دیابت را در افراد سالمند اینگونه کنترل کنید

شفا آنلاین: درمان و کنترل دیابت در افراد سالمند مشکلاتی دارد چرا که معمولاً این افراد به بیماریهای دیگری نیز مبتلا هستند و این قضیه منجر به مشکل تر شدن کنترل قند خون می شود.

به گزارش شفا آنلاین:و یا حتی ممکن است بیمار صرفاً مبتلا به دیابت باشد ولی به دلیل کبر سن و ابتلا چند ساله به دیابت ، با عوارض دیابت در سنین کهنسالی مراجعه نماید. به هر حال در صورتی که فرد دیابتی تحت مراقبت فردی مسئول قرار گیرد و نیز همکاری خوبی با پزشک و پرستار خود داشته باشد، کنترل مناسب قند خون امکان پذیر خواهد بود.

چه تفاوتهایی در تشخیص دیابت سالمندان در مقایسه با دیابت دوران جوانی وجود دارد؟

تغییرات فیزیولوژیکی چندی در بدن ما با افزایش سن رخ می دهد. افرد سالمندی که در معرض ابتلا به دیابت و یا پیشرفت دیابت قبلی هستند، معمولاً علائم کلاسیک دیابت را بروز نمی دهند. در واقع به دلیل این تغییرات فیزیولوژیکی مرتبط با سن ، بعضی از علائم دیابت مخفی مانده و یا تشخیص آن مشکل می شود.

از جمله علائم کلاسیک دیابت تشنگی شدید ، افزایش و تکرر ادرار و نیز کاهش وزن علیرغم پرخوری می باشد. افرادسالمند معمولاً دچار این علائم نمی شوند، اما ممکن است بی حالی و مریض احوال باشند و یا با وجود اشتهای طبیعی ، وزنشان به تدریج کم شود. از این رو بهتر است انجام آزمایش خون جهت بررسی قند خون جزئی از معاینات معمول افراد سالمند باشد.

معیارهای آزمایشگاهی تشخیص دیابت رد سالمندان مشابع سایر گروهای سنی است. قند خون طبیعی کمتر از ۱۰۰ میلی گرم در دسی لیتر می باشد و اگر به بالای ۱۲۶ برسد دیابت محسوب می شود. هر چند محدوده ۱۲۶ _ ۱۰۰ دیابت نیست ولی فرد را در معرض بعضی از عوارض دیابت از جمله عوارض قلبی و عروقی قرار میدهد.

هر گز فراموش نشود که دیابت یک بیمار بسیار جدی است و به کار بردن اصطلاحاتی مانند« دیابت ام خفیف است» و یا « قندم کمی بالاست» و یا« قند عصبی دارم» کاملاً خطاست.

همیشه به یاد داشته باشید که دیابت یک بیماری مزمن و جدی است که نیاز به مراقبت و نظارت مداوم جهت کنترل مطلوب قند خون و پیشگیری از بروز عوارض ناشی ازقند خون بالا دارد.

نشانه های بیماری دیابت در سالمندان کمتر از افراد کم سن و سال مشهود است؛ سالمندان معمولا دچار تشنگی شدید یا افزایش و تکرر ادرار نمی شوند اما ممکن است بی حال و مریض احوال باشند و یا به رغم اشتهای طبیعی، وزن شان به تدریج کم شود. از این رو انجام آزمایش خون برای بررسی وجود قند خون بالا در افراد کهنسال ضروری است و باید به عنوان جزیی از معاینه معمول آن ها به شمار آید زیرا در این افراد ممکن است ماه ها یا سال ها پس از آسیب بافتی ناشی از افزایش قند خون، دیابت تشخیص داده شود. این نکته را نیز اضافه کنم که معیارهای آزمایشگاهی تشخیص دیابت در سالمندان همچون دیگر گروه های سنی است ولی آن چه اهمیت دارد توجه به احتمال وجود دیابت با علامت های بالینی بسیار خفیف و غیراختصاصی و انجام بررسی های آزمایشگاهی لازم برای کشف آن است.

امروزه شمار افرادی که با داشتن نیم قرن سابقه دیابت در دهه های هفتاد ، هشتاد و نود عمر خود ، سرحال و فعالند رو به افزایش است ولی چه بسا برخی افراد با سابقه ۵۰ – ۴۰ ساله دیابت باید مشکلات مربوط به آسیب ناشی از دیابت و نیز مشکلات مربوط به افزایش سن را بپذیرند .

یکی از مشکلات دیابت در افراد مسن آن است که شخص ممکن است مبتلا به بیماری دیگری نیز باشد که کنترل قند خون را مشکل تر سازد . به علاوه ممکن است بیمار به علت بالا بودن قند خون در طی چند سال قبل از تشخیص ،‌ دچار عوارض دیابت شود و این عوارض در سنین کهنسالی بروز کند .

وضعیت سلامت افرادی که از کودکی مبتلا به دیابت بوده اند ، ممکن است در سنین بالا به دلیل عوارض دراز مدت دیابت که در حال پیدایش هستند،‌ رو به ضعف بگذارد .

اگر فرد دیابتی تحت مراقبت فردی مسؤول قرار گیرد و اگر بیمار همکاری خوبی داشته باشد ، امکان کنترل مناسب قند خون فراهم خواهد بود .

افت قند خون:

در هر فرد مبتلا به دیابت، قند خون باید در محدوده طبیعی یعنی ۷۰ تا ۱۱۰ میلی گرم در دسی لیتر باشد ولی افرادی که قند خون طبیعی دارند بیش از افرادی که قند خون آن ها بالاتر از محدوده طبیعی است در معرض افت قند خون هستند. افراد جوان در مقایسه با سالمندان، معمولا حملات ناشی از افت قند خون را سریع تر شناسایی و درمان می کنند. به دنبال افت قند خون تغییراتی در جریان خون مغز روی می دهد که ممکن است سرخرگ های سفت شده سالمندان بتوانند این تغییرات را به راحتی بپذیرند. سالمندان دیابتی که تنها زندگی می کنند، ممکن است بر اثر افت قند خون زمین بخورند یا بی هوش شوند.پایین افتادن قند خون موجب لرزیدن شخص و در نتیجه پایین آمدن دمای بدن نیز می شود. در افراد سالمند ممکن است به دلایل مختلف، بدون پایین آمدن قند خون نیز دمای بدن پایین بیاید.

نشانه های آغاز حمله افت قند خون

اغتشاش شعور یا فراموشی، رنگ پریدگی، تعریق، تحریک پذیری و تاخیر فراوان واکنش ها، از افت قند خون حکایت دارد. در صورت مشاهده این علامت ها باید به سرعت قند خون اندازه گیری شود. اگر نمی توانید قند خون را اندازه بگیرید، اندکی قند به بیمار بخورانید و آثار آن را مشاهده کنید. انجام حرکات و فعالیت هایی که فرد به آن ها عادت ندارد، می تواند به پایین افتادن قند خون کمک کند. به طور مثال در هوای آفتابی که معمولا سالمندان علاقه به انجام کارهای باغبانی دارند، ممکن است چنین حالتی روی دهد. توجه داشته باشید که در هوای سرد، خطر مضاعف افت قند خون و دمای بدن وجود دارد. لذا در صورت امکان، این گونه مواقع نزد بستگان خود بمانید تا هوا بهتر شود. فرد سالمند ممکن است خوردن یک وعده غذا را فراموش کند. از این رو بهتر است اوضاع را تحت نظر داشته باشید

انجام حرکات و فعالیتهایی که فرد به آنها عادت ندارد می تواند به پایین افتادن قند خون کمک کند ، مثلاً در هوای آفتابی که معمولاً سالمندان علاقه به انجام کارهای باغبانی دارند ، ممکن است چنین حالتی رخ دهد .

توجه داشته باشید که در هوای سرد ، خطر مضاعف افت قند خون و دمای بدن وجود دارد ، لذا در صورت امکان ، این گونه مواقع نزد بستگان خود بمانید تا هوا بهتر شود . فرد سالمند ممکن است خوردن یک وعده غذا را فراموش کند ، از این رو بهتر است اوضاع را تحت نظر داشته باشید .

زیادی قند خون

بالا بودن غلظت قند خون سبب بیماری و بروز مشکلات ذهنی می شود ولی عده ای از سالمندان سطوح فوق العاده بالای قند خون را بدون داشتن شکایت چندانی به خوبی تحمل می کنند .

علامتهای بالا رفتن قند خون شامل تکرار ادرار یا بی اختیاری در دفع ادرار و تشنگی است . سالمندان به سهولت دچار کم آبی می شوند زیرا ممکن است نتوانند مایعات کافی بنوشند تا ادرار زیاد دفع شده را جبران کنند و به همین دلیل به دنبال بالا رفتن قند خون ، خستگی ، خواب آلودگی ، گیجی و آشفتگی در آنها پدید می آید . یک عفونت ویروسی جزئی ممکن است سبب افزایش بیشتر در قند خون شود ، لذا اندازه گیری مرتب قند خون و اقدام لازم در صورت بالا بودن آن بسیار حائز اهمیت است .

فرد سالمندی که تحت درمان با قرص های خوراکی پایین آورنده قند خون یا انسولین قرار دارد ، در صورت بروز مکرر هر یک از علامتهای افت ،‌ازدیاد و یا نوسان بیش از اندازه قند خون ، باید به پزشک مراجعه کند .

آیا غلضت قند خون افراد دیابتی همیشه بالاست؟

در هر فرد مبتلا به دیابت ، قند خون قبل از غذا بایستی در محدوده طبیعی ( ۱۰۰ _ ۷۰ میلی گرم در دسی لیتر ) و قند خون زمان خواب ۱۴۰ _ ۱۰۰ باشد. افرد دیابتی همانند افراد طبیعی در معرض افت قند خون هستند. نکته مهم اینجاست که در افراد جوان دیابتی در مقایسه با سالمندان مبتلا به دیابت ، معمولاً حملات ناشی از افت قند خون سریعتر شناسایی و درمان می شود. از علائم آغازین حمله افت قند خون می توان به این علائم اشاره نمود: اغتشاش شعور( گیجی) یا فراموشی ، رنگ پریدگی ، تعریق ، عدم تمرکزحواس ، تحریک پذیری ، گزگز و مور مور درو لب ، افت دمای بدن ، کابوس شبانه و بی خوابی.

به دنبال افت قند خون ، تغییراتی در جریان خون مغز رخ می دهد که ممکن است درافراد سالمند به دلیل سفت شدن سرخرگها و یا ابتلا سیستم عصبی به دلیل ابتلا به دیابت ، این علائم به راحتی بروز نکنند. لذا بارها مشاهده می شود که سالمنان دیابتی که تنها زندگی می کننند ممکن است بر اثر افت فشار خون زمین خورده و یا بیهوش شونود. پایین افتادن قند خون موجب لرزش بدن می شود.

در صورت مشاهده علائم فوق ، بایستی سریعاً قند خون اندازه گیری شود. اگر نتوانستید قند خون فرد سالمند را اندازه بگیرید ، اندکی قند (۱ یا ۲ قاشق چایخوری عسل و یک فنجان شیر و یا نصف لیوان آب میوه ) به بیمار بخورانید و آثار آن را مشاهده کنید، درصورتی که بیمار شما بیهوش باشد سعی در خوراندن مواد قندی نکنید و در اسرع وقت بیمار را به اولین مرکز درمانی ببرید.

از جمله علل افت فشار خون می تواند انجام حرکات و فعالیتهایی باشد که فرد به آنها عادت ندارد مثلاً با انجام کارهای باغبانی در یک روز آفتابی ، ممکن است چنین حالتی رخ دهد.

توجه توجه داشته باشید که در هوای سرد ، خطر مضاعف افت قند خون و دمای بدن وجود دارد. لذا در صورت امکان بهتر است فرد سالمند در این گونه شرایط آب و هوایی نزد بستگان خود بماند.

گاهی نیز ممکن است که فرد سالمند خوردن یک وعده غذا را فراموش کند ، اذا کنترل و توجه به رژیم غذایی فرد سالمند مبتلا به دیابت امری مهم است.

در مقابل ، فرد سالمند ممکن است دچار حملات افزایش قند خون شود. علائم بالا رفتن قند خون شامل تکرر ادرار یا بی اختیاری در دفع ادرار و تشنگی است. سالمندان به سهولت دچار کم آبی می شوند زیرا ممکن است نتواند مایعات کافی بنوشند تا جبران ادرار دفع شده نمایند در نتیجه به دنبال بالا رفتن قند خون علائمی مانند خستگی ، خواب آلودگی ، گیجی و آشفتگی در آنها پدیدار می شود.

عفونتهای مختلف حتی یک عفونت ویروسی جزئی نظیر سرماخوردگی ممکن است سبب افزایش بیشتر قند خون شوند. لذا اندازه گیری مرتب و مکرر قند خون و اقدام لازم و به موقع در صورت بالا بودن آن بسیار مهم است.

گاهی اوقات فرد سالمند به دلیل درمان دیابت و مصرف قرصهای خوراکی پایین آورنده قند خون یا انسولین دچار علائم افت ، ازدیاد یا نوسان بیش از اندازه قند خون می شود. در صورت بروز مکرر هر یک از این علائم ف باید به پزشک مراجعه شود.

چه تفاوتهایی در درمان افراد سالمند مبتلا به دیابت در مقایسه با جوانان دیابتی وجود دارد؟

درمان دیابت به طور کلی در سالمندان مشابه جوانان است با ابن تفاوت که گاهی اوقات ناتوانی ها و مشکلات جسمانی و یا اختلال درکارکرد بعضی اعضای حیاتی بدن مانند قلب و کلیه در بعضی از سالمندان ، منجر به این می شود که اجرای درمان هایی که در گروه سنی جوانان معمول و رایج است ، در مورد سالمندان به سختی صورت می گیرد و لذا تصمیم گیری درمانی، بر حسب وضعیت فعالیت بدنی و شرایط کارکرد اعضای حیاتی سالمند تفاوتهایی ولو جزئی خواهد داشت. به عنوان مثال هدف از کنترل قند خون با توجه به هموگلوبین گلیکوزیله HbALC ، که وضعیت قند خون در عرض سه ماه گذشته را نشان می دهد , در جوانان دیابتی هدف رسیدن HbALC به زیر ۷ % ولی در سالمندان زیر۸ % می باشد.

چرا یک فرد دیابتی نیاز به درمان دارد؟

در افراد سالم ، غده پانکراس (لوزالمعده) مسئول تهیه و ساخت ماده ای به نام انسولین است که به ورود قند خون به اندام و ماهیچه ها و مصرف آن در اعضای بدن کمک می کندو در افراد دیابتی نوع دو ساخت و ترشح انسولین مشابه افراد طبیعی است ولی بدن قادر به استفاده صحیح از این انسولین نیست و لذا قند همچنان در خون باقی مانده و بر خلاف افراد طبیعی مورد مصرف اعضای بدن قرار نمی گیرد. بعد از گذشت چند سال از ابتلا به دیابت ، ممکن است تولید انسولین کاهش یابد در نتیجه فرد دیابتی نیازمند مصرف قرص و یا انسولین خواهد بود. فراموش نشود که درمان دارویی و یا مصرف انسولین ، هرگز جایگزین ژیم غذایی توصیه شده و ورزش نخواهد بود. در ضمن در ایامی که فرد سالمند سرما خورده و یا بیماری دیگری علاوه بر دیابت دارد نباید از مصرف درمان های طبی توصیه شده غافل باشد.

به طورمعمول درمان دیابت یا درمان خوراکی از طریق مصرف قرصهای خوراکی پایین آورنده قند خون و یا درمان تزریقی از طریق انواع مختلف انسولین می باشد. البته روشهای درمانی دیگری نظیر پیوند پانکراس نیز وجود دارد که تحت بررسی قرار دارند.

قرصهای خوراکی پایین آورنده قند خون

افزایش قند خون هشتاد تا نود درصد افرادی که پس از ۶۰ سالگی دیابت آنها تشخیص داده می شود با مصرف یک نوع داروی خوراکی پایین آورنده قند خون کنترل می شود. در صورتی که یک نوع قرص نتواند قند خون بیمار را کنترل کند پزشک ممکن است یکی از سه روش زیر را پیش بگیرد:

۱٫ میزان مصرف روزانه همان قرص را افزایش دهد.

۲٫ یک قرص جدید و یا انسولین به درمان قبلی بیفزایید.

۳٫ به جای این قرصها ، قرص دیگر و یا انسولین توصیه نماید. معمولاً افراد سالمند دچار فراموشی و یا نگران فراموش کردن مصرف مرتب داروی خود هستند.

می توان قرص های لازم روزانه یا هفتگی را در ظرف خاصی که در دسترس باشد( و یا ظرفهای مخصوص که در داروخانه ها موجود است) قرار داد. با افزایش سن، احتمال مصرف چندین دارو بدلیل دیابت و یا ابتلا به سایر بیماریها بیشتر می شود. گاهی اوقات این داروها با هم تداخل دارند. از این رو بهتر است به هنگام مراجعه به پزشک ، کلیه داروهایی را که فرد سالمند در حال حاضر مصرف می نماید ، همراه داشته و به پزشک نشان دهد.

انسولین:

انسولین تزریقی درست مثل انسولین تولید شده توسط لوزالمعده ، در بدن عمل می کند یعنی باعث ورود گلوکز خون بداخل سلولهای بدن و ماهیچه ها جهت استفاده و تولید انرژی می شود. انواع مختلفی از انسولین تولید شده است که اثر متفاوتی با هم دارند. دو نوع رایج انسولین که در ایران هم موجود است انسولین رگولار ( کریستال) است که شفاف میباشد و انسولین طولانی اثر(NPH ) که کدر می باشد. معمولاً زمان تزریق انسولین حدود نیم ساعت قبل از وعده غذایی است. پس زمان تزریق انسولین را طوری تنظیم کنید که قبل از وعده غذایی اصلی میان وعده سالمند باشد.

از جمله سایر انواع جدید انسولین عبارتند از:

لیسپرو: این انسولین کوتاه اثر، برای کنترل افزایش ناگهانی قند خون بعد از غذا ، استفاده می شود. مزیت آن این است که از ۱۵ دقیقه قبل از غذا تا مدت کوتاهی بعد از غذاقابل تزریق است.

آسپارت: این انسولین قند خون بعد از غذا را شبیه به لیسپرو تنظیم می کند ، ولی زودتر به اوج اثر می رسد و طول اثر کمتری دارد.

گلارژین: این نوع انسولین طولانی اثر بوده و آهسته جذب می شود، سطح آن در طول ۲۴ ساعت نسبتاً ثابت است و احتیاج به یک بار تزریق دارد.

این سه نوع یاد شده تنها در موارد خاص و با نظر پزشک معالج قابل استفاده هستند. بسیاری از سالمندان بدلیل آموزش های کافی که دیده اند قادر به کشیدن انسولین به درون سرنگ و تزریق آن به بدن خود می باشند. با این همه برخی سالمندان دارای مشکلات بینایی ، کند بودن حرکات و قوه درک هستند و نیاز به کمک دیگران دارند.

امروزه از وسایل کمکی جهت تزریق انسولین مانند قلم انسولین و …. هم میتوان استفاده کرد.

چندین محل برای تزریق انسولین وجود دارد: شکم ، سطح جانبی و جلویی ران ها و یا قسمت بیرونی بازوها . سرعت جذب انسولین در جاهای مختلف متفاوت است بطوریکه انسولین تزریق شده در شکمم سریعتی از بقیه جاها و انسولین تزریقی در ران ها کند تر از بقیه جاها جذب می شود. خشک بودن مفاصل ، محل های تزریق انسولین را در افراد سالمند محدود می کند. تزریق به روش زیر جلدی می باشد.

اگر یک ویال انسولین برای تامین انسولین مورد نیاز شما در طول یک ماه کافیست ، بهتر است انسولین را در درجه حرارت اتاق نگهداری کنید. در صورتی که خارج یخچال نگهداری می شود بعد از یک ماه باقیمانده دارو دور ریخته شود. با این وجود همیشه یک ویال اضافی جهت ذخیره در یخچال داشته باشید و قبل از مصرف به تاریخ اعتبار آن توجه کافی داشته باشید.

به دمای محلی که انسولین در انجا نگهداری می شود توجه کنید چرا که انسولین بیش از حد گرم یا سرد بخوبی عمل نمی کند. با توجه به اینکه انسولین سرد به هنگام تزریق درد شدیدی ایجاد می کند ، لذا انسولین قبل از تزیق به دمای بدن برسد. پس از نگهداری انسولین در فریز یا جا یخی یخچال ، و یا در محل ای گرم نظیر جلوی پنجره و یا در فصول گرم در داخل اتومبیل جداً پرهیز نمایید.

اگر سالمند دیابتی قادر به کشیدن انسولین به داخل سرنگ و تزریق آن باشد، صرفاً مراقبت از نظر دریافت انسولین مورد نیاز و مصرف غذا یا میان وعده پس از تزریق کفایت می کند.

در صورتی که سالمند به تنهایی قادر به تزریق انسولین نیست، مقدار مورد نیاز روزانه یا هفتگی وی توسط فردی که از وی مراقبت می کند داخل سرنگ کشیده شده و به صورت آماده در یخچال نگهداری شود.

اگر سالمند به دو نوبت تزریق و در روز نیاز دارد ، بهتر است سرنگ مربوط به هر نوبت مشخص باشد تا در زمان مناسب ، توسط بیمار تزریق گردد. از این طریق می توان متوجه شد که آیا سالمند ، انسولین آن نوبت را دریافت نموده یا خیر؟

همانطور که قبلاً گفته شد گاهی اوقات یک نوع داروی خوراکی پایین آورنده قند خون به تنهایی قادر به کنترل قند خون نیست و پزشک توصیه به مصرف قرص همراه با انسولین می نماید. در مصرف ترکیبی با انسولین، معمولاً از قرص متفورمین استفاده می شود. از جمله عوارض شایع قرص های خوراکی پایین آورنده قند خون و نیز انسولین ، افت قند خون است، از جمله علل افت قند خون ، تاخیر یا فراموش کردن مصرف یک وعده غذا یا میان وعده ، مصرف غذا به میزان کمتر از حد توصیه شده ، انجام بیش از حد ورزش ، مصرف بیش از حد توصیه شده داروهای دیابتی ( قرص یا انسولین یا هر دو) ، مصرف مشروبات الکلی ، روزه داری و نیز جهت بعضی بیماریها مانند درگیری قلب و کلیه است.

جهت اطلاع یافتن از میزان اثر دارو ها ی دیابتی ، سنجش قند خون با گلوکومتر و یا سنجش قند خون در آزمایشگاه توصیه می شود. قند خون مطلوب قبل از غذا ۱۱۰ _ ۷۰ میلی گرم در دسی لیتر است. در صورتی که زیر ۷۰ و یا بالای ۲۴۰ میلی گرم در دسی لیتر می باشد حتماً به پزشک خود اطلاع دهید. یک راه دیگر استفاده از آزمون HbALC می باشد که از طریق این آزمون می توان به وضعیت کنترل قند خون در طی ۳ _ ۲ ماه اخیر پی برد. میزان توصیه شده ان در افراد سالمند زیر ۵/۷ % می باشد.در صورتی که قند خون شما زیر ۷۰ بود ، دو حبه قند را در نصف لیوان آب حل کرده یا نصف لیوان آب میوه شیرین میل نمایید. اگر بعد از ۱۵ دقیقه احساس بهبودی نکردید، لازم است مجدداً یکی از مواد گفته شده را مصرف کنید. در صورتی که مدت زیادی تا میان وعده یا وعده غذایی اصلی باقی مانده باشد، یک وعده غذا یا یک میان وعده میل کنید تا مقدار قند خون ثابت بماند.

آیا سالمند دیابتی به مراقبت های ویژهای نیازمند است؟

سالمند دیابتی بدلیل مسائل مرتبط با افزایش سن، علاوه بر مراقبت های کلی به مراقبت های ویژه ای نیازمند است.

مراقبت های کلی:

هر فرد سالمند بایستی نوشته ای حاوی اطلاعات مربوط به بیماری یا بیماریهای فعلی ، قبلی و اعمال جراحی انجام شده ، داروهایی که در حال حاضر مصرف می کند و داروهایی را که به آنها حساسیت دارد، همیشه همراه داشته باشد، با توجه به اینکه افراد مسن معمولاً به پزشکان متعددی مراجعه می کنند ، ضروری است که نوشته فوق را به تمام پزشکان به ویژه در زمان مراجعه بدلیل فوریت های پزشکی ارائه دهند. در ضمن قید نمایند که مبتلا به دیابت نیز هستند.

کنترل عوارض ناشی از دیابت در سالمندان مشکلتر از سایر گروههای سنی است. از این رو باید مراقبت خاص از سالمندان بعمل آید تا از بروز این عوارض جلوگیری شود:

۱_ با توجه به اینکه سکته های قلبی در مبتلایان به دیابت ممکن است با درد زیادی همراه نباشد و حتی گاهی بدون درد باشد، لازم است سالمند دیابتی در صورتی که عوامل زمینه ساز بروز سکته قلبی نظیر چربی خون بالا را نیز داشته باشد، مرتب تحت نظر متخصص قلب و عروق باشد و از انجام فعالیتهای بدنی سنگین و ورزشهای طولانی مدت بپرهیزد.

۲_ تمیز نگه داشتن تمام قسمتهای بدن بسیار مهم است زیرا میکروب می تواند از راه ترکهای پوست بداخل بدن راه یافته و عفونت جدی ایجاد کند.

معمولاً پوست افراد سالمند خشک است و پس از شستشو خشکتر هم می شود. در این شرایط می توان پس از استحمام و شستشو با یک کرم ملایم و یا روغن مخصوص آن چرب کرد.

۳ _ یبوست می تواند یکی از نشانه های افزایش قند خون باشد زیرا افزایش ادرار ناشی از بالا رفتن قند خون ، موجب کم آبی و جذب اضافی مایعات از روده ها و لذا سفت شدن مدفوع می شود. با نوشیدن مایعات فراوان و کنترل قند خون می توان مشکل یبوست را حل کرد.

۴ _ عفونتهای مجاری ادراری در زنان مسن دیابتی شایع هستند. بوی ناخوشایند ادرار نشانه ای از وجود عفونت است. در این موارد حتماض بیمار را جهت بررسی دقیق تر نزد پزشک ببرید.

در صورت پیدایش تب حتماً به پزشک مراجعه کنید

۵ _ اندازه گیری مرتب قند خون و ثبت آن ضروری است. آزمایش قند خون ناشتا بهترین راهنما برای دانستن وضعیت قند خون است. جهت انجام این کار می توان از گلوکومتر و یابررسی آزمایشگاهی استفاده کرد.

مراقبتهای ویژه

مراقبت از چشمها

بیشتر سالمندان به علت مشکلات بینایی که با بالا رفتن سن ایجاد می شود. نیاز به عینک پیدا می کنند ولی سالمند مبتلا به دیابت علاوه بر پیری ، به دلیل خود بیماری دیابت نیز دچار تغییراتی در بینایی می شود که نبایستی به آنها بی توجه باشد. از جمله مشکلات شایع بینایی درافراد دیابتی ، تاری دید می باسد. از علل تاری دید در دیابتی ها بالا رفتن میزان قند خون ، بیماری شبکیه چشم( رتینوپاتی) ، آب مرووارید، آب سیاه ( گلوکوم که به صورت افزایش فشار چشم است) می باشند.

در صورت بروز هر گون تغییر در بینایی قبل از هر اقدام دیگری به پزشک مراجعه نمایید.

فراموش نکنید که حتی اگر هیچ شکایت و ناراحتی چشمی ندارید، حداقل سالی یک بار برای معاینه دقیق به چشم پزشک مراجعه نمایید.

مراقبت از پاها

زخم پا یکی از دلایل شایع بستری شدن سالمندان دیابتی در بیمارستان است.

توصیه های زیر جهت پیشگیری و یا شناسایی زودرس زخم پا کمک کننده است:

_ پاها بایستی هر روز وارسی شوند. جهت وارسی دقیق پاها خصوصاً کف پا می توان از آینه و چراغ رومیزی کمک گرفت . اگر فرد سالمند به دلیل مشکلاتی نظیر مشکلات بینایی نمی تواند پاهای خود را خوب وارسی کند، باید از فرد دیگری کمک بگیرد.

_ پاها هر روز شسیته و خشک شوند.در صورت نیاز می توان آنها را چرب نمود بین انگشتان چرب نشوند.

_ در منزل دمپایی یا جوراب پوشیده شود . قبل از پوشیدن دمپایی یا جوراب از نبودن جسم خارجی در آنها مطمئن شوید.

_ دمپایی ، کفش یا جورابهاتنگ نباشند.

_ از پوشیدن دمپایی های بین انگشتی اجتناب ورزید.

_ جوراب ها همیشه تمیز و خشک باشند.

_ ناخنهای پا بایستی صاف و کوتاه گردند و لبه های تیز نداشته باشند. هیچگاه ناخن ها از ته گرفته نشوند.

_ جهت گرم کردن پاها یا مجاورت بیش از حد آنها به وسایل گرم کننده جداً پرهیز شود. جهت گرم کردن پاها در خارج از منزل می توان از کفش ها و پوتینهایی که آستر پشمی یا کرکی دارند استفاده کرد.

در صورت مشاهده هر پدیده غیر عادی در پاها مانند سرخی ، درد ، تورم حتی در اندازه کم فوراً به پزشک مراجعه نمایید.سایر علائم خطر عبارتند از سخت شدن پوست در قسمتی از کف پاها ، وجود کرختی و بی حسی در قسمتی از پاها ، چنگالی یا خمیده شدن انگشتان ، گزگز و مور مور بخصوص هنگام شب در پاها.

تغذیه مناسب

علاوه بر نکات تغذیه ای که رعایت آنها برای هر فرد دیابتی الزامی است ، در سالمندان بدلیل استعداد بالای ابتلا به یبوست و یا نوسانات قند خون توجه ویژه ای لازم است:

_ هرگز از مصرف میان وعده غافل نشوید.

_ میان وعده دو عدد خرما، یا یک لیوان شیر یا ماست و …. میباشد. در این مورد حتماً با متخصص تغذیه مشورت کنید.

_ در طول روز به حد کافی مایعات ساده ( آب) دریافت نمائید تا به یبوست دچار نشوید.

_ در صورتی که مصرف سبزیجات خام مشکل باشد، می توان آب پز شده آنها به صورت سوپ ، آش ، و یا مخلوط با ماست( به میزانی که توسط منخصص تغذیه مجاز شناخته شود ) استفاده نمود.

_ مصرف روزانه یک فنجان ماست و حداقل دو لیوان شیر کم چرب جهت جلوگیری از پوکی استخوان ضروری است.

_ در صورتی که مصرف میوه خام مشکل باشد می توان از فرم ـب پز شده آن ( بدون شکر) استفاده نمود.

_ درباره میزان غذایی که می خورید دقت کنید و آن را طوری تنظیم کنید که علاوه بر تامین نیاز بدنتان ، بتوانید وزن مطلوب خود را کسب نموده و در همان وزن باقی بمانید. در این زمینه متخصصین تغذیه راهنمائیتان می کنند.

فعالیت فیزیکی

فعالیت فیزکی یا ورزش نقش مهمی در کنترل قند خون و نیز حفظ سلامت ایفا می کند. همچنین کم به کاهش وزن ، پایین آوردن فشار خون ، چربی خون و تنش روحی می نماید.

همیشه به خاطر داشته باشید که:

_ در صورتی که تصمیم به ورزش دارید حتماً با متخصص قلب مشورت نمایید.

_ قبل از شروع به ورزش میزان قند خون خود را بررسی کنید. اگر قند خونتان بالای ۲۵۰ بود ورزش نکنید . در صورتی که قند خونتان زیر ۱۰۰ میلیگرم در دسی لیتر بود، یک میان وعده کوچک مانند یک عدد بیسکویت سبوس دار بی نمک بخورید.

_ اطلاع کافی از علائم افت قند خون داشته باشید و همیشه یک تکه نان یا بیسکویت به همراه خود داشته باشید .

_ در صورتی که جهت کنترل قند خونتان از انسولین استفاده می کنید، قبل از انجام ورزش حتماً با پزشک خود در مورد تغییر میزان انسولین دریافتی مشورت کنید.

_ قبل از ورزش ۱۰ _ ۵ دقیقه نرمش کنید تا بدنتان گرم شود سپس در ابتدا با قدم های آهسته و بتدریج با قدم های سریعتر پیاده روی را آغازکنید در انتهای پیاده روی ، مجدداً قدم های خود را آهسته کنید.

_ زمان توصیه شده برای ورزش ۳۰ _ ۲۰ دقیقه روزانه می باشد. در صورتی که مایل به انجام ورزش بیش از یک ساعت هستید، قند خونتان را به فواصل منظم بررسی کنید. ممکن است مابین ورزش نیاز به مصرف میان وعده داشته باشید.

_ از جمله ورزشهای توصیه شده برای افراد دیابتی نرمش و یا ورزشهای هوازی مانند پیاده روی ، شنا، تنیس و اسکی می باشد.

_ در صورتی که دچار عوارض دیابت مانند زخم پا و یا مشکلات بینایی هستید، جهت انجام نوع ورزش و مدت آن حتماً با پزشک خود مشورت نمایید.

_ حتماً از کفش راحت بند دار و جوراب نخی استفاده کنید و بعد از ورزش پاهای خود را از نظر بروز تاول و سایر آسیب های پوستی وارسی نمایید.پزشکان بدون مرز