بیماری‌های روان‌تنی در سلامت روان

بیماری‌های «سایکوسوماتیک» یا بیماری‌های روان‌تنی، بیماری‌های جسمی هستند که عوامل روانی در شروع و تشدید آنها موثر هستند. منظور این نیست که فقط علل روانی در به وجود آوردن این اختلالات دخالت دارند، بلکه عوامل دیگر هم دخالت داشته اما عوامل روانی به صورت عوامل تسریع کننده یا کاتالیزور عمل می کنند.

براساس تحقیقات، مشخص شده بیماری‌هایی که ریشه عصبی دارند، مانند پارکینسون و ام‌اس، بیماری‌های خودایمنی، بیماری‌های قلبی و حتی عفونت‌ها با استرس و اضطراب رابطه زیادی دارند. در آسم حق تقدم با آلرژی است و در دیابت حق تقدم با عامل ارثی است و در تبخال یک عامل ویروسی، اما در این بیماری‌ها عوامل روانی، کاتالیزور هستند. (منظور از کاتالیزور چیزی است که در فعل و انفعالات شیمیایی مستقیما وارد نمی شوند ولی اثر تشدیدکننده دارند.)

کاتالیزورهای مهم در بدن انسان ویتامین‌ها هستند. ویتامین ها دسته ششم غذاها هستند که سوخت و ساز یا متابولیسم را در بدن به راه می اندازند. اگر به کسی فقط ویتامین داده شود زنده نخواهد ماند، اما بدون ویتامین هم انسان قادر به ادامه زندگی نیست. بنابراین همان نقشی را که ویتامین‌ها در بدن ایفا می کنند، علل روانی در ایجاد بیماری‌های سایکوسوماتیک دارند. البته امروزه مشخص شده است که اکثر بیماری‌ها از جمله دیابت هم رابطه زیادی با استرس دارد. پزشکان ما به نوعی فرافکنی می‌کنند. زمانی‌که پزشک در درمان بیمار ناتوان می‌شود، برچسب عصبی بودن به بیمار زده و از مسئولیت‌پذیری دور می‌شود. دسته‌بندی و آمار در خصوص بیمارانی که اختلالات سایکوسوماتیک دارند، کار ساده‌ای نیست؛ چراکه این طب جدید است. در ابتدا باید نگاه فرافکنانه پزشکان تغییر پیدا کرده و گروه‌بندی بیماری‌های سایکوسوماتیک به‌وجود آید، تا مبنای تشخیصی و درمانی قرار گیرد.

       اختلالات روان تنی به طور ناگهانی به وجود نمی‌آیند، بلکه ابتدا توسط نشانه‌هایی مثل استفراغ، تپش قلب و رنگ پریدگی ظاهر شده و استرس‌ها و ضربه‌های روحی به طور تدریجی روی فرد تاثیر می‌گذارند و اثر تجمعی آنها سبب بروز بیماری‌های سایکوسوماتیک می شوند. حلقه‌های مفقوده در مقوله سلامت در کشور ما زیاد است و با توجه به اینکه سطح درآمد پزشکان نیز درحال کاهش بوده، بنابراین ترجیح می‌دهند، بیمار را درمان کنند. درمان بیمار یک کار تیمی است. پزشک به محض برخورد با بیمار سایکوسوماتیک باید او را به روانشناس یا مشاور ارجاع دهد. نقش روانشناس خانواده مهم است.سپید

علیرضا احمدیان

روانشناس بالینی