دلایل مرگ و میر ایرانی ها در چهار دهه گذشته

شفا آنلاین:علل مرگ و میر انسان‌ها همیشه و همه دوران‌ها اهمیت داشته است. چرا که با دانستن علت و داشتن اطلاعات کافی امکان نجات انسان‌های بیشتر به وجود می‌آمد و بقا ممکن می‌شد. گاهی این علل به قدری افزایش پیدا می‌کردند که کره زمین چند درصد جمعیت خودش را از دست می‌داد

به گزارش شفا آنلاین:به نقل از سپید شیوع بیماری طاعون در قرون 15 و 16 میلادی در انگلستان و اسکاتلند، بیش از 50 درصد جمعیت این کشور را کشت و جنگ جهانی دوم در اروپا باعث مرگ 2 درصد از جمعیت جهان شد. این مسئله به خودی خود نشان می‌دهد با داشتن اطلاعات کافی در مورد عواملی که باعث مرگ‌ومیر مردم یک منطقه می‌شود، می‌توان از بروز حداقل بخشی از آنها جلوگیری کرد و آمار را کاهش داد. در این اینفوگرافی، تغییر عوامل مرگ‌ومیر ایرانی‌ها پس از انقلاب اسلامی تاکنون به تصویر کشیده است که در ادامه می‌بینید.


از عوامل مرگ‌ومیر پیش از انقلاب آماری در دست نیست و اگر هم جایی ثبت شده باشد، به صورت رسمی منتشر نشده است. گاه چندین دوره قحطی و بیماری‌های عفونی باعث موجی از مرگ‌ومیر می‌شد. اما همیشه مرگ‌ومیر نوزادان و مادران در صدر عوامل خطرپذیر قرار داشت. به همین علت هم بود که با وجود زاد و ولد فراوان، جمعیت کشور پایین بود. در سال 81 تحقیق جامعی توسط پروین یاوری، استاد اپیدمیولوژی دانشگاه شهیدبهشتی و عضو هیئت علمی این دانشگاه و همکارانش منتشر شد که عوامل مرگ‌ومیر مردم ایران را از سال‌های 58 تا 80 بررسی کرده بود. اطلاعات سالهای 57 تا 74 این تحقیق در 11 تا 24 شهر انتخابی استخراج شده و از سال 75 به بعد، تمامی اطلاعات کشوری است. یاوری و همکارانش این داده‌ها را از دفتر توسعه و هماهنگی نظام آماری وزارت بهداشت برگرفته‌اند که این سازمان نیز اطلاعاتش را از بیمارستان‌ها، خانه‌های بهداشت، گورستان‌ها و سازمان ثبت احوال دریافت می‌کند.

در این اطلاعات بیماری‌هایی به چشم می‌خورد که امروزه علتی اپیدمیک برای مرگ محسوب نمی‌شوند، مانند ناهنجاری‌های مادرزادی، بیماری‌های روانی و بیماری‌های انگلی. با این همه سوانح در این دوره زمانی دارای ارقام ناراحت‌کننده‌ای است و علت اصلی آن نیز هشت سال جنگ دفاع مقدس است. در این دو دهه به خوبی تغییر روند ابتلا به بیماری‌ها دیده می‌شود. برای مثال سال 58 تا 60، سرطان رتبه پنجم داشت که در سال 61 تا 65 یک رتبه بالا آمد. بعد رتبه سوم شد و تا امروز هم در همین جایگاه باقی مانده. این در حالی است که سال 58 تا 60 بیماری‌های عفونی و انگلی، رتبه هفتم را داشتند، دهه 60 ششم بود و سالهای 76 تا 80 به رتبه نهم رسید. بیماری‌های دستگاه تنفسی نیز که سالهای 58 تا 60 سومین عامل بود، در سالهای 76 تا 80 عامل پنجم مرگ‌ومیر گزارش شد. در این آمار که بیش از دو دهه را تشکیل می‌دهد به سادگی مشخص است، مرگ بر اثر بیماری‌های واگیردار سیر نزولی و بر اثر بیماری‌های غیرواگیر سیر صعودی داشته است.


این تحقیقات بار دیگر سال 82 توسط دفتر آمارگیری وزارت بهداشت انجام گرفت. آمار این بار هم تغییر کرده بود. این پژوهش که در مجله تخصصی اپیدمیولوژی ایران به چاپ رسید، توسط محسن نقوی، اپیدمیولوژیست و رئیس مرکز توسعه شبکه ارتقاء سلامت معاونت سلامت وزارت بهداشت و همکارانش به پایان رسید. آنها در گزارش خود عنوان کرده بودند که بار بیماری‌ها در استان تفاوت زیادی دارند و بیماری‌های مادران حین زایمان و کمبودهای تغذیه‌ای در کودکان هنوز درصد بالایی دارند. بیشترین علل مرگ‌ومیر در جنس مذکر سوانح ترافیکی بودند و بیماری‌های ایسکمیک قلبی در جنس مونث شایع بودند.
سال 91 بود که فاطمه درخشانی، معاون بهداشتی وزارت بهداشت آن زمان، طی یک سخنرانی اعلام کرد؛ از سالهای 78 تا 91 ظاهر مرگ‌ومیرهای کشور تفاوت عمده‌ای نسبت به قبل پیدا کرده و مرگ‌و‌میرهای غالب در ایران از ۴۰ سال اول زندگی به ۴۰ سال دوم منتقل شده است. این مسئله نشان می‌داد سرانجام در آخرین دهه قرن چهاردهم، سلامت کشور طی یک جهش مشخص ارتقا پیدا کرد و به سطح مناسبی رسید. با این حال آن سال ارقام سه عامل نخست مرگ‌ومیر به علت نگرانی‌های عمومی منتشر نشد. در این سال همچنین گفته شد تحقیقات بررسی بار بیماری‌ها که ده سال گذشته انجام شده بود، مجدداً از سر گرفته می‌شود و از این به بعد هم هر دهه بررسی خواهد شد. همچنین عوامل خطرپذیر برای ایرانی‌ها ابتدا فشارخون و بعد هم چاقی معرفی شده است.
اکنون که در اواخر سال 95 هستیم، آمارها با سرعت و دقت بیشتری در دسترس هستند.

 اما با همه اینها تغییر کمی داشته‌اند و بیماری‌های قلبی، سوانح ترافیکی و سرطان همچنان سه عامل کشنده ایرانیان هستند. با این همه تدابیری برای مقابله با آنها اندیشیده شده است که به خودی خود می‌تواند اهمیت زیادی داشته باشد. چرا که با وجود اطلاعات و آمار کافی، حالا می‌توان به خوبی سیاستگذاری کرد. محمد آقاجانی طی یک سخنرانی، تابستان امسال آماری در اختیار عموم گذاشت که نشان می‌دهد وزارت بهداشت تا چه اندازه برای مقابله با اولین و مهمترین عامل مرگ‌ومیر یعنی بیماری‌های قلبی آمادگی دارد. به گفته آقاجانی تا سال 2025 وزارت بهداشت در نظر دارد تا 25 درصد بیماری‌های قلبی مرتبط با عروق کرونر را کاهش دهد، به 70 درصد مشاوره پزشکی برساند و 80 درصد به دارو و تکنولوژی‌های مرتبط دسترسی داشته باشند. همچنین در سال 2016 تدوین شناسنامه خدمات مدیریت سکته حاد قلب در دست بررسی قرار گرفت. با این کار تا 5 درصد هزینه‌های بیماران قلبی و عروقی کاهش پیدا می‌کند.