حمایت از کودکان در فضای مجازی

به گزارش شفا آنلاین: گاه کودکان در اینترنت بخش قابل توجهی از اطلاعات شخصی خود را در محیط هایی مانند اتاق های گفت و گو، شبکه های اجتماعی و بازی آنلاین افشا می کنند که این موضوع تهدیدی جدی به شمار می آید؛ چرا که مشخص نیست این اطلاعات به دست چه کسانی می افتد. چنین وضعی می تواند زمینه ارتکاب طیف وسیعی از جرائم علیه آنان را فراهم کند.

این روزها به هر طرف که سر می چرخانید دست هر کودک قد و نیم قد یکیاز انواع وسایل اتصال به جهان مجازی را می بینید. بچه های این دوره زمانه والدینشان را در ابتیاع تبلت و آیپد و لپ تاپ مورد نیازشان طوری قانع کرده اند که از هیچ چیز فروگذار نکنند و هر آنچه در این زمینه نیاز داشتند فی الفور در اختیارشان قرار دهند.

 

با این تفاسیر عجیب نیست که کودکان نسل امروز علاوه بر زندگی در قرن بیست و یکم از ساکنان اصلی جهان وب نیز شمرده شوند و زیست مجازی را برخلاف نسل های پیش از خود از سن پایین تجربه کنند؛ اما تازه بودن چنین مواجهه ای برای والدینی که با بچه های امروزی سر و کار دارند دشواری های پیش بینی نشده و ناشناخته ای را به همراه می آورد. دشواری هایی که بارها به دلیل نداشتن ساز و کار مشخص به برحانی جدی برای کاربران کم سن و سال تبدیل شده است.

 

 

چنین بحران هایی موجب می شود بسیاری از گردانندگان جهان وب با والدین همراه شوند و در نهایت به جای ممنوعیت استفاده، محدودیت هایی را در دستور کار خود قرار دهند؛ برای مثال فیس بوک در پی نگرانی مدافعان حقوق کودکان و برای حمایت از این قشر مانع عضویت افرادی که پیشینه سوءاستفاده جنسی در پرونده جرائم خوددارند می شود. با وجود این همچنان این شبکه اجتماعی سرشار از کاربران زیر سن قانونی و البته بیماران کودک آزار است.

«آکادمی پزشکی اطفال آمریکا» (AAP) که در زمینه استانداردهای سلامت کودکان کار می کند مطالعه ای درباره تاثیررسانه های اجتماعی بر کودکان ترتیب داده است که نشان می دهد با وجود آنکه استفاده کودکان از سایت هایی مانند فیس بوک به افزایش ارتباطات و دسترسی آنها به اطلاعات کمک شایانی می کند. اما می تواند به طور توأمان جنبه های منفی جدی ای را برای آنها به همراه داشته باشد؛ در حالی که شبکه های اجتماعی روز به روز در حال گسترش و توسعه است.

مطالعات نشان می دهد که 22 درصد از نوجوانان روزانه بیش از 10 بار به شبکه اجتماعی مورد علاقه شان سر می زنند و 75 درصد آنها به تلفن همراه شخصی دسترسی دارند. افزایش این سطح از تعامل و معاشرت آنلاین می تواند به افزایش خطراتی همچون مواجهه با مزاحمت های سایبری، ابتلا به بیماری تازه ای به نام «افسردگی فیس بوک» (پدیده ای که به افسردگی های ناشی از ارتباطات آنلاین می پردازد) و برخورد با محتوای نامناسب (از جمله پیامک های جنسی) منجر شود.

والدینی که فرزندان آنها از کاربران فضای مجازی به شمار می روند در قبال آموزش رفتار صحیح اینترنتی به کودکان خود و همین طور مراقبت از آنها مسئول هستند و وظیفه دارند همان طور که فرزندانشان را برای زندگی در دنیای واقعی آماده می کنند، به آنهاب رای زندگی در جهان آنلاین نیز آموزش دهند. این وظیفه گاهی با آزادی های مجازی خلط می شود و همین مسئله از ورود برخی از والدین به زندگی مجازی فرزندانشان جلوگیری می کند.

کنترل و مدیریت زندگی مجازی کودکان وظیفه ای است که به تسلط والدین بر فضای مجازی و آگاهی  از اختیارات بزرگ ترها و محدودیت کوچک ترها نیاز دارد؛ در صورت فقدان این دانش، والدین با مشکلات بسیاری مواجه خواهندشد که ناشی از اختلافات نسلی موجود است. در ادامه به برخی از اختیارات و مسئولیت های والدین در قبال زیست مجازی فرزندانشان می پردازیم.

فیس بوک و محدودیت زیر سن قانونی

شبکه اجتماعی فیس بوک این روزها از جمله شبکه های پرطرفدار به شمار می رود که ردپای کودکان را در بین کاربران آن می توان به وضوح مشاهده کرد؛ به همین دلیل مسئولان این شبکه اجتماعی برای پیشگیری از هر گونه مشکل و سوءاستفاده از افراد زیر سن قانونی اختیاراتی برای والدین آنها درنظر گرفته است. نخستین قدم اینکه فیس بوک برای کاربران خود محدوده ای را به عنوان سن قانونی در نظر گرفته است.

 

 

والدین باید آگاه باشند که سن قانونی حضور در فیس بوک بالای 13 سال است و افرادی که کمتر از این سن را دارند زیر سن مجاز محسوب می شوند و مجاز به پیوستن به این شبکه اجتماعی نیستند؛ البته با وجود چنین محدودیت قانونی ای بدون کمک والدین نمی توان مانع حضور کودکان زیر سن قانونی در این شبکه شد و در حال حاضر هیچ راه حل عملی ای برای اجرایی کردن این قانون وجود ندارد و افراد می توانند هنگام ثبت نام در این شبکه درباره سن و سایر مشخصات هویتی خود صادق نباشند.

برای ممانعت از حضور کودکان در این شبکه، والدین باید از نداشتن حساب کاربری فرزندان خود اطمینان پیدا کنند و بعد از رسیدن آنها به سن مجاز نیز در صورت تمایل کودک برای نام نویسی در این شبکه با آنها همراه شوند تا بتوانند فعالیت آنها را تا حد ممکن زیر نظر داشته باشند و آموزش های لازم را برای دوری از خطرهای احتمالی به فرزندان خود منتقل کنند.

کنترل تنظیمات حریم خصوصی

تنظیمات حریم خصوصی خود را در اینترنت و شبکه های اجتماعی جدی بگیرید و آن را با سختگیری تمام اعمال کنید. در سیستم خانگی تان بسته به اینکه از کدام مرورگر استفاده می کنید، می توانید تنظیمات آن را مدیریت و تا جای ممکن دسترسی به سایت های شخص ثالث را محدود کنید. با انجام این کار نه تنها کاربری فضای اینترنت خود را محدود می کنید و در برابر خطرات احتمالی موجود در آن می ایستید، بلکه سیستم خود را نیز از تهدید ویروس ها در امان نگه می دارید؛ همچنین با تنظیم حریم خصوصی خود در شبکه های اجتماعی ای که عضو آن هستید می توانید اطمینان پیدا کنید که کودکتان از طریق حساب کاربری شما مورد تهدید قرار نمی گیرد.

استفاده از نرم افزار فیلترینگ

نرم افزار فیلترینگ خانگی در کنترل استفاده از اینترنت به خانواده ها کمک می کند. با استفاده از نرم افزارهای مختص فیلترینگ می توان فعالیت فرزندان را در فضای مجازی کنترل و تا حدی محدود کرد. برخی از این نرم افزارها امکان مشاهده کلیدواژه هایی خاص را در اینترنت محدود می کند؛ برای مثال دو نرم افزار «Net Nanny» و «Pure Sight PC» به والدین این امکان را می دهد که فعالیت فرزندانشان را در شبکه های اجتماعی زیرنظر داشته باشند و چت های نامناسب را بلاک و برخی از محتواها را فیلتر کنند. شما حتی می توانید از طریق این فیلترها تلفن همراه فرزند خود را همچون یک دیده بان زیر نظر داشته باشید.

تعیین قوانین درست

راهکارهایی که تا اینجا ذکر شد شاید در نگاه نخست کارآمد به نظر برسند، اما در بسیاری از موارد روباط میان بزرگ ترها و کوچک ترها را با اصطکاک مواجه می کنند. به ویژه اگر فرزند شما به سن قانونی استفاده از کامپیوتر شخصی خود رسیده باشد. در این موارد باید بدانید که اگر فرزند شما آن قدر بزرگ شده است که بتواند به طور مستقل در فضای مجازی حضور پیدا کند. به طور قطع انقدر بزرگ شده است که بتواند قوانین مورد نیاز برای یک حضور مجازی ایمن را درک کند.

 

شاید شکستن قوانین زندگی مجازی به اندازه شکستن قوانین زندگی واقعی مردود شناخته نشود و به همین دلیل جدی گرفتن آن از سوی فرزندان سخت به نظر برسد. برای اعمال قوانین نظار بر زیست مجازی بهترین راه حل این است که خانواده ها بر سر مفاد این قوانین نانوشته به توافق برسند و سایر نهادها نیز برای اجرایی کردن آن وارد عمل شوند.

 

«سازمان ایمنی آنلاین خانواده» که در امریکا فعال است فضایی به وجود آورده که والدین و فرزندانشان بتوانند درباره نقش خود در اینترنت و قوانین حاکم بر این فضا بحث آزاد داشته باشند و آنها را برای رسیدن به تفاهم بیشتر در این زمینه همراهی می کند. مهم ترین نقش بحث آزاد این است که اجازه نمی دهد دیالوگ بین دو نسل قطع شود و هر کس در تنهایی خود بر نظرات درست یا اشتباهش پافشاری کند؛ به ویژه وقتی شخص سومی در این گفت و گو حضور داشته باشد اصطکاک بین بزرگ ترها و کوچک ترها کمتر از قبل خواهدشد.

شناخت کودکان

والدینی که نگران زندگی مجازی فرزندان خود هستند بیش از هر چیز باید سعی کنند به نشاخت درستی نسبت به کودک خود برسند. چنین والدینی به جای آنکه یک کارآگاه جاسوسی زبردست باشند و تمام حرکات فرزند خود را در فضای مجازی زیر نظر بگیرند بهتر است از موضوعات مورد علاقه فرزندانشان و افرادی که با آنها در ارتباط هستند آگاهی داشته باشند.

 

باید دوستان فرزندانتان را از مدرسه تا فضای مجازی بشناسید؛ درواقع در این مورد نیز بین زندگی واقعی و مجازی فرقی نیست و همان قدر که هویت دوستان فرزندتان در دنیای واقعی برایتان مهم است باید درباره دوستان مجازی نیز حساسیت داشته باشید؛ بنابراین یکی از قوانینی که باید به صورت قراردادی بین خود و فرزندتان قائل شوید شناخت دوستان آنلاین اوست؛ طوری که هر از چندگاهی بتوانید به صفحات آنها سر بزنید و دغدغه های مجازی شان را مرور کنید.

جاگیری کامپیوتر در قلب خانه

یکی از راهکارهای کارآمد در کنترل زندگی مجازی فرزندان این است که اجازه ندهید در گوشه ای دنج بخزند و فرصت زندگی مجازی در خلوت را داشته باشند. ساده ترین راه حل این است که برای اتصال به فضای مجازی از سیستم کامپیوتر خانگی استفاده کنید و سیستم خود را در مرکز خانه قرار دهید.

 

زمانی که کامپیوتر فرزند شما در نقطه پررفت و آمد منزل، مثل آشپزخانه یا اتاق نشیمن، قرار داشته باشد او کمتر به سمت فضاهای ممنوعه مجازی می رود و بدون آنکه نیاز به نقض مستقیم حریم خصوصی فرزندتان باشد می توانید عملکرد او را زیر سایه حضور خود داشته باشید؛ البته والدینی که زندگی مجازی فرزندان خود را به عرصه عمومی می کشانند باید دقت کنند که فرصت خلوت نشینی را در زندگی واقعی از او نگیرند چرا که حفظ حریم خصوصی یکی از نیازهای اساسی بچه هایی است که به سن بلوغ نزدیک می شوند. با رعایت این حق طبیعی، دیگر وجود کامپیوتر در مرکز پررفت و آمد منزل از نگاه بچه ها به نقص حریم خصوصی شان تعبیر نمی شود.

آموزش «نه» گفتن

نه گفتن یک مهارت ضروری برای داشتن زندگی سالم و کم خطر است. این مهارت همان قدر که در دنیای واقعی به کار هر شخص می اید در فضای مجازی نیز کاربرد دارد؛ بنابراین با جدیت از کودکانتان بخواهید که به مواردی همچون پرسشنامه هایی که از سوی فروشگاه ها یا مسابقات برای آنها ارسال می شود پاسخ ندهند. این قانونی دیگری است که باید برای فرزندان خود در فضای مجازی وضع کنید.

گاهی نرم افزارها یا سات هایی هستند که با دادن وعده های پوچی همچون «یک کلیک کن تا آی پدر رایگان ببری» مخاطب را به سمت محتوای نامناسب خود می کشانند. به طور معمول بچه ها به دلیل آنکه ساده تر باور می کنند، بنابراین هشدار به بچه ها درباره چنین ترفندهایی در اینترنت الزامی است.

بسیاری از این سایت ها اطلاعات شخصی افراد را برای سوءاستفاده های بعدی خود جمع آوری می کنند؛ بنابراین بهتر است فرزندان خود را از فضای سایبری اینترنت مطلع کنید و از آنها بخواهید که حتی اگر دوستی برای آنها چنین پرسشنامه ای فرستاد فایل آن را ببندند و در آن شرکت نکنند.

نظارت بر عملکرد آنلاین فرزندان

داشتن اختیار مشاهده آنچه فرزندتان در فضای مجازی برای دیگران پست می کند یکی از قوانین مورد نیاز برای کنترل عملکرد اوست. در یک فضای ایده آل، کودک شما هرگز عکسی از خودش را برای دیگران ارسال نمی کند. اما در واقعیت امر تحقق چنین انتظاری کمی خوش خیالی به نظ می رسد. درصورتی که فرزندتان تمایل دارد عکس از خود را در فضای مجازی به اشتراک بگذارد یا برای کسی به صورت خصوصی ارسال کند به جای آنکه به طور کل مانع او شوید فقط نیاز است اطمینان حاصل کنید محتوای این عکس برای او کاملا بی ضرر باشد.

 

بدون شک بهترین راه محافظت فرزندان از خطرات احتمالی فضای مجازی این است که در درجه اول خودتان به عنوان بزرگ تر یک مثال خوب از نحوه استفاده درست از رسانه های اجتماعی باشید. هر فعالیتی که در فضای مجازی می کنید از خودتان بپرسید که اگر فرزند شما این کار را می کرد از او راضی بودید. به این ترتیب همان طور که سعی می کنید برای فرزند خود الگویی مناسب در زندگی واقعی باشد الگویی مناسب در زندگی مجازی به او ارائه می دهید. برای آنکه الگوی خوبی باشید فقط کافی است همیشه در مسند یک قاضی به اعمال مجازی خود بنگرید.

محدودیت کاربری تلفن همراه

همان طور که میزان استفاده از کامپیوتر، تلویزیون یا بازی ها از محدودیت زمانی برخوردار است، می توان چنین قانون گذاری هایی را برای استفاده از تلفن همراه نیز در نظر گرفت. طوری که در ساعات خاصی مثلا بعد از انجام تکالیف مدرسه به فرزندتان اجازه استفاده از گوشی همراه را بدهید. اگر فرزند شما به سن قانونی رانندگی رسیده است در هیچ شرایطی به او اجازه استفاده از تلفن را هنگام رانندگی ندهید.

برای اعمال چنین قوانینی ساده ترین کار این است که از دوران کودکی او، خودتان در خانه و خیابان به این قانون قائل باشید و کمی سرتان را از گوشی تان بیرون بیاورید و برای زندگی واقعی و خانواده تان بیشتر زمان بگذارید.

بچه ها را از مراتب اثربخشی جهان آنلاین آگاه کنید

به نظر می رسد بسیاری از کودکان و نوجوانان درباره قدرت اثربخشی جهان آنلاین درکی ندارند و چندان آن را جدی نمی گیرند؛ به همین دلیل از خطرات جاری در آن هراس کمتری دارند. با فرزندان خود درباره میزان اثرگذاری تجربه های مجزای صحبت و آنها را آگاه کنید که گاه این تجربه ها از چنان قدرتی برخوردارند که اثر ظاهری و باطنی آن تا سال ها بعد با آنها همراه خواهدبود. طبق تحقیقی در «آکادمی پزشکی اطفال آمریکا» «هر آنچه در جهان آنلاین در گذر است، در آن باقی می ماند».

با بچه ها درباره خطرات آنلاین صحبت کنید

خطرات آنلاین به خطر اعتیاد می ماند. بهتر است به جای آنکه به فرزند خود بگویید: «از اعتیاد دوری کن» به او درباره علت های آن توضیح دهید. اغلب والدین به خیال اینکه صحبت درباره خطرات فضای مجازی کودک را ترس خورده بار می آورد از دیالوگ مستقیم درباره این موضوع حذر می کنند. در حالی که غافل از این هستند که رنج بی اطلاعی بیشتر از رنج ترس است.
به فرزند خود درباره غریبه های آنلاین توضیح دهید؛ او نیاز دارد که این افراد را بشناسد و همان طور که در دنیای واقعی از افراد ناشناس دوری می کند، در فضای مجازی نیر به هر کسی اجازه نزدیکی ندهد.

 

بچه ها بسیار زودتر از آنچه بتوانید تصورش را بکنید به فضای مجازی مسلط می شوند و به مراتب راحت تر و سریع تر از بزرگ ترها با تازه ترین دستاوردهای فناوری ارتباط برقرار می کنند. در این بین وظیفه والدین است که همچون فرزندانشان با قدرت و مهارت به جهان فناوری مسلط باشند و راه استفاده از گجت های مورد استفاده فرزندانشان را بدانند؛ به این ترتیب فرزندتان کمتر فرصت زندگی مجازی پنهانی را پیدا می کند.

•    صیانت از کودکان در فضای مجازی: معاون محتوای مرکز ملی فضای مجازی کشور با تاکید بر اهمیت فضای مجازی و تاثیرات بسیاری که در زندگی کودکان و نوجوانان ایرانی دارد، گفت: «تدوین سند و برنامه ملی صیانت از کودکان و همچنین ایفای نقش قرارگاهی مرکز ملی فضای مجازی در زمینه تامین زیرساخت های فنی و محتوایی، دو رویکرد اصلی این مرکز در زمینه حمایت و صیانت از کودکان و نوجوانان است.»دوهفته نامه جامعه پویا