کد خبر: ۱۵۷۲۵۰
تاریخ انتشار: ۰۴:۳۰ - ۰۹ تير ۱۳۹۶ - 2017June 30
فنیل کتونوری از دسته بیماری های متابولیک ارثی نوزادان می باشد و شایعترین در این دسته از بیماری ها در دنیا بوده و شیوع آن در استان فارس 1/6500 بوده و الگوی انتقال وراثتی آن به روش اتوزوم مغلوب است، یعنی معمولا فرزند مبتلا، از والدین ناقل بی علامت متولد می‌گردد و به جهت اینکه در صورت تشخیص بموقع (درروزهای اوایل تولد) عقب ماندگی ذهنی ناشی از آن قابل پیشگیری است، حایز اهمیت فراوانی میباشد.

شفا آنلاین:گرچه بیماری فنیل کتونوری در صد کمی از علل کلی عقب ماندگی ذهنی<Mental retardation> را تشکیل میدهد ولی به جهت اینکه در صورت تشخیص بموقع (درروزهای اوایل تولد) عقب ماندگی ذهنی ناشی از آن قابل پیشگیری است، حایز اهمیت فراوانی میباشد


به گزارش شفا آنلاین:بر آن شدیم به مناسبت روز جهانی بیماری فنیل کتونوری pku که هر ساله هشتم تیرماه برگزار می گردد، مروری گذرا بر بیماری PKU داشته باشیم.

 فنیل کتونوری از دسته بیماری های متابولیک ارثی نوزادان می باشد و شایعترین در این دسته از بیماری ها در دنیا بوده و شیوع آن در استان فارس 1/6500 بوده و الگوی انتقال وراثتی آن به روش اتوزوم مغلوب است، یعنی معمولا فرزند مبتلا، از والدین ناقل بی علامت متولد می‌گردد و به جهت اینکه در صورت تشخیص بموقع (درروزهای اوایل تولد) عقب ماندگی ذهنی ناشی از آن قابل پیشگیری است، حایز اهمیت فراوانی میباشد.

 

بیماری فنیل کتونوری PKU  چیست

بیماری فنیل کتونوری یک نقص متابولیکی مادرزادی نادر است. اختلال اصلی در این بیماری، تجمع اسید آمینه فنیل آلانین در مایعات بدن و سیستم عصبی است. تجمع این اسید آمینه به دلیل عدم وجود آنزیم مورد نیاز برای تبدیل فنیل آلانین به تیروزین رخ می‌دهد. تجمع غیرطبیعی این اسید آمینه در بدن کودک، خطرناک است و منجر به بروز اختلالاتی در مغز و پوست می‌شود.

 

شیوه انتقال فنیل کتونوری

این بیماری مانند تالاسمی به صورت اتوزوم مغلوب(aa) به ارث می‌رسد و این یعنی، جنسیت فرد در ابتلا به آن نقش مستقیم و ویژه ای ندارد، ژن این بیماری بر روی کروموزم ۱۲ قرار گرفته‌ است. چنانچه والدین هردو حامل این ژن باشند و خود سالم باشند(که معمولاً در ازدواج‌های خویشاوندی این احتمال بالاتر است) در تولد هر فرزندانشان ۲۵درصد احتمال ابتلا به فنیل کتونوریا وجود دارد. البته از آن جا که آزمایش تشخیص این بیماری بسیار آسان و کم هزینه است، در بیمارستان ها و زایشگاه های بسیاری از کشور های پیشرفته، همه نوزادان را از نظر دارا بودن عامل این بیماری آزمون میکنند. به طور کلی توصیه میشود افراد قبل از هرگونه اقدام در زمینه ازدواج، به مشاوران ژنتیک حتماً مراجعه بکنند، به ویژه افرادی که در خانواده آنان سابقه ابتلا به هریک از بیماری های ژنتیکی وجود دارد.

 

علائم بیماری فنیل کتونوری

کودک مبتلا به بیماری «فنیل کتونوری» در ابتدای تولد بدون علامت است. اما به تدریج در پایان ماههای اول دچار تأخیر در تکامل، استفراغ، کاهش رشد، روشن شدن رنگ موهای سر و چشم و تشنج می‌شود. سپس با افزایش سن، کوچکی دورسر، بیقراری، کاهش توجه، حرکات تکراری دستها و اندام‌ها و عقب‌ماندگی ذهنی بروز می‌کند. همچنین ادرار و تنفس این کودکان به دلیل وجود فراورده‌های فنیل آلانین، بوی کپک می‌دهد و ممکن است راش‌های پوستی (کهیر) در بدن کودکان مبتلا مشاهده شود که با رشد کودک از بین می‌رود.

 

تشخیص بیماری فنیل کتونوری

این بیماری از حدود ۴۰ سال پیش شناخته شده و امروزه یک بیماری کنترل شده است. در کشورهای پیشرفته در بدو تولد با چند قطره خون که از پاشنه پای کودک گرفته می‌شود، می‌توانند در حدود ۳۰ بیماری ژنتیکی از جمله پی کی یو را تشخیص دهند که اکثر این بیماریها قابل درمان هستند. در روز دوم یا سوم تولد با آزمایش تشخیصی که هم از طریق ادرار و هم از طریق خون میسر است می‌توان بیماری را تشخیص داد.

البته اگر از طریق خون آزمایش انجام شود بهتر است. برای اندازه‌گیری سطح «فنیل آلانین» خون باید ۴۸ تا ۷۲ ساعت بعد از تولد کودک تست انجام پذیرد. اگر سطح «فنیل آلانین» بالاتر از ۲۰ میلی‌گرم در دسی‌لیتر باشد و سطح تیروزین نرمال و متابولیت‌های ادراری «فنیل آلانین» بالا باشد و از طرفی غلظت فاکتور تتراهیدروبیوپترین هم نرمال باشد، تشخیص «فنیل کتونوریا» مسجل است.

خوشبختانه با شناخت ژن این بیماری، امروزه تشخیص آن در ماههای اول حاملگی نیز امکان‌پذیر است. در حال حاضر با آزمایش ژنتیک بیمار و والدین، نقص ژنتیکی تشخیص داده می‌شود و بررسی جنین در حاملگی‌های بعدی مادر ممکن است. در صورت تشخیص ابتلای جنین به بیماری، امکان سقط وی وجود دارد.

همچنین با مشخص شدن نقص ژنتیکی، امکان مشاوره افراد فامیل بیمار که قصد دارند با یکدیگر ازدواج کنند، وجود خواهد داشت. اگر یک زوج ناقل بیماری باشند، براساس اطلاعات کسب شده در مشاوره ژنتیک، می‌توانند برای زندگی آینده خود تصمیم بگیرند.

 

زمان درمان فنیل کتونوری

در صورت تشخیص زودرس و شروع شیر مخصوص «فنیل کتونوری» از ابتدای نوزادی، پیش‌آگهی خوبی خواهد بود و کودک مبتلا می‌تواند از هوش خوب و رفتار مناسب برخوردار شود. ولی تأخیر در درمان به بروز عقب‌ماندگی ذهنی، کوچکی دورسر و اختلالات رفتاری منجر خواهد شد.

 

درمان بیماری

هدف از درمان این بیماری، کاهش مقدار فنیل آلانین در بدن به منظور پیشگیری از عقب ماندگی ذهنی کودک است.

این بیماری در اکثرِ موارد از توارث پذیری بسیار بالایی برخوردار است. و از سوی دیگر این بیماری درمان دارویی ندارد ولی از طریق رژیم مناسب غذایی می‌توان سطح «فنیل آلانین» را در حد نرمال نگه داشت و از این رو با تشخیص زودرس بیماری (از روز سوم تولد) و شروع تغذیه کودک با شیرهای مخصوص سطح سرمی «فنیل آلانین» در ۱۲ سال اول زندگی بین ۲ تا ۶ میلی‌گرم در دسی‌لیتر و بعد از آن، ۲ تا ۱۰ میلی‌گرم در دسی‌لیتر نگه داشته می‌شود. ولی باید به موازات آن ویتامین‌ها، کلسیم و کالری کافی به کودک برسد. بعد از ۶ ماهگی نیز غذاهای مخصوص بتدریج شروع می‌شود.

 

  .
نظرشما
نام:
ایمیل:
* نظر: