شفا آنلاین>سلامت>در حقیقت سالک یک ضایعه ی پوستی و زیرپوستی (زیر جلدی) عفونی از نوع گرانول وماتوز (برآمدگی و سفت و دانه دانه شدن نسج در اثر عفونت) است که باعث بروز زائده های نوک تیز روی پوست میشود که این زائده ها بعدا تبدیل به زخم (از نوع خشک یا مرطوب) میشوند.

به گزارش شفا آنلاین:عوامل ایجاد کننده ی سالک،انگل های لیشمانیا ماژور (L. major) و لیشمانیا تروپیکا (L. tropica) هستند که بیشتر در مناطق هند، اطراف پاکستان، نواحی مدیترانه ای، کشورهای شوروی سابق، افغانستان، آفریقا، سودان و منطقی از این دست یافت میشوند. این بیماری عموما در کودکان و جوانان ایجاد میشود. اصلی ترین میزبان این انگلها انسان و عامل ناقل آنها نوعی پشه ی خاکی است (نوع P.papatasi در شبه قاره هند و نوع P.sargenti در سایر مناطق).

انگل لیشمانیا ماژور (L. major) موجب بروز زخم های مرطوب (به نام سالک شهری) میشود. این نوع از سالک بیشتر در مناطق بومی خاورمیانه، سودان، اتیوپی، نیجریه و آفریقا وجود دارد. مخزن این انگل، جوندگان وحشی هستند ناقلان این انگلها نیز پشه های B.caucasicus و P.papatosi (دو نوع پشه ی خاکی) هستند که از این جوندگان آلوده به انگل، تغذیه میکنند و سپس این انگل را به انسانها منتقل میکنند.

دوره ی کمون بیماری سالک خشک، بین ۲ تا ۶ ماه است. در ابتدا یک جوش کوچک روی صورت پیدا میشود و این جوش به تدریج بزرگ شده و تبدیل به ضایعه ی پوستیِ زخمی میشود. زخم این ضایعه پوستی، در مرکز آن است و این ضایعه به صورت مدور است و مرز مشخصی دارد و در اطراف این ضایعه پوستی، مرز گوشتی زبری وجود دارد و از آن ماده عفونی ترشح میشود. سالک خشک ممکن است به صورت یک زخم واحد یا تعداد زیادی زخم در نقاط باز بدن (که با لباس پوشیده نشده اند) باشد. غدد لنفاوی معمولا بر اثر این بیماری ملتهب و بزرگ نمیشوند. این زخمها بین ۱ تا ۲ سال بعد بهبود مییابند اما جای آن مانند یک جای جوش بزرگ و بدون رنگدانه پوستی، روی پوست میماند. این انگلها به وفور در بدن شخص آلوده وجود دارند و میتوانند بر اثر تماس مستقیم (به معنای تماس خون یا مایعات یا مخاط شخص آلوده با خون یا مخاط بدن شخص پذیرنده) با شخص آلوده به سایر افراد منتقل شوند. حتی در مواردی ممکن است، این انگل با تماس پوستی به شخص دیگر منتقل شود که البته این حالت در صورتی رخ میدهد که پوست شخص پذیرنده زخمی باشد.

انگل لیشمانیا تروپیکا (L.tropica) موجب بروز زخمهای مرطوب (به نام سالک روستایی) میشود. دوره کمون این بیماری بین ۲ تا ۶ هفته است. زخمهای این نوع سالک متعدد هستند و بیشتر در پاها ایجاد میشوند. در ابتدا جوش هایی روی پوست پیدا میشوند که خارش دارند و این جوشها ظرف دو هفته تبدیل به زخم میشوند. این بیماری اغلب موجب التهاب عروق لنفاوی میشود. بهبود کامل زخمها در حدود ۲ تا ۶ ماه طول میکشد. به طور کلی در این بیماری تعداد انگلها در بدن بیمار کم است.

علائم سالک
اصلی ترین نشانه ی این بیماری زخمهای پوستی بدون درد هستند. علائم پوستی این بیماری ممکن است تنها یک یا دو هفته پس از گزیده شدن توسط پشه ی خاکی، بروز کنند. اما در مواردی ممکن است، بروز علائم بیماری ماه ها یا سالها طول بکشد.
در افرادی که به این بیماری مبتلا شده اند و نشانه های پوستی بیماری نیز بروز کرده است، ممکن است بروزعلائم اصلی بیماری، بین ۱ تا ۵ سال بعد از بهبود کامل زخمهای سالک، طول بکشد.
این علائم عمدتا عبارتند از زخمهایی در دهان، بینی یا روی لب. سایر علائم عبارتند از:
- گرفتگی بینی یا آبریزش بینی
- خونریزی از بینی (خون دماغ شدن)
-تنگی نفس
-تشخیص
برای تشخیص انگل سالک نمونهای از پوسته ی اطراف زخم بیمار گرفته میشود و این نمونه بررسی میشود. نمونه برداری از بافت عمقی زخم و آزمایش آن نیز میتواند نشاندهنده ی آتروفی لایه اپیدرم پوست، نفوذ انگل به لنفوسیتها و سلولهای پلاسما و ماکروفاژهای حاوی انگل لیشمانیا تروپیکا باشد. در صورت بروز عفونت در زخم، تغییرات ناشی از تخریب و تحلیل رفتن بافتها بسیار بیشتر خواهد بود.

درمان سالک
در صورتی که تعداد زخمها کم باشد، از روش درمان موضعی استفاده میشود. این تزریقات با وجودی که دردناک هستند، به فاصله سه روز و برای ۶ تا ۸ بار تکرار میشود. در برخی موارد که شخص برای بار دوم است که به انگل آلوده میشود، ممکن است بیماری او مزمن شود. در این موارد علاوه بر تزریق آنتیموان از آنتی بیوتیک نیز برای درمان واز بین بردن جای سالک استفاده میشود.

عوارض سالک
-خونریزی
-بروز سایر عفونتها در بدن به خاطر ضعیف شدن سیستم ایمنی بدن، که میتواند بسیارخطرناک باشد
-بد شکلی (به جا ماندن جای زخم سالک روی پوست)
در صورت بروز لیشمانیای احشایی، این بیماری مرگ آور خواهد بود. البته مرگ بیمار نه به خاطر خود بیماری، بلکه به خاطر عوارض ناشی از آن رخ میدهد. در صورتی که شما به ویروس HIV یا ایدز مبتلا باشید، احتمال ابتلای شما به این بیماری بیشتر است. عوارض این بیماری معمولا نسبت به درمان مقاوم هستند.

پیشگیری از سالک
برای جلوگیری از گزیده شدن توسط پشه ی خاکی میتوانید اقدامات زیر را انجام دهید:
* از کرمهای ضد حشره بر نواحی از پوستتان که باز است بمالید. این کرم را همچنین در لبه ی پایینی شلوار و آستین خود بمالید. موثرترین کرمهای ضد حشره، کرمهای حاوی DEET هستند.
*هنگامی که در فضای داخلی قرار دارید حتما از توریِ در و پنجره و سیستم تهویه ی هوا استفاده کنید.
*به تشک خود یک پشه بند وصل کنید و توجه داشته باشید که پشه ی خاکی از پشه های معمولی دیگر بسیار ریزتر است. در صورت امکان، داخل پشه بند را با حشره کشهای Pyrethroid اسپری کنید.