مفهوم تریاژ به معنای دستهبندی یا اولویتبندی بیماران، در ابتدا به منظور تخصیص منابع و مراقبتهای پزشکی در موارد جنگ، بلایا و تلفات دستهجمعی ایجاد شد.
شفا آنلاین:بعدها این مفهوم در بخشهای اورژانس به کار گرفته شد که در آن
بیماران بدون برنامهریزی یا زمانبندی خاص با آمبولانس یا روشهای دیگر
مراجعه می کردند تا مراقبتهای اورژانسی دریافت کنند. بخشهای اورژانس که
به طور اولیه به عنوان مراکز ارائه مراقبت برای موارد فوری و حاد ایجاد شده
بود، به مرور در نظر عموم به عنوان تنها منبع در دسترس برای ارائه خدمات
درمانی در تمام ساعات شبانهروز مطرح شد. این دیدگاه موجب افزایش آهسته و
پیوسته در تعداد بیمارانی شد که با مشکلات اورژانسی یا غیراورژانسی به
اورژانسها مراجعه میکردند
به گزارش
شفا آنلاین:به نقل از سپید . فعالیت 24 ساعته بخشهای اورژانس، ارجاع
بسیاری از بیماران توسط پزشکان خصوصی با دستور رادیوگرافی و آزمایشات روتین
و همچنین مراجعه بسیاری از بیماران بیخانمان یا فاقد بیمه به بخشهای
اورژانس، همه و همه از دلایل ازدیاد بار مراجعه این بخش از بیمارستانها
هستند.
در
چند شماره گذشته، در مورد محیطهای تریاژ، اهداف تریاژ بیمارستانی، سیستم
تریاژ کشوری و تریاژ در حوادث و بلایا صحبت شد. در این قسمت یکی از
متداولترین روشها را در تریاژ حوادث و بلایا تشریح خواهیم کرد.
یکی
از معمولترین روشهای تریاژ در حوادث غیرمترقبه، استفاده از دستورالعمل
Simple Triage And Rapid Treatmenاست که به اختصار به نام START شناخته
میشود. در این روش با استفاده از یک الگوریتم ساده با صرف مدت زمانی کوتاه
به دستهبندی بیماران و مصدومان پرداخته خواهد شد. به این صورت که فرد
تریاژ کننده با ارزیابی سریع وضعیت تنفس، پرفیوژن و سطح هوشیاری بیماران به
دستهبندی آنان میپردازد.
روش تریاژ START
در
روش تریاژ START، اگر درصحنه حادثه حضور دارید، ابتدا با صدای بلند از
بیمارانی که قادرند حرکت کنند درخواست کنید از محل حادثه دور شده و در
نقطهای که جهت بیماران قادر به حرکت (walking wounded) در نظر گرفتهاید،
تجمع کنند. در ورودی بیمارستان میتوان از این گروه از بیماران درخواست کرد
تا در نقطهای که از قبل برای آنان درنظر گرفتهایم تجمع کنند. این گروه
برچسب سبز در یافت خواهند کرد. این گروه پس از رسیدگی به بیماران گروههای
پرخطرتر، مورد ارزیابی و درمانهای لازم قرار خواهند گرفت.
طبق الگوریتم ارایه شده، به عنوان عضو تیم تریاژ طی چند ثانیه با ارزیابی
سریع، وضعیت تنفس، پرفیوژن و سطح هوشیاری بیمار (RPM) را ارزیابی و
اولویتبندی کرده و به بیمار بعدی خواهیم پرداخت.
پس
از جداسازی بیماران سرپا (Walking wounded)، بر بالین تکتک بیماران حاضر و
ابتدا به بررسی وضعیت تنفس بیماران (نقطه R) میپردازیم. اگر بیمار تنفس
خودبخود ندارد، با انجام مانور لازم یا برقراری راه هوایی اوروفارنژیال
(ORAL AIRWAY)، راه هوایی بیمار را باز کرده و بررسی میکنیم که بیمار
حرکات تنفسی پیدا میکند یا خیر. اگر بیمار باز هم فاقد حرکات تنفسی است
برای او برچسب سیاه (بدون نیاز به رسیدگی) منظور کرده و به بررسی بیمار
بعدی خواهیم پرداخت.
ولی
اگر بیمار با انجام مانور، حرکات تنفسی پیدا کرد، برای او برچسب قرمز
(رسیدگی فوری) منظور میکنیم. در نقطه R اگر بیمار دارای تنفس خوبخود باشد،
مجاز هستیم تعداد تنفس او را شمارش کرده و در یک دقیقه محاسبه کنیم. اگر
بیمار دارای سرعت تنفس بالای 30 بار در دقیقه است باید برچسب قرمز دریافت
کند. در غیر این صورت، به مرحله بعد یعنی نقطه P میرسیم که باید به بررسی
نبض رادیال بیمار بپردازیم. در این مرحله اگر بیمار فاقد نبض است و دارای
خونریزی فعال یا زمان پرشدگی مویرگی بیش از 2 ثانیه دارد باید علاوه بر
کنترل خونریزی خارجی وی، برای او برچسب قرمز منظور کنیم، ولی اگر نبض
رادیال موجود است یا زمان پرشدگی مویرگی کمتر از 2 ثانیه باشد، باید به
نقطه M رفته و به بررسی وضعیت هوشیاری وی بپردازیم. مثلا از بیمار
میخواهیم اعضای بدن خود را حرکت دهد. اگر توان اطاعت را از دستورات دارد
برچسب زرد (رسیدگی تاخیری) و در غیر این صورت برچسب قرمز برای وی منظور
میکنیم.
تنها
اقدامات درمانی مجاز در حین انجام تریاژ بیماران شامل مانورهای بازکننده
راه هوایی، برقراری راه هوایی اوروفارنژیال، کنترل خونریزی خارجی بیمار و
بالا نگه داشتن عضو آسیب دیده وی است. سایر اقدامات درمانی یا انجام عملیات
احیا، به جز تاخیر در تریاژ سایر بیماران ثمر دیگری ندارد.
پس
از تعیین اولویت بیمار و رنگ تریاژ مناسب وی بر اساس الگوریتم فوق، یک
کارت تریاژ به او اختصاص میدهیم و پس از تکمیل کارت، نوار زیرین آن را جدا
و با نخ نایلونی یا نوار چسب رنگی مناسب به بدن بیمار الصاق میکنیم. نوار
حاشیهای کارت را نیز جدا کرده و به منشی تحویل میدهیم. کارت را داخل کیف
تریاژ قرار داده بر بالین نفر بعد حاضر میشویم.
در
پایان تریاژ باید همراه با تحویل کیف و نوارهای حاشیهای تریاژ، گزارش
شفاهی و کتبی خود را به مدیر بحران (چه در صحنه و چه در بیمارستان) اعلام
کرده و از اعزام بیماران با برچسب قرمز (در تریاژ صحنه) یا ورود سریع آنان
به محل درمان فوری بیماران (در تریاژ ورودی بیمارستان) مطمئن شویم. تریاژ
مکرر در بیماران دارای برچسب زرد بسیار ضروری است زیرا ممکن است در مدت
انتظار، آنان نیز در وضعیتهای بحرانی قرار گرفته باشند. همچنین ممکن است
حین انجام تریاژ مجدد، بر اساس وجود آسیبهای جدی در چند عضو، بیماریهای
قبلی و سن بالا یا پایین بیمار، او را در گروه بحرانی و فوری دستهبندی
کنیم. (OVER TRIAGE)
رنگ در حوادث میکروبی، شیمیایی و هستهای
در
صورت بروز حوادث میکروبی، شیمیایی و هستهای از رنگ آبی برای تریاژ بیمار
آلوده که نیاز به پاکسازی دارند، استفاده میشود. طبیعی است در برنامه
آمادگی بحران مراکز درمانی باید فضا و امکانات لازم برای پاکسازی بیماران
آلوده در نظر گرفته شود، به طوری که این فضا در نزدیکترین مکان به ورودی
بیمارستان و خارج از بخش اورژانس باشد و علاوه بر وجود امکان شستشو و
پاکسازی، مسیر تخلیه فاضلاب مجزا و ایزوله داشته باشد. تجهیزات فردی لازم
جهت محافظت از کارکنان نیز باید از پیش فراهم شده باشد.
در
قسمت بعد روش تریاژ معکوس و روش تریاژ اطفال را در حوادث و حوادث غیر
مترقبه (JUMP START) خواهیم نگاشت.
سیدحسین سیدحسینیداورانی
متخصص طب اورژانس و عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی تهران
رئیس بخش اورژانس مجتمع بیمارستانی امام خمینی(ره)
دبیر کمیته کشوری تریاژ