شایعترین دسته دارویی منجر به ایجاد مسمومیتها، ضد دردهای مخدر هستند و بیشترین میزان مرگومیر نیز ناشی از مسمومیت با همین دسته دارویی است
شفا آنلاین: مسمومیت دارویی؛ اتفاقی که سالانه نزدیک به ۷۰۰ تن را در کشور به کام مرگ میفرستد و به گفته مسئولان ۱۲ درصد از کل موارد مرگومیر ناشی از مسمومیتها
بر اثر مسمومیت دارویی اتفاق میافتد. اما خود این موضوع و میزان مرگومیر ناشی از آن باید مورد توجه جدی قرار گیرد زیرا در بحث مسمومیت دارویی عوامل متعددی همچون نوع و میزان مصرف دارو و سن و سال دخیل هستند.
مسمومیت ناشی از ضددردها، عامل اصلی مرگومیر
به گزارش شفا آنلاین:امیر بقایی، مشاور علمی مرکز ملی اطلاعرسانی داروها و سموم سازمان غذا و دارو نیز به این موضوع تاکید دارد و میگوید: «شایعترین دسته دارویی منجر به ایجاد مسمومیتها، ضد دردهای مخدر هستند و بیشترین میزان مرگومیر نیز ناشی از مسمومیت با همین دسته دارویی است.»
بقایی میافزاید: «همچنین دسته دیگری از شایعترین دسته دارویی منجر به ایجاد مسمومیت، ضد دردهای مخدر(اوپیوئیدها) مانند ترامادول، متادون و بوپرنورفین و غیره هستند که بیشترین میزان تلفات جانی با همین دسته دارویی مشاهده میشود.» وی با اشاره به میزان شیوع مسمومیتها در گروههای سنی مختلف، اظهار میکند: «کودکان و سالمندان دو گروه سنی هستند که بیشترین میزان حساسیت را به مسمومیتهای دارویی نشان میدهند و بیشترین میزان مسمومیت دارویی در این دو گروه رخ میدهد، چراکه در هر دو گروه سرعت متابولیسم و دفع سموم از بدن نسبت به افراد جوان و سالم کمتر است و همین امر در کنار بالاتر بودن میزان خطاهای درمانی در این دو گروه سنی سبب فراوانی بیشتر موارد مسمومیت دارویی است.»
مشاور علمی مرکز ملی اطلاعرسانی داروها و سموم سازمان غذا و دارو خاطرنشان میکند: «شیوع مسمومیتهای ناشی از گزیدگیها و سموم دفع آفات عمدتا مربوط به نیمه اول سال بهویژه فصل بهار است. مسمومیت ناشی از گازها به طور خاص مونوکسید کربن در فصول سرد سال (نیمه دوم پاییز و زمستان) شایع است. مسمومیت ناشی از ترکیبات شوینده در انتهای اسفند و حوالی عید نوروز به حداکثر میرسد. مسمومیتهای دارویی و مسمومیت ناشی از سوءمصرف مواد مخدر و روانگردان در طول سال روند ثابتی طی میکند.»
بقایی در خصوص علائم مسمومیتها میگوید: «علائم مسمومیت دارویی با توجه به مکانیسم اثر متفاوت داروهایی که برای درمان بیماریهای مختلف به کار میروند، در دستههای دارویی گوناگون کاملا متفاوت است و علامتی را نمیتوان بهعنوان وجه مشترک تمامی مسمومیتهای دارویی بیان کرد.» بقایی تصریح میکند: «با توجه به دسته دارویی(مکانیسم اثر دارو)، شکل دارویی(قرص و کپسول، شربت، آمپول و ...)، فرمولاسیون دارو(سریع یا آهسته رهش بودن دارو) و وجود غذا و مایعات در دستگاه گوارش، زمان بروز علائم ناشی از مسمومیت دارویی میتواند بازه گستردهای از چند ثانیه تا چند ماه باشد.»
وی اضافه میکند: «با توجه به اینکه مجموعه اقدامات پیشگیری از جذب و درمان مسمومیت ناشی از دارو، برای هر دسته دارویی کاملا اختصاصی است، توصیه میشود چنانچه موردی از مواجهه ناخواسته با یک دارو مشاهده شد، قبل از هر اقدامی با مرکز ملی اطلاعرسانی داروها و سموم وزارت بهداشت (سامانه ۱۴۹۰) تماس حاصل شود.» مشاور علمی مرکز ملی اطلاعرسانی داروها و سموم، سازمان غذا و دارو در خصوص تداخل دارویی در بروز مسمومیت با دارو نیز تاکید میکند: «تداخلات دارویی یکی از مهمترین علل مسمومیتهای دارویی است که عمدتا در دو گروه سنی کودکان و سالمندان بروز میکند.»
مسمومیت در منزل شایعترین نوع مسمومیت
یسنا بهمنش، دبیر ستاد مرکزی اطلاعرسانی دارو و سموم سازمان غذا و دارو اما نگاه دیگری به موضوع مسمومیت دارویی دارد و معتقد است: «وقوع مسمومیتهای حرفهای حاد و مزمن در کارگران شاغل در کارخانههای صنایع شیمیایی، جوان بودن جمعیت کشور و خطرات سوءمصرف مواد مخدر، آمار بالای مصرف داروها در جامعه، دسترسی آسان به دارو در منازل و عدم نگهداری صحیح آنها به همراه عواملی چون افزایش تعداد بیماران افسرده و کم بودن آگاهی عمومی مردم از قابلیت کشندگی برخی داروها، متاسفانه جامعه را نسبت به مسمومیتها آسیبپذیرتر کرده است.»
بهمنش با بیان اینکه اغلب موارد مسمومیت از طریق آموزش خانوادهها و جامعه قابل پیشگیری است، به میگوید: «متاسفانه داروها یکی از خطرناکترین عوامل مسمومیتزا در منازل هستند. زیرا عدم توجه به میزان مصرف، استفاده در تاریکی و با خوابآلودگی و مصرف خودسرانه همگی میتوانند منجر به مسمومیتهای دارویی شوند. بنابراین باید از مصرف خودسرانه داروها اجتناب کرده و توجه داشت که مصرف مقادیر بالای برخی از داروهای به ظاهر کمخطر، میتواند برای فرد و بهویژه برای کودکان و افراد مسن، کشنده باشد.»
وی اضافه میکند: «شایعترین علت بروز مسمومیت در جهان، مصرف داروها بیش از مقادیر درمانی است. بر اساس آمار به دست آمده از ۳۰ دانشگاه علوم پزشکی کشور، تعداد مسمومیتهای ناشی از داروها اولین عامل مراجعه به بخش مسمومیتها در کشور بوده است. به طوری که از بین ۶۰ هزار مسمومیت گزارش شده به ستاد مرکزی اطلاعرسانی داروها و سموم در سال ۱۳۹۵، نزدیک به ۲۷ هزار مورد مربوط به مسمومیتهای دارویی بوده است. همچنین بالاترین تعداد مسمومیت دارویی در بیمارستانهای استان اصفهان با ۶۵ درصد بوده و سپس به ترتیب استانهای فارس با ۶۴ درصد، کردستان با ۵۶درصد، خراسان رضوی با ۵۳ درصد، بیمارستان لقمان تهران با ۴۶ درصد و ارومیه با ۳۲ درصد در رتبههای بعدی مسمومیت دارویی از کل مسمومیتهای مشاهده شده، قرار دارند. همچنین باید توجه کرد که ۸۸ درصد از موارد مسمومیتهای مراجعه شده به مراکز درمانی ایلام ناشی از دارو بوده است.»
دبیر ستاد مرکزی اطلاعرسانی دارو و سموم سازمان غذا و دارو اعلام میکند: «با توجه به آمار سازمان پزشکی قانونی در خصوص مرگومیر ناشی از مسمومیت دارویی، سالانه نزدیک به ۷۰۰ نفر در کشور بر اثر مسمومیت با دارو جان سپردهاند. البته مرگ ناشی از مسمومیت دارویی در کشور ما شایع نیست و فقط ۱۲ درصد از کل موارد مرگ ناشی از مسمومیت بر اثر داروها اتفاق میافتد.»سپید