سرطان در ایران؛ سیر طبیعی یا سونامی؟

 شفا آنلاین>اجتماعی>سلامت> سرطان نام آشنای این روزهای بسیاری از مردم به ویژه در جوامع بزرگ و شهری است. بیماری که پیر و جوان نمی‌شناسد و اگر دیر تشخیص داده شود، فرجام تلخی را رقم می زند و می تواند کام بسیاری از خانواده ها را تلخ کند.

به گزارش شفا آنلاین:بیماری که بی سر و صدا می آید و آرام آرام با پیش روی اش به یکباره خبر آمدنش را مانند ناقوسی بزرگ، با سر و صدای فراوان خبر می دهد. بیماری که دومین عامل مرگ ایرانیان را به خود اختصاص داده و آمارهای ضد و نقیضی درباره میزان شیوع آن در ایران وجود دارد.

ایرج حریرچی، سخنگوی وزارت بهداشت، ادعای سونامی سرطان <Cancer Tsunami>در ایران با توجه به آمارهای جهانی را نادرست عنوان کرد و گفت: سرطان دومین عامل مرگ و ششمین عامل از دست رفتن عمر در ایران است. هر سال ۱۱۲ هزار مورد جدید سرطان در کشور گزارش می شود.

وی شایع ترین سرطان ها در زنان ایرانی را به ترتیب سینه، روده بزرگ، معده، و تیروئید و در مردان ، معده، پروستات، روده بزرگ، و مثانه اعلام کرد و گفت: مرگبارترین سرطان ها در ایران، در هر دو جنس زن و مرد، به ترتیب، معده، ریه، لوسمی، مری، روده بزرگ و...، است.

رضا ملک زاده، معاون تحقیقات و فناوری وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی نیز در این خصوص گفت: براساس نتایج نخستین گزارش ثبت سرطان مبتنی بر جمعیت کل ایران، وقوع سونامی سرطان در ایران واقعیت نداشته و گزارش ها در این باره پایه علمی ندارند.

ملک زاده به تشریح نتایج نخستین «گزارش ثبت سرطان مبتنی بر کل جمعیت ایران» پرداخت و گفت: در این برنامه، 112 هزار «بروز سرطان» در طول سال 93 (زمان اجرای برنامه ثبت سرطان در 30 استان ایران) ثبت شد و متوسط «بروز سرطان» سالانه در ایران برابر با 158 در هر 100هزار نفر (با در نظر گرفتن سرطان پوست) و 143 در هر 100 هزار نفر (بدون درنظر گرفتن سرطان پوست) بود در حالیکه متوسط «بروز سرطان» سالانه (بدون در نظر گرفتن سرطان پوست) در دنیا بر اساس گزارش مرجع جهانی «ثبت سرطان در پنج قاره»، برابر با 182 در هر 100 هزار نفر است.

معاون تحقیقات و فناوری وزارت بهداشت اضافه کرد: متوسط «بروز سرطان» سالانه در کشورهای اروپایی، 267 در هر 100 هزار نفر و در کشورهای پیشرفته مانند انگلستان و آمریکا به ترتیب 272 و 318 در هر 100 هزار نفر است.

دکترملک زاده با بیان اینکه متوسط «بروز سرطان» سالانه در کشورهای در حال توسعه برابر با 148 در هر 100 هزار نفر است، افزود: متوسط «بروز سرطان» سالانه در چین، 174 در 100 هزار نفر و در ترکیه 205 در هر 100 هزار نفر است.

وی تاکید کرد: آمارها به خوبی نشان می دهد که نرخ بروز سرطان در ایران از متوسط دنیا و حتی از کشورهای پیشرفته اروپایی که وضعیت بسیار بهتری در ثبت سرطان، پیشگیری و درمان زودهنگام دارند، پایین تر است.

وی در خصوص شایع ترین سرطان ها در 30 استان کشور، گفت: سرطان دستگاه گوارش (معده، روده بزرگ، مری و لوزالمعده) با سهم 27 درصد، سرطان پستان(که عمدتا دربین زنان بروز می یابد) با سهم 12 درصد، سرطان ریه و حنجره با سهم 7.5 درصد و سرطان کلیه، مجاری ادراری و مثانه با سهم 7 درصد، شایع ترین سرطان ها در کشور است.

دکترملک زاده بیان داشت: سرطان معده با 21.5 مورد در هر 100 هزار نفر، سرطان پوست با 20.5 مورد در هر 100 هزار نفر، سرطان پروستات با 18.5 مورد در هر 100 هزار نفر، سرطان روده بزرگ با 16.5 مورد در هر 100 هزارنفر و سرطان مثانه با 14.3 در هر 100 هزار نفر، شایع ترین سرطان ها در بین مردان ایرانی هستند.

وی تصریح کرد: سرطان پستان با 34.5 مورد در هر 100 هزار نفر، سرطان روده بزرگ با 12 مورد در هر 100 هزار نفر، سرطان پوست با 11.5 مورد در هر 100 هزار نفر ، سرطان معده با 10 مورد در هر 100 هزار نفر و سرطان تیروئید با 7 مورد در هر 100 هزار نفر، شایع ترین سرطان ها در بین زنان ایرانی هستند.

معاون تحقیقات و فناوری وزارت بهداشت از سرطان‌های معده، ریه، خون، مری، روده بزرگ، مغز و سیستم عصبی، پستان‌، پروستات‌، کبد و لوزالمعده به عنوان مرگبارترین سرطان ها در ایران در سال 2016 یاد کرد.

پایلوت غربالگری ۳ سرطان در چهار شهر کشور

پیش از این دکتر علی مطلق، رییس اداره سرطان وزارت بهداشت نیز با اشاره به اقدامات انجام شده در حوزه سرطان طی چهار سال گذشته و در پی اجرای طرح تحول نظام سلامت، گفت: از سال ۱۳۹۴ غربالگری برای سه سرطان پستان، روده بزرگ و دهانه رحم در چهار شهرستان بافت، شهرضا، نمده و مراغه اقداماتی آغاز شد و در سال ۹۵ بر اساس تجربیاتی که در فاز پایلوت داشتیم، اصلاحاتی در برنامه انجام دادیم. از اواسط سال ۹۵ تاکنون نیز این اقدامات به تدریج در دانشگاه‌های علوم پزشکی توسعه می‌یابند؛ چراکه برای خدمات تشخیصی و غربالگری کل فرایند باید پیش‌بینی شده و در دسترس باشد. زمانیکه مراکز تیپ یک ما که مراکز ارجاعی از سطح شبکه بهداشتی هستند، تجهیز شوند، بهتر می‌توانیم برنامه‌های تشخیص زودهنگام را توسعه دهیم.

وی درباره سند توسعه شبکه مراقبت سرطان که از چند سال پیش در قالب طرح آمایش سرزمینی سرطان تدوین شد، ادامه داد: در این سند مشخص شده است که تا سال ۱۴۰۴در هر منطقه چه میزان امکانات، تجهیزات و نیروی انسانی مرتبط با تشخیص و درمان سرطان نیاز داریم. در نتیجه مراکز سه‌ گانه‌ای شامل مراکز تیپ یک، تیپ دو و تیپ سه برای ارایه این خدمات پیش‌بینی شد. مراکز تیپ یک شامل مراکز تشخیص زودهنگام و غربالگری هستند و اکنون تعداد زیادی‌ از آنها ساخته شده است. به طوری که ۱۳۷ مرکز تیپ یک پیش‌بینی کردیم که تقریبا حدود ۷۵ مرکز آن به اتمام رسیده و پیگیر تجهیز آنها هستیم.

به گفته وی، مراکز تیپ یک مراکز ارجاعی از سطح شبکه بهداشتی هستند یعنی افراد مشکوک به سرطان، در سطح شبکه بهداشتی شناسایی و به این مراکز ارجاع می‌شوند تا اقدمات تکمیلی‌تر تشخیص برای رد یا اثبات سرطان( به ویژه سرطان پستان، روده بزرگ و دهانه رحم) برایشان انجام شود.

وی افزود: مراکز تیپ دو و سه نیز مراکز درمان سرطان هستند که در سطح کشور بر اساس بروز سرطان توزیع مناسبی پیدا خواهند کرد تا مردم دسترسی بهتری به خدمات داشته باشند. به طور عام در کشور  ۷۴ مرکز تیپ دو نیاز داریم که با توجه به امکانات موجود باید ۳۷ مرکز در آینده ساخته شود. البته در حال حاضر مراکزی نزدیک به مراکز تیپ دو داریم که ممکن است بخشی از استانداردهای تیپ دو را داشته باشند یا باید دارا شوند. در عین حال ۱۵ مرکز جامع سرطان یا مراکز تیپ سه نیز در کشور مورد نیاز است که ممکن است دو الی سه مرکز از آنها در سطح کشور داشته باشیم که شبیه به این مراکز باشند، اما اینها مراکزی هستند که تقریبا کل آنها باید جدید ساخته شوند.

گزارش: فرزانه صدقی