مصرف بسیار زیاد این دارو حالا باعث ترس و نگرانیهایی شده است وقتی در ماههای اخیر، سازمان غذا و دارو، داروی اکسیکدون را در برخی از داروخانهها توزیع کرد، با واکنشهای شدید روبرو شود و حتی باعث شد درمانگرهای اعتیاد مقابل وزارت بهداشت تجمع کنند.
شفا آنلاین:اوایل دهه 80 بود که داروی ترامادول با مجوز وزارت بهداشت، به داروخانهها
سپرده شد. در آن دوران هیچیک از مسئولین این وزارت نمیپذیرفتند که مدل
ارائه اینگونه شده این دارو در کشورهای دیگر شکست خورده است.
به گزارش
شفا آنلاین:به نقل از سپید مصرف بسیار
زیاد این دارو حالا باعث ترس و نگرانیهایی شده است وقتی در ماههای اخیر،
سازمان غذا و دارو، داروی اکسیکدون را در برخی از داروخانهها توزیع کرد،
با واکنشهای شدید روبرو شود و حتی باعث شد درمانگرهای اعتیاد مقابل وزارت
بهداشت تجمع کنند. بسیاری از افراد جامعه پزشکی نیز مخالف توزیع این دارو
بودند. با این حال نمیتوان موثر بودن این دارو برای درمان بسیاری از
دردهای مزمن نادیده گرفت. سید مسعود هاشمی، مدیر گروه آموزش فلوشیپ درد
دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی میگوید: «در حال حاضر
در کشورمان ترس زیاد از حد معمول به داروهای مخدر وجود دارد و همه آن مربوط
به اعتیادآور بودن آن است اما من در طول مدت طبابت خود تاکنون بیماری با
درد مزمن ندیدهام که وابسته به داروی مخدر شود و نتواند آن را کنار
بگذارد زیرا در شرایطی درد آن را استفاده میکند. با این حال از وزارت
بهداشت درخواست کردهایم که در خصوص این دارو با احتیاط اقدام کنند و نظارت
دقیقتری داشته باشند.»
چندی پیش توزیع داروی اکسیکدون با محدودیتهای خاصی در برخی از
داروخانهها مجوز گرفت با این حال عدهای از جامعه پزشکی با آن مخالفت
دارند. همچنین یکسری نگرانیها در خصوص این دارو در جامعه وجود دارد. با
توجه به این نگرانیها در جامعه، تجربه جهانی در خصوص این دارو چه بوده
است؟
کنترل
درد حق مسلم هر بیماری است. البته شاید در قدیم میگفتند درد کشیدن مسئله
عادی است. به عنوان مثال وقتی یک فرد جراحی میکرد، میگفتند بالاخره جراحی
کردی و باید درد بکشی ولی واقعا امروزه یکی از حقوق اولیه هر بیماری کنترل
درد محسوب میشود. در مورد داروهای مسکن در ایران مانند همه دنیا
محدودیتهایی وجود دارد که ممکن است در سایر کشورها به این شدت نباشد. در
کشورهای دیگر دارویی مانند اکسیکدون را با تجویز هر پزشکی به بیمار
میدهند.
البته آنها این قانون را دارند که بدون نسخه هیچ دارویی جز
داروهای خاص به بیمار نمیدهند. با این حال حتی یک دندانپزشک هم میتواند
برای تسکین درد بیمارش اکسیکدون را تجویز کند ولی در این کشورها پزشک
مسئول است تا همه چیز را کنترل کند، از تعداد دارو تا زمان استفاده آن را
باید مشخص کند.
به نظر شما در کشوری مانند ایران با در نظر گرفتن همه شرایط خاص آن، ورود
این دارو به بازار مفید است یا خیر؟ زیرا تاکنون هیچوقت دارویی از خانواده
مخدر باشد، در داروخانهها وجود نداشت.
در
ایران نیاز به داروی مسکن قوی داریم، مسکنها، از داروی استامینوفن بگیرید
تا مسکنهای داروهای ضد التهاب غیر استروییدی همه مشکلات و عوارض زیادی
دارند. داروی مسکنی مانند استامینوفن برای دردهای خفیف مناسب است. مسکنهای
ضد التهاب غیر استروییدی خوب هستند، ولی مصرف آنها در بلند مدت، برای
بیمارهای قلبی، گوارشی و کلیوی ممنوعیت دارد. در ایران بیمارهای آرتروزی و
بیمارهای دارای بیماری مزمنی که نیاز دارند در بلند مدت دارو مصرف کنند،
زیاد داریم. پس باید چه کار کنیم؟ یک دسته عمده بیمارانهم، سرطانی هستند و
واقعا در کنار همه مشکلاتی که دارند، دردهم دارند وحق این است که درد
نکشند.
البته در گذشته نیز داروهایی مانند ترامادول بودند که مخدر نبودند و
مشکلاتی را ایجاد کردند. در آن دوره هم این دارو به عنوان یک مسکن مصرف
میشد اما عوارض توهمزایی هم داشت. حالا داروی اکسیکدون که از خانواده
مخدرها هم هست، چنین مشکلاتی را فراهم نمیکند؟
یک
زمانی دارویی مانند ترامادول را مخدر میدانستند و از آن سوء استفاده
کردند. سو مصرف و اعتیاد به آن زیاد شد و هنوز هم این سوء استفاده میشود.
ولی وقتی اکسیکدون را معرفی کردند، بارها از آنها خواستم که این کار را با
احتیاط انجام دهند. بارها نامهنگاری کردیم و خواهش کردیم که این دارو را
در دسته داروهای خاص قرار دهند تا در دسترس همه قرار نگیرد. تجویز و نسخه
پزشک را بخواهند و مسئولیتی که در کشورهای دیگر بر دوش پزشک است، در کشور
به وجود بیاید.
آیا در این خصوص پزشکهای محدودی میتوانند آن را تجویز کنند؟ یا لیستی
وجود دارد که تنها این پزشکان بتوانند این دارو را تجویز کنند؟
میشود
این مسئله را تعریف کرد ولی این بحث ربطی به تخصص پزشکان ندارد و اصلا
مطرح نیست. افرادی که مخالف گسترش این دارو هستند میگویند از داروخانه
ممکن است تخلف ایجاد شود. ولی اگر فقط برخی از داروخانههای منتخب در سطح
شهر این دارو را توزیع کنند، کنترل خوبی بر مصرف این دارو خواهد بود.
نمیتوان با این دارو مانند مورفین برخورد کرد و باید آن را آزادتر بگذاریم
و در داروخانههای بیمارستانی میتواند با شرایط خاصی توزیع شود. هر پزشکی
میتواند آن را تجویز کند زیرا درباره بیمارهایی صحبت میکنیم که دردهای
مزمنی دارند و ما نمیتوانیم برای آنها کاری انجام دهیم. گاهی شرایط بیمار
به گونهای است که از یک سو نمیتوان او را جراحی کرد و از سوی دیگر
نمیتوان شاهد دردکشیدن این بیمار بود. مانند بیمارهایی که درد آرتروز
دارند و به سختی راه میروند. این دردها باید کنترل بشود تا آنها بتوانند
زندگی کنند. بیمارهای سرطانی که کاملا مشخص است که دردهای استخوانی شدیدی
دارند و کورتنهای تزریقی میگیرند. در صورتی که میتوان با یک داروی
خوراکی درد آنها را با عوارض بسیار کمتر کنترل کرد.
سپید: اگر شما بخواهید این دارو را تجویز کنید برای چه مدت و چه مقدار آن را تجویز میکنید؟
این
دارو نباید به این صورت تجویز شود که به بیمار بسته 100 تایی یا 50 تایی
را بدهند. تجویز آن باید تعریف شود و در دوره یک ماهه مصرف شود و حتما
مسئولیت آن با پزشک خواهد بود. به نظر بنده این دارو به مدت یک ماه برای یک
بیمار ؟بیماری مزمن مناسب است.
عوارض این دارو چیست؟ آیا هذیان یا سرخوشی دارد؟
نه
این داروها، هذیان و سرخوشی ندارد ولی عوارض دیگری مانند خوابآلودگی و
عدم تحمل گوارشی را دارد. البته ما نگران وابستگی و اعتیاد به این دارو
نیستیم چون بیماری که درد مزمن دارد، کنترل درد او، ارزش این اعتیاد را
دارد. قطعا بیماری که پزشک برای او این دارو را تجویز میکند بیش از یک ماه
به آن نیاز دارد و ممکن است سالها آن را مصرف کند.
شما خودتان فکر نمیکنید که اتفاقی که برای ترامادول افتاد، برای اکسیکدون هم رخ بدهد؟
اگر
این دارو از دست پزشک و بیمار خارج شود، برای درمان بیمارها به مشکل
میخوریم. از یک طرف حق میدهم با توجه به مشکلاتی که در خصوص ترامادول
افتاد، نگرانی هم باشد ولی واقعیت این است که کسی که بخواهد از این دارو
سوء استفاده کند از کانالهای مختلف استفاده میکند. پس بهتر است یک راه
قانونی برای افرادی که نیازمند هستند، باز بگذاریم تا بتواند به این دارو
دست پیدا کند و نظارتمان را بیشتر کنیم.