به گزارش شفا آنلاین، نتیجه مطالعه‌ای که توسط حسین بهبودی، دانشجوی دکتری رشته بیوشیمی، با راهنمایی دکتر سوسن اردستانی انجام شد، نشان می‌دهد که آسیب‌پذیری مصدومانِ گاز خردل در برابر عوامل بیماری‌زا بیشتر از افراد عادی است.
بنا بر گزارش این پژوهش، سولفور موستارد ( SM ) یا گاز خردل، یک ترکیب شیمیایی بسیار سمی است که طی هشت سال جنگ تحمیلی توسط رژیم بعث عراق در قالب بمب‌های شیمیایی علیه مردم ایران به کار رفت. مواجهه با گاز خردل باعث ایجاد آسیب‌های شدید ریوی می‌شود که تا زمان مرگِ مصدومان گریبانگیر آنهاست. سازوکار دقیق سمیت گاز خردل به‌ویژه در درازمدت مشخص نیست، ولی مطالعات نشان می‌دهد که این ترکیب با آسیب زدن به سیستم دفاعی بدن باعث ایجاد عوارض دیررس در مصدومان می‌شود.
سولفور موستارد سمیّت خود را از طریق آلکیلاسیون مستقیم بیوماکرومولکول‌های زیستی و افزایش تولید گونه‌های فعال اکسیژن ( ROS ) اعمال می‌کند. مطالعات قبلی نشان داده‌اند که استرس اکسیداتیو ناشی از سولفور موستارد تأثیری نامطلوب بر سیستم دفاعی آنتی اکسیدان(Antioxidants) سلول دارد و به لیپیدها و پروتئین‌ها آسیب می‌رساند.
در این مطالعه، که در مرکز تحقیقات بیوشیمی وبیوفیزیک دانشگاه تهران انجام شد، تأثیر استرس اکسیداتیو ناشی از سولفور موستارد بر DNA و پیری سلولی در مصدومان سولفور موستارد بررسی شد. به این منظور، فعالیت آنزیم‌های سوپراکسید دیسموتاز ( Cu-ZnSOD ) و کاتالاز گلبول‌های قرمز خونی به‌عنوان دو آنزیم شاخص سیستم دفاع آنتی‌اکسیدانی به همراه محتوای 8-oxo-dG در DNA ژنومیک و بیان ژن OGG1 به‌عنوان دو بیومارکر آسیب اکسیداتیو به DNA و همچنین طول تلومر و بیان ژن p16 INK4a به‌عنوان دو بیومارکر پیری سلولی، در لوکوسیت‌های خون محیطی ۲۱۵ مرد که ۲۰ تا ۲۵ سال پیش در معرض سولفور موستارد قرارگرفته‌اند و ۵۳ مرد سالم به‌عنوان گروه کنترل مورد ارزیابی قرار گرفت.
نتایج نشان داد که تغییر معنی‌داری در میزان فعالیت آنزیم‌های SOD و کاتالاز در مصدومان شیمیایی در مقایسه با گروه کنترل رخ نداده، درحالی‌که سطح 8-oxo-dG و بیان OGG1 به‌صورت معنی‌داری در مصدومان افزایش یافته بود. به‌علاوه، میزان بیان p16 INK4a در افرادی که در معرض SM قرار گرفته‌اند در مقایسه با گروه کنترل به میزان چشمگیری افزایش نشان داد و طول تلومر لوکوسیت‌های خونی آنها نیز، به‌ویژه در مصدومان شیمیایی با عوارض ریوی شدید، به‌صورت معنی‌داری کاهش پیداکرده بود.
نتایج حاصل از این مطالعه نشان داد که گاز خردل با ایجاد آسیب در ماده ژنتیک سلول‌های بدن، به‌ویژه سلول‌های سفید خون که مسئولیت دفاع از بدن در برابر عوامل بیماری‌زا را دارند، با افزایش سرعت پیر شدن این سلول‌ها باعث کاهش میزان عملکرد آنها می‌شود و در نتیجه مصدومان شیمیایی را در برابر عوامل بیماری‌زا آسیب‌پذیرتر می‌سازد.
گفتنی است که این پژوهش در قالب پایان‌نامه دکتری تحت عنوان «اندازه‌گیری طول تلومر لوکوسیت‌های خون محیطی با هدف ارزیابی سن بیولوژیک در مصدومان شیمیایی» در مرکز تحقیقات بیوشیمی و بیوفیزیک انجام شده است.
