ایران در مسیر سالمندی زنانه

شفاآنلاین> اجتماعی> پیش بینی‌ها حاکی از آن درصد سالمندان ایرانی تا سال ۲۰۵۰ به بیش از ۳۰ درصد می‌رسد؛ بر این اساس در سال ۲۰۵۰ درصد جمعیت سالمند در ایران از میانگین جهان و آسیا بیشتر و از هر سه نفر، یک نفر سالمند خواهد بود.

به گزارش شفاآنلاین، افزایش امید به زندگی، دستاورد مثبت توسعه اجتماعی، اقتصادی و پیشرفت‌های نظام سلامت در سطح جهان و همچنین کشور ما است. پیامد طبیعی افزایش امید زندگی نیز سالخوردگی جمعیت است؛ به این ترتیب بی‌تردید سالخوردگی جمعیت در واقع یک موفقیت است. 

پدیده سالخوردگی جمعیت تنها مربوط به ایران نیست و تمام کشورهای جهان به نوعی با این پدیده روبرو هستند و با توجه به این که هر ساله امید به زندگی افزایش و مرگ و میر کاهش می‌یابد، روند سالخوردگی جمعیت برگشت‌پذیر نیست و پیری جمعیت یک چالش دائمی در جهان خواهد بود.

 بنا بر اعلام وزارت بهداشت و بر اساس سرشماری سال ۱۳۹۵ از جمعیت ۷۹ میلیونی کشور، ۷میلیون و ۴۱۴هزار و ۹۱  نفر یعنی ۲۸.۹ درصد سالمند هستند. پیش‌بینی می‌شود که درصد سالمندان ایران تا سال ۲۰۲۵ میلادی (هشت سال دیگر) به ۱۰درصد و تا سال ۲۰۵۰ (۳۳ سال دیگر) به بیش از ۳۰ درصد برسد. بر اساس این پیش بینی در سال ۲۰۵۰ درصد جمعیت  سالمند در ایران از میانگین جهان و آسیا بیشتر و از هر سه نفر، یک نفر سالمند خواهد بود. همچنین امید به زندگی سالم یا امید به زندگی با سلامت، در ایران تعدیل شده و ۱۰ سال کمتر از امید به زندگی (۷۴سال) است.

بنا بر اعلام پژوهشکده آمار، تعداد جمعیت ۶۰ سال و بالاتر از حدود ۱.۶۵ میلیون نفر در سال ۱۳۳۵ به ۶.۱۵ میلیون نفر در سال ۱۳۹۰ افزایش یافته است. پیش‌بینی‌ها حکایت از این دارد که سهم جمعیت ۶۵ سال و بالاتر در سال ۱۴۲۰ به حدود۱۳.۵ درصد افزایش خواهد یافت. بر اساس پیش‌بینی‌های سازمان ملل نیز سهم جمعیت ۶۰ساله و بالاتر کشور ما در سال ۱۴۳۰ به حدود ۳۱درصد افزایش می‌یابد.

می‌توان گفت که نشانه‌هایی از زنانه شدن سالمندی در ایران در حال بروز است؛ الگویی که در بسیاری از کشورهای توسعه یافته به وقوع پیوسته است. کاهش مرگ و میر مادران، تغییر در الگوی باروری، سلامت زندگی سلامت محور زنان از عواملی که می‌توان در برتری تعداد زنان به مردان در سنین سالمندی مورد توجه واقع شود.

 ارتقاء سطح امید به زندگی در کشور، طی دوره های اخیر یکی از دلایل افزایش تعداد جمعیت سالمندان بوده است. جمعیت ایران در سال ۱۳۰۰ به طور متوسط ۲۵ سال طول عمر داشته‌اند که در سال ۱۳۹۰ این رقم به ۷۳ سال افزایش یافته است.

بنابر اعلام پژوهشکده آمار، با افزایش امید به زندگی بعد از تولد، امید به زندگی سالمندان نیز افزایش قابل توجهی داشته است. در سال ۱۳۵۵ انتظار می‌رفت که زنان بعد از سن ۶۵ سالگی (یعنی سالمندی)،  ۱۲.۵ سال دیگر نیز عمر کنند که این مقدار تا سال ۱۳۹۰ به ۱۵.۱ سال افزایش یافت و پیش بینی می‌شود تا سال ۱۴۰۰ به ۱۷ سال افزایش یابد.

فزونی سرعت رشد جمعیت سالمند در مقایسه با رشد جمعیت کل کشور و پیش بینی افزایش تعداد و سهم سالخوردگان در سال‌های آتی، لزوم برنامه‌ریزی آینده‌نگر برای کنترل مسائل مربوط به این گروه از جمعیت را مورد تاکید قرار می‌دهد. در این راستا نیاز به برنامه‌های وسیع‌تر و ضرورت پرداختن به موضوع سلامت و سالمندی نیز به عنوان اولویتی مهم بیش از پیش نمایان می‌شود.

فقدان سلامتی، "سالخوردگی جمعیت" را از یک فرصت به تهدید تبدیل می‌کند. با توجه به چند وجهی بودن خدمات مرتبط با سلامتی سالمندان، ضروری است موضوع فوق به عنوان یک اولویت مهم، در صدر سیاست‌ها و برنامه‌های کشور قرارگیرد.

در ایران برای حقوق سالمندی می‌توان به بند ۷ سیاست‌های جمعیتی ابلاغی از سوی مقام معظم رهبری "فرهنگ سازی برای احترام و تکریم سالمندان و ایجاد شرایط لازم برای تأمین سلامت و نگهداری آنان در خانواده و پیش‌بینی ساز و کار لازم برای بهره‌مندی از تجارب و توانمندی‌های سالمندان در عرصه‌های مناسب" و بند ۱۵ سیاست‌های کلی خانواده ابلاغی مقام معظم رهبری" اتخاذ روش‌های حمایتی و تشویقی مناسب برای تکریم سالمندان در خانواده و تقویت مراقبت‌های جسمی و روحی و عاطفی از آنان" اشاره کرد.

 در همین راستا در وزارت بهداشت ارایه خدمات فعال به سالمندان جزو برنامه‌های نظام تحول سلامت (خدمات نوین سلامت به روستاییان و شهرهای زیر ۲۰ هزار نفر، خدمات نوین سلامت به حاشیه نشینان و شهرهای ۲۰ تا ۵۰ هزار نفر، خدمات نوین سلامت به جمعیت شهرهای بالای ۵۰ هزار نفر و کلانشهرها) است.

بر همین اساس باید تاکید کرد که پیری لزوما با بیماری همراه نیست، اما با افزایش سن، بیماری‌های غیرواگیر و مزمن که معلولیت و ناتوانی را به دنبال دارند، افزایش می‌یابند. پیشگیری از عوامل خطرساز محیطی مانند نداشتن تحرک و فعالیت بدنی، رژیم غذایی نامناسب، مصرف دخانیات و ... حتی اگر در سالمندی شروع شود باز هم می‌تواند بروز یا شدت این بیماری‌ها را کاهش دهد.

اگر مداخلات بهداشتی به موقع و کافی باشد لزوما سالمندی همراه با هزینه‌های پزشکی نخواهد بود. مراقبت دوره‌ای سالمندان در کنار آموزش شیوه زندگی سالم می‌تواند با کاهش بار بیماری و افزایش امید به زندگی توأم با سلامت، به سالمندی سالم و فعال منجر شود.

 دکتر عظیمی - رییس اداره سلامت سالمندان وزارت بهداشت درباره روند سالمندی ایرانیان در گفت‌وگو با ایسنا می‌گوید: روند سالمندی را می‌توان به سه گروه سالمندی همراه با سلامت، سالمندی طبیعی و سالمندی همراه با بیماری تقسیم کرد. هدف ما، افزایش تعداد گروه اول است. رسیدن به این هدف از طریق آموزش فراگیر به سالمندان و ارایه خدمات مورد نیاز آنان تحقق می‌یابد. به همین دلیل در حال حاضر یکی از مهم‌ترین برنامه‌ها، در کشورهای توسعه یافته ارتقای آگاهی و افزایش توانمندی سالمندان برای مراقبت از خود است. در خدمات نوین سلامت سالمندان نیز دو برنامه آموزش شیوه زندگی سالم در دوره سالمندی و مراقبت سالمندان در نظر گرفته شده است.

عظیمی درباره برنامه‌های اداره سلامت سالمندان توضیح می‌دهد و می‌گوید: دو برنامه‌ اصلی اداره سلامت سالمندان، آموزش شیوه زندگی سالم در سالمندی و مراقبت‌های سلامت سالمندان است.  با رعایت شیوه زندگی سالم می‌توان سالم پیر شد یا در صورت وجود بیماری، عوارض آن را کنترل کرد و جلوی ناتوانی را گرفت.   در واقع اینکه فرد در طول زندگی، چگونه زندگی کرده، وضعیت سلامتی دوران سالمندی او را مشخص می‌کند. اما حتی اگر در سالمندی هم شیوه زندگی سالم به کار گرفته شود، باز هم موثر است و از بروز و یا پیشرفت ناتوانی جلوگیری می‌کند.

وی در پایان می‌افزاید: این آموزش‌ها به دو شکل آموزش گروهی و چهره به چهره در خانه‌های بهداشت، پایگاه سلامت و مراکز جامع سلامت در خصوص تغذیه، فعالیت بدنی، پیشگیری از پوکی استخوان، بهداشت دهان و دندان، تقویت حافظه، پیشگیری از حوادث و ... به سالمندان داده می‌شود. مراقبت‌های سلامت سالمندان  در دو سطح غیرپزشک و پزشک، در خصوص اختلالات فشارخون، اختلالات چربی خون، سوء تغذیه (چاقی، لاغری)، دیابت، افسردگی، سقوط و عدم تعادل انجام می‌شود. ایسنا