«سندرم کمپارتمان» خطای شکسته‌بندها

  شکسته‌بند و ارتوپد هر دو  هنگام پیچ خوردگی مچ دست یا مچ پا محل پیچ خوردگی را ثابت می‌کنند.   شکسته‌بندها  معمولاً با روش‌های گچ گیری،  پیچ خوردگی و کش آمدن تاندون را درمان می‌کنند. آنها می‌توانند زمانی که استخوان دست یا پا شکسته است و استخوان قابلیت بازجابه‌جایی ندارد کاری مشابه ارتوپدها انجام دهند به شرطی که استخوان‌ها را بخوبی در جای شان ثابت و بسته‌بندی کنند تا قابلیت جابه‌جایی نداشته باشد اما گاهی اوقات بارها دیده ایم شکسته‌بندها هنگام  بسته‌بندی شکستگی ساعد به‌خاطر اینکه دو تا استخوان ساعد کنار هم قرار گرفته‌اند،  نمی‌توانند اقدام درست و مؤثری انجام دهند، چرا که متخصصان ارتوپدی  برای بیمارانی که دچار شکستگی ساعد شده‌اند  از روش‌های تشخیصی مانند رادیولوژی استفاده می‌کنند. اقدام شکسته‌بندها هنگامی که ساعد شکسته را  بسته‌بندی و آن را بی‌حرکت می‌کنند اغلب  منجربه  متورم شدن دست می‌شود و بیمار تا آخر عمر حرکت دستش را از دست می دهد. این عارضه که به سندرم «کمپارتمان» معروف است بارها از سوی بیماران به متخصصان ارتوپدی  گزارش شده است.
در سندرم کمپارتمان، عضلات دست که توسط پوست محصور شده‌اند به دنبال بی‌حرکت کردن ساعد خونرسانی در زیر پوست به عضلات محدود شده و عضلات در کمتر از 8 ساعت از بین می‌روند.  این خطا که به وفور از سوی شکسته‌بندها رخ می‌دهد،  موجب می‌شود بیمار تا آخر عمر لنگ شود.(سندرم کمپارتمان اغلب در کودکان و بزرگسالان مشاهده می‌شود.)

شکسته‌بندها نمی‌توانند شسکستگی استخوان مچ دست را از پیچ خوردگی مچ دست تمییز دهند. آنها در بسیاری از موارد به دلیل نداشتن آگاهی، رگ به رگ شدگی را با شکستگی استخوان مچ دست (استخوان مچ دست استخوان کلیدی دست است) تشخیص نمی‌دهند و همین مسأله موجب می‌شود استخوان مچ دست تا آخر عمر جوش نخورد و حرکت دست از بین برود.

شکسته‌بندها ادعا می‌کنند، دیسک کمر با ورزش و بدون نیاز به جراحی درمان می‌شود که البته ادعای درست و علمی ای نیست. باید توجه داشت که معمولاً درصد کمی از دردهای کمر خود به خود بهبود پیدا می‌کنند مثلاً ممکن است درد کمر به‌خاطر اسپاسم عضلات باشد در این شرایط حتی اگر بیمار هیچ اقدام درمانی هم انجام ندهد با ماساژ و حرکات کششی اسپاسم آزاد می‌شود و درد از بین می‌رود. اما در مواردی ممکن است مسیر عصب کمر بسته باشد در این حالت چاره‌ای جز مداخله جراحی باقی نمی‌ماند. امروزه در ترکیه ادعا می‌کنند با استفاده از داروهای موضعی دیسک کمر را بدون جراحی درمان می‌کنند در حالی که چنین ادعایی درست نیست و این داروها تنها التهاب ستون فقرات را کم می‌کند و چه بسا ممکن است پماد موضعی مایع دیسک را جمع کند و به دیسک‌های سالم نیز صدمه بزند. چنانچه دیسک کمر خفیف باشد با تقویت عضلات شکم و ورزش‌های مداوم مشکل به‌طور نسبی برطرف می‌شود.

تنگی کانال نخاعی عارضه دیگری است که درمانگرهای سنتی اقدام به مداخله درمانی در آن می‌کنند. در تنگی کانال نخاعی  یکی از دیسک‌های کمر برآمده می‌شود و  معمولاً راه رفتن فرد را مختل می‌کند به‌طوری‌که بیمار مجبور می‌شود بعد از هر چند دقیقه راه رفتن یک بار بنشیند. تنگی کانال نخاعی با ورزش به‌صورت نسبی بهبود پیدا می‌کند ولی درمان نمی‌شود البته در درمان تنگی کانال نخاعی  معمولاً باید به سن بیمار توجه کرد؛ اگر بیمار زیر 30 سال باشد معمولاً دیسک برآمده را عمل می‌کنند.

البته در اینجا توصیه می‌کنیم کمترین دستکاری در دیسک انجام شود. دستکاری ستون فقرات به مهره‌های بالا و پایین آسیب می‌زند. اگر پزشک حین عمل جراحی ضایعه را با کمترین جراحی خارج کند،  بیمار کمتر دچار مشکل می‌شود.

گاهی مشاهده می‌شود عده‌ای از پزشکان به‌خاطر سود و منفعت مالی  اقدام به جراحی «مینیسک زانو» می‌کنند. فاجعه زمانی اتفاق می‌افتد که با خارج کردن مینیسک، زانو هیچ وقت بهبود پیدا نخواهد کرد. بیمار باید زمانی به سراغ جراح برود که حرکت زانو مختل شود یا زاویه زانو 20درجه قفل کند اگر آسیب مینیسک زانو زندگی فرد را مختل کند باید حجم کمی از مینیسک دستکاری شود.

در مجموع باید توجه داشت، چنانچه شکسته‌بندها فشار زیادی روی کمر وارد نکنند ممکن است به مهره‌ها و عضلات کمر آسیب وارد نکنند یا حتی اسپاسم عضلات کمر و دست با داروهای موضعی که توسط شکسته‌بندها تجویز می‌شود، به صورت موقت برطرف ‌شود.  شکسته‌بند‌های محلی به شکل سنتی عمل می‌کنند بنابراین در شکستگی‌های شدید که ظاهر دست کج شده است به‌خاطر مداخله بیشتر آنها در مچ دست یا پا، محل عارضه دچار خونریزی یا ورم می‌شود. در واقع شکسته‌بندها چون بافت بدن را نمی‌شناسند نمی‌توانند موارد مربوط به شکستگی شدید استخوان و رگ به رگ شدگی  را درمان کنند.

گلایه پزشکان از شکسته‌بندهایی که درمان‌های کلاسیک انجام می‌دهند زیاد است اما صداقت نداشتن برخی همکاران پزشک نسبت به نوع اقدامات درمانی بیماری‌ها و تحمیل هزینه و درمان اضافی برای بیماران موجب می‌شود که آنها به شکسته‌بندها مراجعه کنند. برای مثال پزشکی که به‌خاطر شکستگی انگشت دست،  بیمار را به اتاق عمل می‌برد و 2تا 3 ماه انگشت بیمار را گچ می‌گیرد بر اساس معیار و منطق عمل می‌کند اما چون پزشکان برخی مواقع کار اضافی به بیمار تحمیل می‌کنند نه تنها موجب می‌شوند که دیگر پزشکان بدنام شوند بلکه باعث اعتماد بیشتر بیماران  به شکسته‌بندها نیز می‌شوند.ایران

دکتر مرتضی جان نثاری
متخصص ارتوپدی