و طالبي سريع هضم ميشوند. فقط ميوههاي نشاستهاي که چندان رسيده نيستند مثل موز نرسيده يا گلابي سفت ديرتر هضم ميشوند.