دو نوع روزه‌داری ــ لاغری/ متناوب
استاد ایرانی دانشگاه مونستر آلمان ادامه داد: به‌طور کلی دو نوع اصلی روزه‌داری وجود دارد که در نوع نخست فرد کالری کمتری را در یک مدت زمانی دریافت می‌کند (Caloric Restriction)؛ این نوع از روزه‌داری را می‌توان در رژیم‌های لاغری دید. در این نوع فرد می‌خورد و می‌نوشد، اما کمتر از مقدار عادی و در طول روز خوردن و آشامیدن برای وی آزاد است. در نوع دوم روزه‌داری، فرد برای یک دوره زمانی در طول روز از خوردن و آشامیدن دست می‌کشد ولی در فواصل بین روزه‌داری آزاد است که از هر میزان غذا و مایعات که مایل است استفاده کند. به نوع دوم، روزه‌داری متناوب (Periodic or Intermittent Fasting) می‌گویند که در دین اسلام به آن توصیه شده است. گرچه هر دو این روش‌ها فواید بسیاری را بر روی عملکرد اعضای مختلف بدن دارند، ولی ثابت شده است که روزه‌داری متناوب اثرات بسیار شگرفی روی سیستم عصبی انسان به جا می‌گذارد.
گرجی تصریح کرد: هنگامی که دست‌کم 12 تا 14 ساعت از نوشیدن و خوردن خودداری می‌کنیم، بلافاصله پس از نوشیدن نخستین جرعه مایعات یا خوردن نخستین لقمه غذا، موج الکتریکی با قدرت چند میکروولت در سرتاسر مغز ایجاد می‌شود که باعث فعال شدن مغز در نواحی متفاوت می‌شود. تحقیقات اولیه نشان داده است که ایجاد و گسترش این موج الکتریکی در مغز به‌مدت چند هفته، مقاومت سلول‌های عصبی را در مقابل سکته مغزی افزایش می‌دهد و به مغز در مقابل ابتلاء به بیماری‌هایی نظیر صرع، آلزایمر و پارکینسون کمک می‌کند. علاوه بر اثرات فوق، پزشکان و محققین در چند سال اخیر به اثرات شگفت انگیز روزه‌داری روی روح و روان انسان پی بردند.
اثرات ضداضطرابی روزه‌داریو افزایش طول عمر بیماران هانتینگتون، پارکینسون، صرع
رئیس مرکز تحقیقات علوم اعصاب شفا، بیمارستان خاتم الانبیاء(ص) عنوان کرد: اثرات آرام‌بخشی و ضداضطرابی روزه‌داری یکی از این یافته‌هاست. محدود کردن رژیم غذایی، به‌خصوص روزه‌داری متناوب می‌تواند اثرات عمیقی روی عملکرد مغز، صدمات و بیماری‌های عصبی داشته باشد، روزه‌داری متناوب ممکن است در به تأخیر انداختن شروع بیماری‌های عصبی و افزایش طول عمر بیماران هانتینگتون، پارکینسون، صرع و سکتۀ مغزی مؤثر باشد.
گرجی ادامه داد: به نظر می‌رسد که روزه‌داری متناوب نسبت به تغذیۀ محدود روزانه (محدودیت کالری) در ترمیم تغییرات نوروپاتولوژی و اختلال عملکرد حرکتی بسیار مؤثرتر عمل کرده است. سهم عمده‌ای از اثرات مفید روزه‌داری متناوب روی نورون‌ها، مربوط به پاسخ سلولی به استرس‌هایی است که در آن سطح پروتئین‌های ترمیم کننده و عوامل حمایت کننده سلامت سلول‌های عصبی افزایش می‌یابد. پاسخ‌های استرس سلولی ممکن است توسط یک استرس متابولیک خفیف که مرتبط با روزه‌داری متناوب است و یا استرس‌های فیزیولوژیک ناشی از گرسنگی یا تشنگی و یا در نتیجۀ ترویج بقاء سلولی القاء شوند. علاوه بر این، اثرات برتر ضدتشنج و محافظت نورونی روزه‌داری متناوب در مقایسه با روزه‌داری کوتاه‌مدت ممکن است ناشی از افزایش مقاومت به استرس‌های سلولی باشد که در مدت زمانی طولانی قبل از شروع آسیب ایجاد شدند.
اثرات ضدتشنج روزه‌داری
استاد ایرانی دانشگاه مونستر آلمان در ادامه بیان داشت: بیماری صرع یکی از شایع‌ترین اختلالات عصبی است که بر اساس علائم ظاهری از جمله حملات مکرر و خودبه‌خودی تشنج تعریف می‌شود. روزه‌داری متناوب برای نشان دادن اثرات ضدتشنج و محافظت نورونی برای پیشگیری از صرع پیشنهاد شده است به‌طوری که سبب کاهش فرکانس و بروز تشنج و همچنین کاهش سلول‌های صدمه‌دیده می‌شود. با این حال به نظر می‌رسد که اثرات مفید این نوع روزه‌داری به عوامل متعددی از جمله نوع محدودیت کالری و مدت زمان آن بستگی داشته باشد. در رابطه با اثرات روزه‌داری متناوب در طول تشنج‌های تکراری در مدل‌های مختلف صرع اختلاف نظر وجود دارد و نیاز به تحقیقات جامع‌تری وجود دارد. اثرات ضدتشنج این نوع از روزه‌داری زمانی قوی است که قبل از شروع آسیب‌های سلولی اعمال شود.
تأخیر آلزایمر با روزه
گرجی تصریح کرد: پس از چند هفته روزه‌داری قشر مغز و به‌ویژه ناحیه حرکتی آن حساسیت‌پذیری واضحی پیدا می‌کند، به‌عبارتی دیگر روزه‌داری متناوب می‌تواند مغز را در نواحی مختلف فعال‌تر کند. افزایش تحریک‌پذیری در قسمت‌های مختلف مغز از جمله این امید را پدید آورده که بتوان سیر برخی از بیماری‌ها مانند آلزایمر را به تأخیر اندازد یا از آنها پیشگیری کند.
پس از 2 تا 7 روز روزه‌داری مقدار زیادی از مواد شیمیایی استرس‌زا در بدن نظیر آدرنالین از طریق ادرار دفع می‌شود
استاد ایرانی دانشگاه مونستر آلمان گفت: همچنین روزه‌داری با اثرات شگرفی که روی مراکزی از مغز که مسئولیت مقابله با تنش‌های روزانه را به‌عهده دارند، همچنین با تنظیم مواد شیمیایی مسئول تنش‌زایی در بدن، به ما کمک می‌کند تا با قدرت بیشتری به مقابله با تنش‌ها بپردازیم و از سطح بالاتری از آرامش برخوردار باشیم. پس از چند روز روزه‌داری (بیش از 8 روز) ناحیه هیپوتالاموس ــ هیپوفیز مغز که نقش اصلی در مقابله با تنش‌ها را بازی می‌کند، به‌طور چشمگیری فعال می‌شود. به‌علاوه پس از 2 تا 7 روز روزه‌داری مقدار زیادی از مواد شیمیایی استرس‌زا در بدن نظیر آدرنالین از طریق ادرار دفع شده و سطح خونی بعضی از این مواد کاهش پیدا می‌کنند. در مقابل سطح خونی مواد شیمیایی که باعث آرامش و شادی می‌شوند نظیر اندورفین افزایش پیدا می‌کند. افزایش این مواد شیمیایی باعث مقاومت بیشتر انسان به درد شده و سبب کاهش فشار خون و رفع انقباضات عضلانی می‌شود.
روزه‌داری شادی می‌آورد/ ایجاد آرامش در کارهای پرتنش از اثرات روزه
گرجی ادامه داد: به‌علاوه روزه‌داری باعث افزایش مواد شیمیایی نظیر سروتونین در مغز انسان می‌شود که باعث ایجاد شادی و آرامش می‌گردند. تحقیقات نشان داده است که روزه‌داری باعث افزایش شعف و شادی، و کاهش افسردگی می‌شود. این تغییرات در بدن ما باعث می‌شود تا سطح تحمل ما به تنش‌های روزمره بالا رفته و کمتر دچار اضطراب شویم. در مطالعات مختلف نشان داده شده است که روزه‌داری به افرادی که در معرض کارهای پرتنش هستند کمک می‌کند تا آرامش خود را حفظ کرده و بازده کاری خود را بالا ببرند. علاوه بر روش‌های فوق، روزه‌داری به ما کمک می‌کند تا با به‌دست آوردن احساس بهتری از جسم خودمان و با استفاده از خواب عمیق‌تر و مؤثرتر، به‌صورت بهتری به مقابله با تنش‌های روزانه بپردازیم.
استاد ایرانی دانشگاه مونستر آلمان در خاتمه خاطرنشان کرد: ادامه تحقیقات در چند سال آینده به این سؤال پاسخ خواهد داد که آیا با استفاده از یک شیوه ساده و بدون خرج مانند روزه‌داری متناوب می‌توان از بروز بسیاری از اختلالات عصبی جلوگیری کرد و یا دست‌کم سیر آنها را به‌گونه‌ای چشمگیر آهسته‌تر کرد؟
