آشنایی با بیماری‌های عفونی مرگبار در طول تاریخ

شفا آنلاین:بیماری‌های عفونی در طول تاریخ شیوع داشته، همه‌گیر شده و حتی عالم‌گیر شده و از قاره‌ای به قاره دیگر گسترش پیدا کرده است.

به گزارش شفا آنلاین،داروهای مدرن و رعایت اصول بهداشتی به بشر کمک کرده تا بر بیماری‌های عفونی مرگبار کنترل پیدا کرده و حتی بتوانند برخی از آنها همچون آبله را ریشه کن کند اما برخی از آنها همچنان با انسان است و اغلب قربانیان آنها از میان فقیرترین و آسیب‌پذیرترین افراد هستند.  

سایت لایوساینس در مقاله‌ای به تعدادی از این بیماری‌های عفونی فاجعه‌بار اشاره کرده‌ که به شرح زیر است:

آبله

در سال ۱۹۷۵ این بیماری در یکی از مناطق بنگلادش به شکل وحشت‌آوری شیوع پیدا کرد که موجب شد ۴۶ درصد مبتلایان به آن در بیمارستان داکا جان خود را از دست بدهند. محققان معتقدند آبله که موجب بروز ضایعات پوستی می‌شود حدود ۳۰۰۰ سال پیش در هند یا مصر بروز کرده است. ویروس واریولا طبق اعلام سازمان جهانی بهداشت (WHO) که عامل بیماری آبله است یک سوم مبتلایان را از بین می‌برد و به نابینا شدن مابقی مبتلایان منجر می‌شود. این بیماری در سال ۱۹۸۰ و پس از اجرا شدن کمپین‌های واکسیناسیون طولانی مدت ریشه کن شد. آخرین نمونه‌های باقی مانده از این ویروس در آزمایشگاه‌های آمریکا و روسیه نگهداری می‌شوند.

طاعون

این بیماری کشنده قدیمی بر خلاف آبله همچنان با بشر است. این بیماری از باکتری‌هایی ناشی می‌شوند که کک‌ها عامل انتقال آن هستند و عامل قتل عام در مناطقی از جهان از جمله اروپا در قرن چهاردهم بوده و موجب از بین رفتن یک سوم جمعیت شده است. این بیماری در سه شکل ظاهر می‌شود اما شناخته شده‌ترین آن طاعون خیارکی است که با ورم دردناک غددهای لنفاوی شناخته می‌شود. اکنون بیماری طاعون در حیوانات سراسر جهان به خصوص غرب آمریکا و آفریقا پیدا می‌شود. در سپتامبر ۲۰۱۶ سازمان جهانی بهداشت از ۷۸۳ مورد ابتلا به طاعون در سراسر جهان خبر داد.

مالاریا

اگرچه این بیماری قابل پیشگیری و درمان پذیر است اما تاثیرات فاجعه باری در آفریقا داشته به گونه‌ای که طبق اعلام سازمان جهانی بهداشت ۲۰ درصد مرگ و میر تمامی کودکان از این بیماری ناشی می‌شود. همچنین این بیماری در قاره‌های دیگرهم وجود دارد. انگل عامل این بیماری از طریق نیش پشه منتقل می‌شود و علائم اولیه بیماری شامل تب و لرز است و نشانه‌هایی شبیه به آنفلوآنزا دارد. در سال ۱۹۵۱ این بیماری با کمک حشره‌کش‌های DDT در آمریکا ریشه کن شد. همچنین اقدامات دیگر سازمان جهانی بهداشت برای ریشه کن کردن این بیماری تنها در برخی مناطق موفقیت آمیز بوده است.

آنفلوآنزا

طبق اعلام سازمان جهانی بهداشت این بیماری عفونی و فصلی عامل سه تا پنج میلیون مورد شدید ابتلا به بیماری و حدود ۲۵۰ هزار تا ۵۰۰ هزار مورد فوتی در سال در سراسر جهان است. همچنین این بیماری در سال ۱۹۱۸ عالم گیر شد به گونه‌ای که ۵۰ میلیون قربانی در جهان برجا گذاشت.

سل

این بیماری ریه‌های فرد را مورد هدف قرار می‌دهد و باعث می‌شود بیمار دچار سرفه‌های خونی شود. باکتریوم انتقال دهنده این بیماری تمام افراد آلوده به آن را بیمار نمی‌کند. بیش از یک سوم جمعیت جهان در حال حاضر این باکتریوم را در بدن خود دارند و حامل آن هستند. همچنین از میان افراد آلوده به سل پنج تا ۱۰ درصد افراد دچار علائم بیماری می‌شوند. عفونت سل در میان افراد آلوده به ویروس HIV شایع‌تر است.

HIV /ایدز

طبق اعلام سازمان جهانی بهداشت در پایان سال ۲۰۱۵ حدود ۳۶ میلیون و ۷۰۰ هزار نفر در جهان به ویروس HIV آلوده و یک میلیون و ۱۰۰ هزار نفر قربانی این بیماری بوده‌اند. تاثیرات مرگبار ویروس HIV بر سلول‌های سیستم ایمنی اولین بار در سال ۱۹۸۱ مشاهده شد. این ویروس از طریق نابود کردن بخشی از سیستم ایمنی، قربانیان خود را در برابر تمامی انواع بیماری‌ها آسیب پذیر می‌کند.

وبا

این بیماری که موجب اسهال شدید می‌شود در صورتیکه معالجه نشود، می‌تواند در مدت چند ساعت بیمار را از بین ببرد. باکتریوم عامل این بیماری در غذا و آب آلوده به مدفوع وجود دارد. به دلیل رعایت اصول بهداشتی موارد ابتلا به وبا در کشورهای صنعتی برای مدت ۱۰۰ سال نادر شده است. در طول قرن ۱۹ وبا از مبدا اصلی‌اش در هند گسترش پیدا کرد و در تمامی قاره‌ها میلیون‌ها قربانی برجا گذاشت. به تازگی شیوع وبا در هائیتی و پس از وقوع زلزله فاجعه بار سال ۲۰۱۰ گزارش شده که بیش از ۹۰۰۰ کشته بر جا گذاشته و تا آوریل سال ۲۰۱۶، ۷۷۵ هزار نفر را بیمار کرده است.

هاری

این بیماری دیگر تهدید جدی در آمریکا به حساب نمی‌آید اما همچنان عامل کشنده‌ای در دیگر مناطق جهان است. طبق اعلام سازمان جهانی بهداشت هر سال در کشورهای آفریقایی و آسیایی ده‌ها هزار نفر به دلیل این بیماری فوت می کنند. این بیماری از طریق بزاق حیوان آلوده به خصوص سگ به انسان منتقل می‌شود. نشانه‌های اولیه این بیماری در انسان به سختی شناسایی می‌شود چرا که با علائم مشابه به آنفلوآنزا ظاهر می‌شود. اما با پیشرفت بیماری، بیمار دچار توهم و بیخوابی شده و رفتارهای غیرمعمول از خود نشان می‌دهد.

ذات الریه

این بیماری همچون هاری یا آبله ترسناک و دلهره آور نیست اما این عفونت ریوی می‌تواند بخصوص برای افراد بالای ۶۵ و کمتر از پنج سال کشنده باشد. این بیماری از باکتری، ویروس یا ترکیبی از هر دوی آنها ناشی می‌شود.

اسهال عفونی

روتاویروس شایع‌ترین دلیل گاسترو آنتریت ویروسی (التهاب روده و معده) است که می تواند کشنده باشد. در سال ۲۰۱۳، ۲۱۵ هزار کودک زیر پنج سال در جهان بر اثر این بیماری کشته شده‌اند و حدود ۲۲ درصد این مرگ و میرها تنها در هند رخ داده است.

ابولا

بیماری ویروسی ابولا اگرچه نادر است اما اغلب عفونت کشنده‌ای به حساب می‌آید و می‌تواند از طریق یکی از پنج نسخه ویروس ابولا ناشی شود. این ویروس به سرعت گسترش پیدا کرده و بر واکنش ایمنی بدن غلبه کرده و موجب تب، درد عضلانی، سردرد، ضعف، اسهال، استفراغ و درد شکمی ‌می‌شود. برخی از مبتلایان به این بیماری در مراحل پایانی بیماری‌شان دچار خونریزی از بینی و دهان هم می‌شوند. جدیدترین شیوع بیماری ابولا مربوط به غرب آفریقا در سال ۲۰۱۴ است. تا آوریل سال ۲۰۱۶ تقریبا ۱۱ هزار و ۳۰۰ نفر بر اثر ابتلا به ‌آن جان خود را از دست داده‌اند. این ویروس از طریق ترشحات بدن بین افراد منتقل می‌شود.

بیماری کروتزفلد جاکوب (جنون گاوی) 

این بیماری همان طور که از نامش مشخص است از طریق گاو به انسان منتقل می‌شود. انسان از طریق مصرف گوشت گاو آلوده به این بیماری به آن دچار می‌شود.

ماربورگ

این بیماری ویروسی همچون ابولا از طریق ترشحات بدن بین افراد منتقل می‌شود. ویروس ماربورگ اولین بار در سال ۱۹۶۷ در آلمان شناسایی شد. در آن سال یکی از کارکنان آزمایشگاه های این کشور که در حال آزمایش روی میمون‌های آلوده به این ویروس و وارداتی از اوگاندا بود، آلوده شد. خفاش‌های میوه خوار نیز از ویروس ماربورگ آلوده نمی‌شوند اما می‌توانند میزبان ویروس‌ها به حساب آیند. محققان معتقدند خفاش‌ها می توانند بسیاری از ویروس‌ها را که موجب بیماری در انسان می‌شود به او منتقل کنند بدون آنکه خود بیمار شوند.

سندرم تنفسی خاورمیانه

خفاش‌های میوه خوار همچنین عامل سندرم تنفسی خاورمیانه هستند؛ بیماری تنفسی ویروسی که اولین بار در عربستان در سال ۲۰۱۲ شناسایی شد. افراد مبتلا به کرونا ویروس سندرم تنفسی خاورمیانه دچار بیماری شدید تنفسی از جمله تب، سرفه و تنگی نفس می‌شوند. این بیماری اغلب کشنده است.

تب دنگی

ویروس‌های منتقله از پشه که تب دنگی تنها یکی از آنهاست در سال مرگ ۵۰ هزار انسان را در سراسر جهان رقم می‌زنند. تب دنگی بیماری است که یکی از چهار ویروس DENV۱، DENV۲، DENV۳ و DENV۴ عامل آن است و از طریق پشه بین افراد منتقل می‌شود. امکان سرایت این بیماری از فردی به فرد دیگر وجود ندارد و اغلب با علائمی مشابه با آنفلوآنزا ظاهر می‌شود.

تب زرد

این بیماری نیز همچون تب دنگی از طریق پشه‌ها بین افراد منتقل می‌شود. بیشتر مبتلایان به این بیماری دچار یرقان یا دیگر علائم شدید نمی‌شوند، هر چند در صورتیکه بیماری وارد مرحله دوم و سمی شود سیستم بدن از جمله کبد و کلیه‌ها تحت تاثیر آن قرار می‌گیرند. نیمی از بیماران پس از آنکه وارد مرحله سمی بیماری شوند در مدت هفت تا ۱۰ روز فوت می‌کنند. برای ساکنان ۴۷ کشور آمریکای مرکزی، آمریکای جنوبی و آفریقایی و افرادی که به این مناطق سفر می‌کنند واکسن کاملا موثری برای مقابله با این بیماری وجود دارد.

هانتا ویروس

این بیماری از طریق جوندگان بخصوص موش به انسان منتقل می‌شود. همچنین در صورتیکه فرد در تماس با ترشحات بدن این حیوانات باشد به این بیماری مبتلا می‌شود. مواردی از ابتلا به این بیماری در آمریکا، کشورهای آسیایی و اروپایی و بخش‌هایی از آمریکای مرکزی و جنوبی مشاهده شده که با علائمی همچون تب، ضعف و استفراغ همراه است و موجب خونریزی و نارسایی کلیوی می‌شود.

سیاه زخم

سیاه زخم بیماری عفونی است که از باکتریوم باسیلوس آنتراسیس ناشی می‌شود و در خاک یافت می شود و همیشه حیوانات وحشی و اهلی را آلوده می‌کند. انسان از طریق تماس با حیوان آلوده یا مصرف محصولات حیوانی به آن مبتلا می‌شود.

سیاه سرفه

سیاه سرفه عفونت باکتریایی دستگاه تنفسی است که به طور خاص برای کودکان خطرناک است. همچنین سرفه‌های طولانی مدت ناشی از بیماران می‌تواند به توقف تنفس منجر شود. طبق اعلام مرکز کنترل و پیشگیری از امراض آمریکا حدود ۵۰ درصد نوزادان مبتلا به سیاه سرفه باید در بیمارستان بستری شوند و ۲۵ درصد نوزادان بستری شده در بیمارستان به عفونت ریوی مبتلا می‌شوند. بیشتر افرادی که در سال‌های ۲۰۰۰ تا ۲۰۱۲ بر اثر سیاه سرفه فوت کرده‌اند نوزادان زیر سه ماهگی بوده‌اند.

کزاز

واکسنی که بدن را در برابر سیاه سرفه مصون می‌کند می‌تواند در برابر کزاز هم موثر باشد. این بیماری از باکتری کلوستریدیوم تتانی ناشی می‌شود که با تولید مواد سمی در بدن گرفتگی دردناک ماهیچه‌ها را به دنبال دارد. گردن و فک اولین قسمت‌های بدن هستند که تحت تاثیر این بیماری قرار می‌گیرند. این باکتری از طریق پوست وارد بدن می‌شود اما در مکان‌های کثیف یا خاک و روده حیوانات و انسان نیز وجود دارد.

مننژیت

مننژیت به التهاب مننژ یا غشای پوشاننده مغز و نخاع مرتبط است. این بیماری عفونی می‌تواند از فاکتورهای مختلفی از جمله ویروس‌ها، باکتری‌ها و قارچ‌ها ناشی شود. مننژیت‌های ویروسی و باکتریایی شایع‌ترین انواع آن هستند و می‌توانند از فردی به فرد دیگر منتقل شود. در حالیکه مننژیت باکتریایی اغلب از طریق روبوسی کردن منتقل می‌شود مننژیت ویروسی به طور معمول از طریق تماس با مدفوع فرد آلوده گسترش پیدا می‌کند. برخی از افراد پس از وارد شدن ضربه به سر، عمل جراحی روی مغز یا ابتلا به نوع خاصی از سرطان دچار مننژیت می‌شوند که این نوع از بیماری مسری نیست.

سیفلیس

سیفلیس یک نوع بیماری مقاربتی است که به راحتی درمان می‌شود اما در صورتیکه به درستی مداوا نشود می‌تواند به مشکلات جدی در بیمار منجر گردد. در مراحل اولیه بیماری زخم‌هایی روی دستگاه تناسلی بیمار ظاهر می‌شود که ممکن است افراد آن را جدی نگیرند. مرحله دوم بیماری بیشتر قابل توجه است و معمولا با ظاهر شدن جوش در یک یا چند بخش بدن همراه است. همچنین بیماری می تواند با علائم دیگری همچون تب، ورم غدد لنفاوی و دردهای ماهیچه‌ای خود را نشان دهد.

سارس

سندرم حاد تنفسی یا سارس در سال ۲۰۰۲ و ۲۰۰۳ عالم گیر شد و به کشته شدن بیش از ۷۵۰ نفر در سراسر جهان منجر شد. این بیماری از طریق خفاش منتقل می‌شود و علائم آن شامل تب بالا، سرفه‌های خشک، تنگی نفس و ذات الریه است.

جذام

این بیماری مزمن و مسری از باکتریومی به نام مایکوباکتریوم لپرا ناشی می‌شود. جذام بر پوست، عصب پیرامونی، دستگاه تنفسی و چشم‌ها اثر می‌گذارد و در صورتیکه درمان نشود ضعف ماهیچه‌ها و آسیب دائمی اعصاب را به دنبال دارد. افراد مبتلا به جذام برای جلوگیری از شیوع بیماری قرنطینه می شوند اما به گفته پزشکان این بیماری خیلی مسری نیست. جذام از طریق ترشحات فرد آلوده به هنگام سرفه یا عطسه کردن منتقل می‌شود و لمس کردن بیمار به تنهایی انتقال‌دهنده عفونت نیست. همچنین کودکان بیش از بزرگسالان در معرض ابتلا به جذام هستند.

سرخک

یکی از مسری‌ترین بیماری‌ها در میان تمامی بیماری‌های عفونی سرخک است که با ظاهر شدن جوش‌های قرمز رنگ روی پوست شناخته می‌شود. دیگر علائم این بیماری ویروسی با نشانه‌های سرماخوردگی‌های معمولی مشابه است. سرخک به اندازه ای مسری است که ۹۰ درصد افراد به راحتی و هنگام قرار گرفتن در کنار فرد مبتلا به آن آلوده می‌شوند. خوشبختانه افراد می‌توانند با تزریق واکسن در برابر این بیماری واکسینه شوند.

زیکا