شفا آنلاین>اجتماعی> قبل از سالهای 1800 میلادی پدیده تقسیمکار بین اعضای قبیله به صورت ابتدایی وجود داشته است، بهگونهای که افراد موفق در کارها پاداش دریافت میکردند یا ترفیع مقام میگرفتند، پس از سالهای 1800 میلادی در اسکاتلند نظام ارزیابی عملکرد به صورت رسمی در سطح فردی و سازمانی توسط رابرت اون در صنعت نساجی مطرح شد و هم زمان با پیدایش انقلاب صنعتی سیستم ارزیابی مالی برای تامین خواستههای کارآفرینان ایجاد شد.
از
اواسط قرن نوزدهم با گسترش شرکتها و مراکز مالی سنجههای مورد استفاده در
ارزیابی بر اساس کارایی بود. در سال 1911 همزمان با جنبش مدیریت علمی
تیلور، مبنای ارزیابی، بهرهوری قرار گرفت، بر اساس نظریه مدیریت علمی
تیلور اندازهگیری وظایف، فرآیندها و عملکردها، اطلاعات سودمندی برای بهبود
اصولی و اساسی روشهای انجام کار در اختیار قرار میدهد. در دهه 1920
میلادی مفاهیمی چون اصول ارزیابی سرمایهگذاری، بودجهبندی و برگشت سرمایه
مطرح شد.
از
سال 1930 تا 1980 میلادی سیستم حسابداری مدیریت مطرح شدند که با سیستمهای
مالی داخلی شرکتها در جهت ارزیابی عملکرد مورد استفاده قرار گرفتند و در
سالهای پس از آن روشها و متدهای جدیدی مطرح شدهاند که با مدیریت کیفیت،
مدیریت بهرهوری، مدیریت استراتژیک و ...گره خوردهاند، نرمافزارهای مختلف
در زمینههای آمار، تحقیقات بازار، کنترل پروژه و حتی روابط بین مشتری و
تولیدکننده و خدمات پس از فروش نوشته شدهاند تا در پایان ارزیابی دقیقی
صورت بگیرد.
در
پژوهشی در
کنفرانس بینالمللی مدیریت کامبیز شاهرودی عملکردها را به دو
دسته شامل چارچوبهای فرآیندی و ساختاری تقسیم میکند و معتقد است که در
نهایت این چارچوبها هستند که سیستمهای ارزیابی عملکرد را شکل میدهند،
اما سوال این یادداشت این است که در حوزه سلامت چه چارچوبهایی برای
ارزیابی عملکرد بیمارستانها، کلینیکها، مراکز جراحی، شرکتهای داروسازی و
سرمسازی و مراکز دام و طیور میتوان مشخص کرد.
چارچوبها
باید در منافع ارزیابی عملکرد موثر باشد، این چارچوبها باید به بهسازی
مداوم نیروی انسانی ختم شود تا در تعیین نحوه ترفیع و ارتقا و نقل و
انتقالات و احاله سمتهای مختلف موثر و کارا باشند، از سوی دیگر به گسترش
روابط درون سازمانی میان مدیران و کارکنان کمک کند، به صورت هوشمند
نیازهایشان را تشخیص دهد و از وجه مالی به کاهش هزینهها و افزایش سودآوری
منجر شود.
سیستمهای
سنتی ارزیابی عملکرد در حوزه سلامت عمدتا بر دو وجه سنجههای مالی و
مسئولیت اجتماعی تکیه دارد، در عصر اقتصاد صنعتی و مزیت رقابتی ماموریت
اولیه یک بیمارستان یا داروسازی یا حتی یک مرکز بهداشتی علاوه بر مسئولیت
اجتماعی باید از معیارهای مالی قابل توجیه برخوردار باشد، ولی مسئله
اینجاست که در بخش قیمتگذاری خدمات پزشکی و تولیدات و عرضه دارو
قیمتگذاری چارچوبهای نهایی شدهای ندارد، در این مقوله مثال بسیار است
ولی آنچه قطعی به نظر میرسد، بیسامان عریانتر از صنایع و خدمات دیگر
است، به نظر میرسد با توجه به بازار رقابتی موجود، ارزیابی عملکرد
مصرفکنندگان نهایی و مشتریان هنوز در نقطه اپتیمم نیست، به ویژه آنکه
پراکندگی این خدمات و محصولات در مناطق جغرافیایی مختلف با سطوح بسیار
متفاوت از یکدیگر ارائه میشود.
حسین بحیرائی
تحلیلگر حوزه سلامت