شفا آنلاین>اجتماعی>سلامت> از زمانی که مردم فقیر و بیمار در درمانگاه‌ها صف می‌کشیدند تا در ازای مبلغی اندک خون خود را ارائه کنند، سالها می‌گذرد.
به گزارش شفا آنلاین،به نقل از سپید حالا هیچ بیماری بر اثر نبود
خون در بیمارستان جان نمی‌دهد و خبری از عفونت و بیماری بر اثر انتقال خون
نیست. حالا بر بانک‌های اهدای خون نظارت است و دیگر خونی از خارج وارد
نمی‌شود.سازمان انتقال خون که سالها پیش به همت فریدون علاء بنیان‌گذاشته شد، تاکنون راه درازی را طی کرده و وسعت بیشتری گرفته است. با این همه در چند سال اخیر هم با طرح تحول سلامت تغییرات زیادی پیدا کرده که باعث شده همتراز باقی کشورهای پیشرفته دنیا شود. در این گزارش تلاش بر این است که فعالیت‌های اخیر سازمان انتقال خون و تاثیر آن بر سلامت جامعه بررسی شود.
رفع بحران پلاکت با روش اهدای مستقیم
علی‌اکبر پورفتح‌اله، ریاست سازمان انتقال خون در در رابطه با تغییراتی که سازمان انتقال خون در طی دوره طرح تحول سلامت داشته است، توضیح داد: «یکی از مهمترین اقداماتی که طرح تحول سلامت موجب شد، این بود که فرصتی فراهم کرد سازمان بتواند فرآیند و محصولات جدیدی تولید و عرضه کند. تا پیش از این طرح ما پلاکت‌های خونی مورد نیاز را از شش واحد خون اهدایی دریافت می‌کردیم.
می‌توان گفت این روش در تمام کشورهای پیشرفته دنیا به صورت کامل منسوخ شده است، چرا که با این راه، بیمار باید شش بار مورد تزریق قرار می‌گرفت و هر بار هم پلاکت شخص متفاوتی را دریافت می‌کرد. این کار عوارض زیادی می‌تواند برای بیمار داشته باشد و هزینه این تزریق‌ها هم به یک میلیون تومان می‌رسید که مبلغ بالایی هم بود، اما در حال حاضر ما می‌توانیم به صورت مستقیم تنها پلاکت‌های اهداکنندگان را استخراج کنیم و آن را به صورت تنها یک تزریق به بیمار برسانیم.»
وی در مورد تاثیر ارزش‌گذاری خدمات خون بر بهبود شرایط گفت: «پیش از طرح تحول، با وجودی که زیرساخت‌های این کار را فراهم کرده بودیم، به علت کبود سرمایه نمی‌توانستیم چنین دانشی را در سطح کشور به‌روزرسانی کنیم، اما اکنون با ارزش‌گذاری خدمات سازمان انتقال خون در کتاب ارزش‌گذاری نسبی خدمات، ارزش فرآورده‌های خونی به شکل خدمت و تجهیزات به خوبی تعریف شده و با سرمایه‌ای که به این کار تعلق گرفته هم ما می‌توانیم دانش استخراج مستقیم پلاکت را در سطح کشور اعمال کنیم و کیفیت بهتری داشته باشیم، هم این خدمت تحت پوشش بیمه قرار گرفته و حالا هزینه تمام شده برای بیمار تنها 500 هزار تومان است.»
رئیس سازمان انتقال خون با اشاره به اینکه پلاکت یکی از مشکلات همیشگی این سازمان بوده است، گفت: «همیشه زمانی که اعلام می‌کردیم با بحران مواجه هستیم در مورد پلاکت می‌گفتیم. خصوصاً که مصرف پلاکت هم نسبت به پنج سال گذشته افزایش بسیار زیادی داشته است. به‌گونه‌ای که از 400 هزار واحد به یک میلیون افزایش درخواست داشته‌ایم.
البته این افزایش مخصوص ایران نیست و در همه کشورها مصرف پلاکت رو به فزونی است. چرا که هم جوامع رو به سالمند شدن پیش می‌روند و هم تشخیص سرطان‌های دهه چهارم و پنجم زندگی باعث شده نیاز به این فرآورده بیشتر شود. در سرطان‌های این دسته از افراد، بیماری به مغز استخوان وارد شده و به آن آسیب می‌زند. به همین خاطر فرد به تزریق پلاکت احتیاج خواهد داشت، بنابراین روش‌های سنتی دیگر پاسخگو نیست و تاکنون در اکثر استان‌های کشور روش اهدای مستقیم پلاکت به صورت کامل جایگزین شده و پیش‌بینی می‌شود در آینده نزدیک کل کشور از روش جدید استفاده کنند.»
در اهدای خون خودکفا هستیم
پورفتح‌اله درباره بهبود کیفیت خون انتقالی توضیح داد: «تا پیش از دوره طرح تحول خونی که به دست مراکز درمانی می‌رسید حاوی گلبول سفید بود و خود مراکز گاهی با گذاشتن فیلتر گلبول‌های سفید خون اهدایی را جدا می‌کرد.
اما اکنون ما گلبول‌های سفید را در همان لحظه اهدا از خون جدا می‌کنیم. این کار کیفیت خون را به شدت افزایش می‌دهد و به نفع بیمار است. آمارها نشان می‌دهد این کار 2/1 درصد باعث اشغال کمتر تخت‌های بیمارستانی می‌شود. در این حالت هم بیمار عوارض بسیار کمتری دارد، هم بیمه‌ها با اشغال کمتر تخت، متحمل هزینه کمتری می‌شوند. این کار در مورد جداسازی گلبول‌های قرمز، پلاکت‌ها و پلاس‌ها هم انجام شده و سازمان خدماتی را که تا چند سال گذشته امکان ارائه آنها را نداشت، اکنون انجام می‌دهد.» اما این خدمات تا چه اندازه در دسترس است و ما تا چه اندازه با کمبود خون مواجه هستیم؟ پورفتح‌اله در پاسخ به این پرسش گفت: «مصرف خون در این سالها مدیریت و نظارت شده است. تنها با برنامه‌ریزی می‌توانستیم میزان مصرف را کنترل کنیم و این کار هم به خوبی انجام گرفت. در حال حاضر تمام مراکز انتقال خون موظف هستند هفت برابر مصرف خون و فرآورده‌هایشان ذخیره داشته باشند. در همه استان‌ها این کار با نظارت و سختگیری انجام شده و خوشبختانه تاکنون ذخیره‌های کشوری ما از پنج برابر کمتر نشده است.»
این متخصص ایمونولوژی در ادامه به دانش مدیریت مصرف خون هم اشاره کرد و گفت: «البته دانش مدیریت در مصرف هم بسیار تغییر کرده است. اکنون مدیریت خون بیمار به قدری پیشرفت کرده است که مراکز درمانی موطف هستند در تزریق خون، منطقی رفتار کنند و روش‌های جایگزین زیادی روی کار آمده که باعث می‌شود تا حد ممکن خون جدیدی به بیمار تزریق نشود.» پورفتح‌اله در ادامه اعلام کرد: «طبق استاندارد جهانی زمانی که در یک کشور به ازای هر هزار نفر 27 واحد واحد خون داشته باشد، خودکفا به حساب می‌آید و ما هم به این شاخص رسیده و هم آن را نگه داشته‌ایم.»
80 درصد اهداکنندگان بار اول هپاتیت داشتند
رئیس سازمان انتقال خون در ادامه در توضیح علت سیاست سازمان برای تمایل به دریافت خون از اهداکنندگان مستمر نسبت به اهداکنندگان بار اول گفت: «در سال گذشته در خون 80 درصد افرادی که برای اهدای بار اول به سازمان مراجعه کرده بودند، هپاتیت B و C تشخیص داده شد، اما در اهداکنندگان مستمر ما این درصد کمتر از 20 درصد بوده است. به همین علت تاکید می‌کنیم که استفاده و تمرکز بیشتر روی کسانی که به صورت مستمر اهدای خون دارند و طبق استاندارد جهانی سالی دو بار خون خود را اهدا می‌کنند بسیار بهینه‌تر و سالم‌تر است.»
وی همچنین با اشاره به اینکه تشویق افراد جوان به اهدای خون بسیار مهم است، گفت: «از سال 73 به بعد، تمام نوزادانی که به دنیا آمدند، بلافاصله واکسن هپاتیت B دریافت کردند. به همین خاطر خون آنها از این جهت مصون است و در مدت زمان طولانی‌تری هم می‌توانند به عنوان اهداکننده مستمر فعالیت داشته باشند. تعداد جوانان 18 تا 24 سال که واجد شرایط اهدا هم هستند در حال حاضر زیاد نیست و ما در تلاش هستیم تا با برنامه‌های تبلیغاتی مختلف مبنی بر اهدای خون تعداد بیشتری فرد جوان جذب کنیم. برنامه‌های زیادی هم برای محدود کردن اهداکنندگان بار اولی داشته‌ایم. برای مثال در این سال، بانک‌های خون دو استان کردستان و اردبیل به صورت کامل از اهداکنندگان مستمر است و اهداکننده بار اولی نداشته‌اند.»
انتشار چاپ نخست راهنمای بالینی خون
مهرداد سلیمی، رئیس انجمن بیهوشی و دبیر کمیته تدوین دستورالعمل خون و فرآورده‌های خونی نیز از وضعیت راهنماهای بالینی انتقال خون خبر داد. وی گفت: «سه سال پیش کمیته تدوین دستورالعمل خون با همکاری سازمان انتقال خون و سازمان نظام پزشک و انجمن‌های عملی تخصصی تشکیل شد و پس از بررسی بسیار در مورد وضعیت اهدا و انتقال خون در کشور، راهنمای بالینی مصرف خون نوشته و با مقدمه وزیر بهداشت در تیراژ بالا به چاپ رسید و در مراکز درمانی و انتقال خون کشور به چاپ رسید. چاپ نخست آن بهمن ماه گذشته انجام شد و اکنون ما در حال انجام اصلاحات روی آن هستیم تا در چاپ دوم اعمال شود.»
وی در رابطه با تفاوت‌های بومی مصرف خون در بین مردم ایران با سایر کشورها گفت: «اصول بین‌المللی و رعایت اکثر موارد در همه جای دنیا یکی است، اما تفاوت‌هایی هم در مورد زمان انتقال خون، میزان و کیفیت آن وجود دارد که همگی در راهنماهای بالینی منتشر شده در نظر گرفته شده است، همچنین کار با تجهیزات مختلف هم با هم تفاوت دارد که آنها نیز در کتابچه راهنما آمده است.» وی در پاسخ به اینکه چه تعداد از مراکز انتقال خون از این دستورالعمل تبعیت می‌کنند، گفت: « نمی‌توان به صورت دقیق درصدی مشخص کرد. اما این راهنمای بالین در حال ترویج است و مراکز زیادی آن را رعایت می‌کنند. در زمینه ضمانت اجرایی آن هم باید گفت زمانی که دستورالعملی از وزارتخانه به دست می‌رسد انجام آن ضروری و لازم‌الاجرا است. اما راهنماهای بالینی مانند همین دستورالعمل ضمانت اجرایی ندارد. زمانی هم پزشک متخصص صلاح ببیند راهکار دیگری اتخاذ کند، دیگر تبعیت از این دستورالعمل جایی ندارد.»
به شکل کلی می‌توان گفت با پیشرفت‌های متفاوتی که در ابعاد مختلف خون و فرآورده‌هایش انجام شده است، کشور با کمیت مشکلی ندارد و کیفیت آن هم رو به بهبودی است. این موضوع می‌تواند خبر خوبی برای تمام بیمارانی باشد که به خون یا فرآورده‌هایش احتیاج دارند.
مطالب مرتبط
نظرشما
آخرین اخبار