درمان آنتی‌بیوتیکی مننژیت باکتریایی در کودکان

به گزارش شفا آنلاین، واکسیناسیون علیه هموفیلوس آنفلوآنزای نوعb، پنوموکوک و مننگوکوک، خطر ابتلا به مننژیت باکتریایی را در کشورهای پیشرفته کاهش داده است. درمان مننژیت باکتریایی، بستگی به ارگانیسم مسبب بیماری دارد و شامل سفالوسپورین نسل سوم یا پنی سیلین به علاوه ونکومایسین است. می‌توان دگزامتازون را برای پیشگیری از سکل‌های عصبی-نظیر از دست رفتن شنوایی-تجویز کرد. متاسفانه، با وجود درمان تهاجمی، بسیاری از این بیماران از عوارض درازمدت بیماری رنج خواهند برد.

       مننژیت باکتریایی در کودکان، یک بیماری شدید و عفونت کشنده لایه‌های پوشاننده مغز و نخاع است. عفونت ممکن است حتی در شرایطی که تحت درمان تهاجمی قرار می‌گیرد، با سکل‌های ناتوان‌کننده در درازمدت همراه باشد. در مقایسه با مننژیت‌های ویروسی که اغلب خودمحدود شونده هستند و پیش آگهی خوبی دارند، مننژیت‌های باکتریایی، با خطر بالای مرگ و میر همراه‌اند. براساس آمار اعلام شده از سوی مرکز کنترل و مدیریت بیماری‌های آمریکا، بین سال‌های 2003 تا 2007 میلادی، 4100 مورد مننژیت باکتریایی و سالانه نزدیک به 500 مورد مرگ ناشی از آن در این کشور گزارش شده است. به‌نظر می‌رسد که حداکثر خطر ابتلا به مننژیت باکتریایی در سنین زیر 2 سال باشد. ابتلا به مننژیت باکتریایی به عواملی نظیر سن، عملکرد سیستم ایمنی، وضعیت ایمن سازی و موقعیت جغرافیایی بستگی دارد. شایع ترین پاتوژن‌های مسبب مننژیت باکتریایی در آمریکا عبارتند از استرپتوکوکوس پنومونیه و نایسریا مننژیتیدیس. در سراسر جهان هموفیلوس آنفلوانزای نوع b، علت اصلی مننژیت است. به طور کلی، مننژیت در کودکان با متداول شدن واکسیناسیون علیه 3 پاتوژن باکتریایی شایع، کاهش یافته است. سروتایپ b هموفیلوس آنفلوانزا، پاتوژن تنفسی است که روزگاری علت اصلی مننژیت باکتریایی در کودکان محسوب می‌شد. امروزه، میزان ابتلای کودکان به هموفیلوس آنفلوانزای نوعb به دنبال واکسیناسیون با واکسن پلی‌ساکاریدی کونژوگه که در دهه 90 میلادی وارد بازار شده، به میزان قابل‌توجهی کاهش یافته است.

       تظاهرات بالینی مننژیت باکتریایی، اغلب غیراختصاصی است و بستگی به سن بیمار دارد. کودکان مبتلا به مننژیت ممکن است با تب و علائم مبتنی بر التهاب پرده‌های مننژ نظیر سردرد شدید و پایدار، سفتی و درد در ناحیه گردن، استفراغ و گیجی به مرکز درمانی آورده شوند. شدت علائم اغلب به طول مدت بیماری بستگی دارد. برخی از علائم با شیوع کمتر عبارتند از فوتوفوبی، تظاهرات پوستی و کندی حرکات. پتشی و پورپورا اغلب با مننژیت نایسریایی مرتبط است و بیشتر در اندام‌های تحتانی دیده می‌شود. کرنیگ و ﺑﺮودزﻳﻨﺴﻜﻲ در مبتلایان به مننژیت ممکن است مثبت باشد. تشنج ژنرالیزه در 20 تا 30 درصد از بیماران قبل یا طی 48 ساعت پس از پذیرش بیمارستانی دیده می‌شود.

مدیریت درمان مننژیت باکتریایی
       اصول درمان ضدمیکروبی:درمان تجربی بر اساس میزان شیوع باکتری‌های مسبب مننژیت انتخاب می‌شود. وقتی که پاتوژن مقصر شناسایی شد، درمان اختصاصی صورت خواهد گرفت. ملاحظات تکمیلی در انتخاب درمان، به قابلیت نفوذ دارو در سد خونی-مغزی بستگی دارد. ویژگی‌هایی که یک آنتی‌بیوتیک را در نفوذ و عبور از سد خونی-مغزی توانا می‌کنند عبارتند از وزن مولکولی کم، ساختار شیمیایی ساده، حلالیت بالا در چربی، میزان اتصال کم به پروتئین و میزان یونیزاسیون اندک. مثال ساده آن که در شرایطی که سد خونی-مغزی آسیب می‌بیند، ونکومایسین نفوذ بهتری در آن دارد.

       انتخاب آنتی‌بیوتیک:به طور کلی، آنتی‌بیوتیک‌های متعددی در دستورالعمل‌های درمان مننژیت باکتریایی قرار دارند. دستورالعمل سال 2004 میلادی IDSA در زمینه درمان مننژیت باکتریایی در کودکان اخیرا به روز رسانی شده و انتظار می‌رود که در پاییز 2016 میلادی منتشر شود. درمان تجربی مننژیت باکتریایی باید بلافاصله پس از انجام LP یا هر زمان که شک به مننژیت باکتریایی مطرح شد، آغاز شود. درمان چنین بیماری در سیستم بستری بیمارستانی صورت می‌گیرد.

 توصیه‌های عمومی اغلب شامل تجویز سفالوسپورین نسل سوم نظیر سفتری آکسون یا سفوتاکسیم است. آمپی سیلین یا پنی سیلین جی ممکن است علیه ارگانیسم‌های مشکوک مورد استفاده قرار گیرند. مقاومت دارویی یکی از نگرانی‌های مطرح در درمان آنتی‌بیوتیکی بسیاری از ارگانیسم‌هاست. به دلیل مقاومت افزاینده چند دارویی مطرح در مورد گونه‌های مختلف استرپتوکوکوس پنومونیه، پنی سیلین در درمان تجربی توصیه نمی شود. به جای آن، ونکومایسین به رژیم تجربی با یک سفالوسپورین نسل سوم اضافه می‌شود.

 آکادمی بیماری‌های کودکان آمریکا، شروع درمان تجربی را با ونکومایسین به همراه سفوتاکسیم یا سفتری آکسون در تمام کودکان بالای یک ماه مشکوک به مننژیت توصیه کرده است. همچنین، دستورالعمل IDSA، افزودن ونکومایسین را در موارد مشکوک به مننژیت ناشی از استرپتوکوکوس پنومونیه پیشنهاد کرده است. ریفامپین که نفوذ خوبی در مایع مغزی-نخاعی دارد، ممکن است در موارد مننژیت پنوموکوکی مقاوم به سفالوسپورین تجویز شود؛ همچنین مقاومت به پنی سیلین در مورد نایسریا مننژیتیدیس گزارش شده است؛ به همین دلیل، از تجویز پنی‌سیلین پرهیز شده و سفالوسپورین‌های نسل سوم، درمان خط اول مننژیت مننگوکوکی درنظر گرفته می‌شوند. حداقل طول مدت درمان، هنوز مورد بحث است و شواهد قوی دال بر مزیت درمان کوتاه یا طولانی مدت آنتی‌بیوتیکی در درمان مننژیت باکتریایی در کودکان به‌دست نیامده است.سپید