در پژوهشکده بیماریهای گوارش و کبد ایران تحقیقات 20 سالهای انجام دادهایم تا علت افزایش روزافزون سرطانها در ایران را پیدا کنیم.
شفا آنلاین: در طی این
تحقیقات مشخص شد 60 درصد سرطانها در ایران به دستگاه گوارش (مری، معده ،
لوزالمعده) مربوط میشود که متاسفانه درمان این سرطانها بسیار سخت و مشکل
است.
همچنین
به تازگی دو علت جدید ابتلای ایرانیها به
سرطان کشف شده است که در افزایش
و شیوع سرطان دستگاه گوارش در ایران نقش دارند.
عامل نخست، مواد مخدر
است. مصرف تریاک در ایران بسیار بالاست بر اساس مطالعات، افراد بالاتر از
10 درصد یا در بعضی از استانها بالاتر از 18 درصد از افراد بالای 40 سال
تریاک مصرف میکنند، حتی میتوان گفت در بعضی از استانها مصرف تریاک از
مصرف سیگار هم بیشتر است، تاکنون تصور میکردند مصرف تریاک در درمان بعضی
از بیماریها موثر است اما مطالعات جدید نشان داده تریاک سرطانزا است و
حتی از مصرف سیگار نیز بیشتر آسیب میرساند.
مصرف تریاک سرطان مری را سه
برابر، معده دو و نیم برابر، لوزالمعده سه برابر، ریه را دو برابر افزایش
میدهد و دلیل که سرطانهای دستگاه گوارش در ایران جزو اولین سرطانها است
به مصرف چشمگیر تریاک در کشور برمیگردد. عامل دوم که در بروز سرطانهای
دستگاه گوارش بسیار موثر است، پایین بودن بهداشت دهان و دندان مردم است.
مطالعات نشان داده کسانی که از بهداشت دهان و دندان مناسبی برخوردار نیستند
بیشتر به سرطان مری، معده و لوزالمعده دچار میشوند، توصیه ما به افراد
این است حتماً روزی سه بار مسواک زده و دهان خود را تمیز نگه دارند.
برخی
عقیده دارند سونامی سرطان در کشور دیده میشود. این مطلب صحیح نیست. میزان
شیوع سرطان در کشور از هر 100 هزار نفر جمعیت 135 نفر است، در حالی که این
عدد در دنیا به 185 نفر میرسد، پس میتوان گفت آمار ما پایینتر از آمار
جهانی است اما علت آنکه هم اکنون نسبت به گذشته تعداد مبتلایان به سرطان
بیشتر شده است، افزایش تعداد افراد مسن در کشور و در پی آن افزایش بیماران
سرطانی است. امید به زندگی در 47 سال گذشته 30 سال افزایش یافته است، به
گونهای که هماکنون امید به زندگی در مردان ایرانی 77 سال و در زنان 81
سال است.
سرطانها
امروزه بیش از 50 درصد قابل درمان و 40 درصد هم قابل پیشگیری هستند.
بنابراین اگر نظام سلامت کارآمدی داشته باشیم میتوان مرگومیرها را کم
کرد. چنانکه در عرض 15 سال گذشته هم مرگومیرهای ناشی از سرطان کاهش یافته
اما هنوز باید اوضاع را بهتر کنیم.
سرطان روده بزرگ در ایران جزو سرطانهای
در حال افزایش است، این سرطان کاملاً قابل پیشگیری است به این صورت که اگر
پلیپ روده بزرگ به موقع مشاهده شود، درمان کامل صورت میگیرد. ازدواج
خانوادگی و وراثت هم یکی از عوامل شیوع این سرطان است. هم اکنون در حال
اجرای برنامهای در اسلامشهر هستیم و قرار است بعد از آن این برنامه را به
پنج استان تعمیم دهیم و در صورت موفقیتآمیز بودن، درنهایت این برنامه را
کشوری کنیم.
در این برنامه افرادی که بستگان درجه یک آنها مبتلا به سرطان
روده بزرگ هستند باید 10 سال زودتر از سن فرد مبتلا به سرطان برای غربالگری
مراجعه کنند. افرادی هم که فرد مبتلا به سرطان در خانواده آنها نبوده نیز
از سن 50 سالگی برای این غربالگری مراجعه کنند. روش دیگری که در این برنامه
اجرا میشود چک کردن خون مخفی در مدفوع است به این صورت که فرد مدفوع خود
را در کیت آزمایشگاهی میگذارد و برای آزمایشگاه پست میکند این یکی دیگر
از روشهای بسیار موثر برای شناخت زودهنگام این سرطان است. در دنیا با این
روشها حدود 60 درصد ابتلا به سرطان روده بزرگ را کم کردهاند. سپید
رضا ملکزاده
معاون تحقیقات وزارت بهداشت