همه چیز درباره اوتیسم

در ایالات متحده آمریکا، 15 میلیون کودک مبتلا به اوتیسم زندگی می کنند. بیماری فراگیری که قدرت برقراری و ارتباط و اجتماعی بودن را از کودکان می گیرد. رمزگشایی از اوتیسم تا به امروز بسیار دشوار بوده و دانشمندان هنوز نمی دانند که دقیقا چه در مغز این کودکان می گذرد و چه چیزی سبب این کنش ها می شود.

 

 

البته پژوهشگران اخیرا متوجه شده اند که چه عواملی باعث رقم خوردن بیماری در کودکان می شوند اما هنوز راهی برای جلوگیری یا درمان آن پیدا نکرده اند. آنچه سبب نگرانی شده، رشد ناگهانی اوتیسم است. امروز از هر 110 کودک آمریکایی، یک نفر به اوتیسم مبتلا می شود. از دهه 80 و اوایل دهه 90 میلادی تاکنون این میزان 10 تا 17 درصد به صورت سالیانه رشد داشته است. با این حال بسیاری از سوالات هنوز پاسخی ندارند و کسی نمی داند چرا اوتیسم روندی رو به رشد را در پیش گرفته است.

اوتیسم چیست؟

اوتیسم بخشی از مجموعه شرایطی است که اختلالات طیف اوتیسم (asd) یا اختلالات نافذ رشد (pdd) نام گرفته است. تمام این شرایط، علائم یکسانی را به اشتراک می گذارند. اگرچه اوتیسم می تواند صرف نظر از قوم و نژاد، هر کودکی را درگیر سازد اما درصد ابتلای پسرها نسبت به دخترها 4 برابر بیشتر است. اوتیسم می تواند محدوده گسترده ای داشته باشد به این معنی که در برخی کودکان خفیف جلوه کند و در برخی دیگر بسیار شدید دیده شود اما به طور کلی، همه آنها در این سه مورد مشکلاتی دارند:

برقراری ارتباط: کودکان مبتلا به اوتیسم هم به صورت کلامی و هم غیرکلامی، در ارتباط برقرار کردن با دیگران مشکل دارند. از خندیدن یا ارتباط چشمی برقرار کردن پرهیز می کنند و احتمالا حتی متوجه مفهوم خنده، چشمک یا دست تکان دادن دیگران هم نمی شوند. حدود 40 درصد از کودکان اوتیسم اصلا صحبت نمی کنند.

 

35 درصد دیگر طی 12 تا 18 ماهگی شروع به صحبت کردن می کنند و پس از آن به سرعت قدرت سخنوری را از دست می دهند. بسیاری دیگر نیز در سر هم بندی کلمات و قرار دادن شان در یک جمله نیز دچار مشکل هستند و حتی نمی توانند چیزی که همان لحظه شنیده اند را تکرار کنند. به این شرایط اکولالیا می گویند به این دلیل که کودکان اوتیسم قادر به بیان خواسته شان نیستند، گاهی اوقات شروع به جیغ کشیدن یا گریه می کنند که ناشی از محرومیت شان از سخن وری و خستگی از تلاش برای سخن گفتن است.

تعامل اجتماعی: کودکان اوتیسم نمی توانند با دیگران به راحتی ارتباط برقرار کنند، عمدتا به این دلیل که نمی توانند احساس مردم را متوجه شده یا نشانه هایی را دریافت کنند. به همین دلیل سعی می کنند تا حد امکان از دیگران دور باشند. بسیاری از آنها نسبت به تماس فیزیکی یا ارتباطات احساسی خجالتی هستند و از آغوش پدر و مادر خود اجتناب می کنند. چون اوتیسم حواس را درگیر می سازد، برخی صداها و بوهای روزمره ممکن است برای شان غیرقابل تحمل باشد.

 

برای مثال، وقتی تلفن زنگ می خورد ممکن است جیغ بکشند و گوش های شان را بگیرند یا وقتی بوی هلو به مشام شان می رسد جلوی بینی خود را بگیرند. حتی ممکن است نسبت به درد کمتر واکنش نشان دهند و متوجه نشوند که جسم تیز یا داغی در حال آسیب رساندن به آنهاست.

رفتارهای تکراری: کودکان اوتیسم برخی مواقع یک رفتار را مرتب و پشت سر هم تکرار می کنند (به این رفتارها استریوتایپی می گویند) مثل تکان دادن بازوهای شان، کوبیدن سر به دیوار، تکرار یک کلمه و چیدن اسباب بازی ها، کتاب ها و اجسام مختلف روی هم. تکرار یکی از مولفه های مهم در زندگی کودکان اوتیسم است و هر تغییری در آن، حتی تغییرات کوچک، ممکن است سبب ناراحتی شود.

علائم اوتیسم در هر کودک متفاوت است. در حالی که یک کودک اصلا نمی تواند صحبت کند، دیگری ممکن است مجموعه کتاب های شکسپیر را واضح و مسلط بخواند. یکی شاید قادر به جمع اعداد تک رقمی نباشد و دیگری می تواند مسائل پیچیده ریاضی را سریعا حل کند. اوتیسم در افرادی با مشکلات ژنتیکی، کروموزومی و متابولیکی مثل سندروم اکس شکننده، فنیل کتونوری و توبرکلوسیز اسکلروزیس بیشتر دیده می شود. صرع، عقب ماندگی ذهنی و مشکلات بینایی نیز در میان این کودکان شایع است.

 

دلایل ابتلا

دانشمندان معتقدند که مجموعه عوامل ژنتیکی و محیطی سبب اوتیسم می شوند. تحقیقات انجام شده روی دوقلوها نشان می دهد که پایه ژنتیکی این اتفاق بسیار اهمیت دارد. اگر یکی از قل ها مبتلا به اوتیسم باشد، احتمال ابتلای دیگری بین 60 تا 90 درصد است. در دوقلوهای ناهمسان، این احتمال به 3 درصد کاهش می یابد. خانواده هایی که یک فرزند اوتیسم دارند، به احتمال 2 تا 8 درصد، فرزند بعدی شان نیز از همین عارضه رنج می برد؛ 75 بار بیشتر از حالت عادی. همچنین اعضای خانواده کودکان اوتیسم نیز ممکن است مشکلاتی در سخن وری، ارتباط برقرار کردن و بیماری های روحی داشته باشند.

دانشمندان می گویند نه فقط یکی، بلکه ترکیب یک دوجین ژن سبب این بیماری می شود. جهش در ژن ها ممکن است کودک را بیشتر در خطر ابتلا قرار دهد. چند ژنی که دانشمندان موفق به پیدا کردن آن شده اند «HOXA1 مربوط به مغز و ساختار سلول های عصبی، RELN مربوط به ارتباط میان سلول های عصبی و ژن مسیر GABA مربوط به تسهیل ارتباط میان سلول های عصبی» نام دارند.

این ژن ها شرایط را برای اوتیسم فراهم می سازند اما احتمالا شرایط محیطی در فعال سازی آنها نقش دارند. چندین شرایط محیطی مثل عفونت های ویروسی یا تماس با مواد شیمیایی مثل جیوه برشمرده شده اند. برخی داروها که برای درمان سرطان و حملات صرع سال ها پیش مورد استفاده قرار می گرفت نیز از موارد قابل بحث بوده اند.

مغز مبتلایان به اوتیسم

همانند یک کامپیوتر، مغز انسان نیز طبقه بندی شده و سلول ها اطلاعات را همانند شبکه ای از سیم ها منتقل می کنند. پژوهشگران معتقدند در مغز کودکان مبتلا به اوتیسم این شبکه سیم ها ره درستی کار خود را انجام نمی دهند. در مغز، سلول های اعصاب، پیام های مهم که بدن دریافت کرده را منتقل می کنند؛ همه چیز از حرکت اعضای بدن گرفته تا روابط پیچیده اجتماعی.

 

مطالعات تصویربرداری نشان داده که کودکان اوتیسم فیبرهای عصبی بسیاری دارند، بسیار بیشتر از حالت معمول؛ اما آنها به درستی کار نمی کنند تا میان بخش های مختلف مغز ارتباطی برقرار شود. در نتیجه این اتفاق، ساز مغز این کودکان دستخوش تغییر می شود.

اکثر این کودکان با مغزهایی در حد و اندازه عادی یا حتی کوچک تر از حالت عادی به دنیا می آیند اما طی 6 تا 14 ماهگی، رشد آن به شدت افزایش پیدا می کند به شکلی که تا 4 سالگی، مغز آنها از حالت عادی بسیار بزرگ تر است. سروتونین و گلوتامات به عنوان انتقال دهنده های عصبی که سبب اتصال میان دو سلول عصبی می شوند نیز فاکتورهای مهمی در ایجاد اوتیسم هستنتد.

میزان این دو انتقال دهنده عصبی در انسان ها ثابت است اما در مبتلایان به اوتیسم این میزان دستخوش تغییر شده و سبب می شود تا دنیا از نگاه این افراد به گونه ای دیگر باشد. تفاوت در میزان سروتونین، مغز مبتلایان به اوتیسم را کاملا با مغز افراد عادی می تواند متفاوت کند.

 

فیزیولوژیست ها و نورولوژیست ها معتقدند که با تغییر در میزان سروتونین مغز، نگاه انسان به دنیا تغییر می کند و اگر اکنون دنیا از نگاه همه ما به یک شکل است، علت آن ثبات انتقال دهنده های عصبی است. به هر دلیلی این ثبات از بین برود، فرد از دنیایی که ما درون آن زندگی می کنیم، خارج می شود که اوتیسم را می توان نمونه ای از آن در نظر گرفت.

علائم اوتیسم

طی چند ماه ابتدایی، والدین کودک اوتیسم متوجه می شوند که شرایط چندان عادی نیست. فقط متوجه می شوند که کودک شان رفتارهای عادی از خود نشان نمی دهد و از برقراری ارتباط به هر گونه ای اجتناب می کند. به اسباب بازی هایش نگاه می کند و ابدا چشم در چشم والدین اش نمی اندازد. اگرچه اوتیسم بین سال های 4 تا 5 سالگی خودش را نشان می دهد اما برخی از 2 سالگی هم علائم را نشان می دهند.

اولین قدم برای شناسایی اوتیسم، آزمونی است که توسط پزشک اطفال گرفته می شود. اگر تست به شناسایی ASD منجر شود، قدم بعدی بهره گیری از تیمی از متخصصین است. روان شناس ها، نورولوژیست ها، روان شناس کودک، متخصص گفتاردرمانی و ... درگیر می شوند تا بیماری را از همه زوایا بررسی کنند؛ از ابعاد روحی گرفته تا میزان توانایی در سخن روی و عوامل ژنتیکی و خانوادگی. با این حال، تیم های تحقیقاتی به این راحتی از کودک نمی گذرند و تحت مطالعات متعدد قرار می گیرد و تست های متنوعی انجام می شود تا شدت بیماری تشخیص داده شود.

 

کشف اوتیسم

اگرچه به نظر می رسد که اوتیسم اخیرا پدیدار شده اما اولین نشانه های آن به اوایل قرن 18 میلادی باز می گردد؛ زمانی که دانشمندان برای اولین بار به اوتیسم پی بردند اما با این حال، اوتیسم تا سال 1943 به عنوان یک بیماری خاص شناخته نمی شد. در آن سال، دکتر لئو کانر، پزشک قهار بیمارستان جانز هاپکینز مطالعه خود را روی 11 کودک با مشکلات شدید اجتماعی و زبانی آغاز کرد و به وجود این بیماری پی برد. همان سال ها بود که دکتر هانس آسپرگر متوجه سندرومی خاص شد که بعدها نام وی را روی آن نهادند.

درمان اوتیسم

هیچ درمان کاملی برای اوتیسم وجود ندارد اما یکسری معالجه هایی برای مقابله با برخی رفتارها در نظر گرفته شده است. رفتاردرمانی یکی از عمده ترین راه های مقابله با اوتیسم است. معلمان، والدین و مشاوران با یکدیگر همکاری می کنند تا به کودک بیاموزند با دیگران ارتباط برقرار کرده، سخن بگوید و حتی ارتباط فیزیکی داشته باشد.

انواع متخصصین گرد هم می آیند تا به کودک هر چه لازم باشد را بیاموزند. از رفتارهای روزمره اش گرفته تا پیچیده ترین کارهایی که لازم است یک کودک اوتیسم با آنها دست و پنجه نرم کند. داروهای ضد افسردگی و داروهای ضد روان پریشی برای درمان بسیاری از جنبه های اوتیسم مورد استفاده قرار می گیرند.

داروهای ضد روان پریشی به هدف درمان شیزوفرنی ساخته شده اند اما از طرفی ممکن است به مشکلات کودکان اوتیسم نیز کمک کنند. این داروها با کاهش میزان دوپامین در مغز، کمک شایانی در طبیعی تر شدن رفتارها دارند. ادرال و بسیاری داروهای محرک دیگر نیز به پویاتر شدن فرد کمک خواهند کرد.

کمک به کودکان اوتیسم

چون علاج قطعی برای اوتیسم وجود ندارد، برخی والدین به سراغ درمان های موازی یا مکمل برای فرزندان خود می روند. اگرچه برخی والدین موفقیت هایی کسب کرده اند اما هیچ کدام به صورت علمی پذیرفته شده نیست. راه های درمانی اینچنینی عبارتند از:

ویتامین و مواد معدنی: برخی والدین به فرزندان خود ویتامین B می دهند. این ویتامین قادر است آنزیم هایی را تولید کند که مغز به آنها نیازمند است. مواد معدنی خاصی همچون منیزیم نیز گویا توسط این والدین مورد مصرف قرار می گیرد. با این حال، پژوهشگران هنوز ارتباط میان ردمان اوتیسم و این مواد معدنی و ویتامین ها را پیدا نکرده اند.

رژیم های غذایی ویژه: برخی پژوهش های اخیر نشان می دهد که گویا کودکان مبتلا به اوتیسم در هضم پروتئین های خاصی مثل گلوتن و کازئین دچار مشکل هستند که در غذای روزمره ما وجود دارد. بسیاری از کودکان اوتیسم غذاهایی را مصرف می کنند که خالی از پروتئین های نام برده باشد.

سکرتین: بسیاری می گویند که این هورمون سبب می شود تا کودک بیشتر اجتماعی شده و ارتباطات خود را بهبود بخشد. با این حال، این مسئله هم هنوز مورد تصدیق متخصصین قرار نگرفته است.

 

درمان با کی لیت: در راستای این ادعا که فلزات سنگین و سمی مثل جیوه سبب اوتیسم می شوند، استفاده از کی لیت یا شلاتور نیز رواج یافت. طبق ادعاها این ماده که یک لیگاند دو یا چند دندانه ای است، می تواند فلزات سنگین را از بدن حذف کرده و سم را بیرون بکشد.

آگاهی

از دهه 50 تا 80 میلادی، این تئوری وجود داشت که اوتیسم در نتیجه بی احساس بودن مادر حاصل می شود و همین مسئله سبب می شود تا کودک از لحاظ احساسی تامین نشود اما امروزه می دانیم که چنین چیزی حقیقت ندارد. اوتیسم ارتباطی با رابطه ضعیف میان مادر و فرزند ندارد و افراد این چنینی، با بیماری به دنیا می آیند. کودکان اوتیسم احمق نیستند یا فهم و درک شان نسبت به دیگران پایین نیست بلکه رد سطحی دیگر از درک از اطراف خود قرار دارند. حتی برخی از این کودکان بسیار باهوش هستند و استعدادهای خاصی در برخی زمینه ها دارند که هیچ فردی توانایی مقابله با آنها را ندارد.

باور غلطی وجود دارد که می گوید کودکان اوتیسم از لحاظ روحی عقب افتاده هستند. به عنوان عضوی از جامعه پیشرفته باید بدانید که چنین چیزی درست نیست و حتی خلاف آن نیز واقع است. درصد اندکی از این کودکان استعدادهای شگفت انگیزی دارند. فیلم Pain Man را ببینید که نمونه ای حقیقی از یک فرد اوتیسم است.