» عمومی
شفا آنلاین>اجتماعی> صرفه‌جویی کم مصرف کردن نیست، درست مصرف کردن است، صرفه‌جویی هنر است...این جملات کم و بیش به گوش همه ما آشنا است، بارها و بارها آنها را شنیده ایم و از کودکی با این جمله‌ها بزرگ شده ایم.
به گزارش شفا آنلاین، مادران را در حین کوچک
کردن لباس فرزند بزرگتر برای فرزند بعدی دیده ایم یا در مورد مصرف منابع
مختلف انرژی، واژه مصرف بهینه و صرفه‌جویی در زندگی را شنیده و به
کار برده ایم. اما واژه صرفه‌جویی به چه معناست و چقدر در زندگی می‌تواند
تأثیر گذار باشد؟ثریا منزوی کجیدی، روانشناس با بررسی ابعاد روانی و اقتصادی صرفه‌جویی در زندگی معتقد است در زندگی باید چارچوبی را ترسیم کرد که در آن صرفه‌جویی باعث تغییر مثبت و اثرات روانی مطلوبی در میان اعضای خانواده شود. وی می‌گوید: واژه صرفه‌جویی به مفهوم مصرف درست و مناسب است به این معنا که در حد رفع نیازهای اساسی از کالایی استفاده کنیم، حتی در قرآن نیز به استفاده درست و مناسب از امکانات و نعمت هایی که خداوند در اختیار بشر قرار داده، توصیه شده است.
این روانشناس با اشاره به اینکه مصرف، انواع مختلفی دارد، ادامه می‌دهد: «زمانی که فرد به طور داوطلبانه بخشی از نیازهای خود را نادیده می‌گیرد و کمتر مصرف می‌کند، در اصطلاح به این کار قناعت گفته می‌شود، در عین حال فردی که بیش از نیاز خود مصرف می‌کند، به این عمل وی اسراف گفته می‌شود و به حالتی که مابین این دو وجود دارد و فرد به‌اندازه نیازش مصرف می‌کند، اعتدال و میانه روی گفته می‌شود.»
در جامعه روش‌های مختلف صرفه‌جویی را در برنامه‌های مختلف، مخصوصاً در مورد استفاده از منابع انرژی بیان می‌کنند، ولی چگونه می‌توان این کار را نهادینه کرد؟ آیا صرفاً با تبلیغات و سخنرانی می‌توان به نتیجه مورد نظر رسید؟
منزوی در پاسخ به این سؤال می‌گوید: « صرفه‌جویی کردن یک رفتار است، بنابراین باید این رفتار را با راهکارهای خاصی در جهت مثبت تغییر داد، در حقیقت باید عادت اسراف کردن را در زمینه‌ها و الگوهای مختلف زندگی تغییر داد، در این زمینه چندین راهکار وجود دارد؛ در ابتدا باید با استفاده از روش‌های تشویق و تنبیه رفتار مصرف بهینه را تبیین کرد و در قدم بعدی باید با استفاده از روش‌های غیرمستقیم و البته جذاب مانند فیلم، داستان و نمونه هایی از این قبیل تغییرات لازم را در سطح فکری افراد جامعه ایجاد کرد.»
همه خانواده همگام با یکدیگر
چگونه باید به فرد کمک کرد تا تغییرات رفتاری در ارتباط با صرفه‌جویی به صورت زیربنایی در او ایجاد شود و دوباره رفتارهای قبل را از سر نگیرد؟
به عقیده این روانشناس در ابتدا باید سعی کنیم همه افراد خانواده را برای تغییر رفتار با هم همسو کنیم، یعنی اگر کودک در حال یادگیری صرفه‌جویی است، بقیه نیز در این مسیر با او همگام شوند و رفتار او را نقد نکنند، گام بعدی این است که اگر شما در هر موردی در زمینه مصرف زیاد تحریک می‌شوید، عوامل و محیط تحریک کننده را تغییر داده یا ترک کنید، به عنوان مثال اگر برای خرید به فروشگاه بزرگی می‌روید و نمی‌توانید با دیدن اجناس مختلف و رنگارنگ خود را کنترل کنید و بی‌وقفه خرید می‌کنید، می‌توانید با تهیه فهرستی از اجناس مورد نیاز و ضروری که از قبل تهیه کرده اید، پا به فروشگاه بگذارید و پس از تهیه وسایل مورد نیازتان سریع فروشگاه را ترک کنید.
او در ادامه می‌افزاید: «چنانچه توانستید گام اول و دوم را با موفقیت پشت سر بگذارید، به خود پاداش دهید و در گام آخر هم مراقب برگشت عادت مصرف بی‌رویه و اسراف در خود و اطرافیان باشید؛ حواستان باشد که معمولاً عادت‌های بد، به صورت پنهانی به زندگی شما بر می‌گردند؛ برای دور ماندن از آنها با دیدن رفتارهای غلط در یکدیگر می‌توانید بدون امرونهی کردن، با ملایمت به یکدیگر تذکر داده و اهدافتان را یادآوری کنید.»
اثرات روانی صرفه جویی
به نظر روانشناسان همان طور که خرید کردن بی‌رویه تحت تأثیر عوامل مختلف روانی از جمله برخی بیماری‌های روانی و اختلالات شخصیتی قرار دارد، صرفه‌جویی کردن نیز قطعاً تأثیرات روانی خاصی را در افراد خواهد داشت.
منزوی با تأیید مطلب فوق ادامه می‌دهد: وقتی که شخص به صورت اختیاری تعادل در مصرف داشته باشد علاوه بر اینکه در اقتصاد فرد و جامعه تأثیر مثبت دارد، سبب می‌شود حس مثبتی نسبت به خود پیدا کرده و باور داشته باشد که می‌تواند بر خود و امیالش تسلط داشته و در مواجهه با مسائل دیگر در زندگی بتواند بر رفتارهای خود کنترل داشته باشد.
اما در نقطه مقابل کسانی هستند که به صورت آگاهانه یا ناآگاهانه تحت تأثیر سازوکارهای روانی می‌کوشند تا نقاط ضعف خود را با رفتاهای جبرانی پوشش دهند، به طور مثال فردی که نقاط ضعف زیادی را در شخصیت خود می‌بیند، سعی می‌کند با خرید لوازم لوکس و گران و استفاده زیاد از زیورآلات، حس حقارت را در خود پوشش داده و بر احساسات منفی خود غلبه کند، یا در جوامعی مانند سیاه پوستان که افراد به صورت گروه‌های خاص آسیب پذیر زندگی می‌کنند، اغلب لوازم دفاعی شخصی تهیه کرده، ماشین‌های بزرگ می‌خرند و حتی ورزش‌های رزمی و خشن را انجام می‌دهند، تأثیر وضعیت شخصیتی و روانی برخی افراد را حتی زمانی که به پزشک مراجعه می‌کنند نیز می‌توان بخوبی مشاهده کرد، زمانی که از دکتر می‌خواهند به جای داروی ایرانی، داروی خارجی تجویز کند.
او در ادامه می‌افزاید: «چنین افرادی معمولاً هنگام خرید کردن نیز لوازم مارک دار می‌خرند و به دنبال کالاهای انحصاری هستند در حالی‌که کالای ارزانتر با همان کارکرد را نیز می‌توانند تهیه کنند.
صرفه‌جویی نکردن در برخی بیماری‌های مربوط به اختلال شخصیتی نیز می‌تواند بروز کند. به طور مثال فردی که اختلال وسواس دارد ممکن است به هیچ وجه حاضر به خرید کالای نو و دورانداختن وسایل کهنه نشود و از وسایل جدید خود استفاده نکند، از نظر مادی به خود و اطرافیانش سخت می‌گیرد و پایین تر از سطح امکانات خود زندگی می‌کند یا بالعکس فردی در فاز شیدایی در اختلال دوقطبی، ولخرجی و خریدهای غیرضروری و گزافی را که با توان اقتصادی وی هماهنگ نیست، انجام می‌دهد.»
منزوی کجیدی در خاتمه توصیه می‌کند: « با ترک عادات غلط رفتاری در زمینه اسراف کردن، می‌توانیم به خودباوری رسیده و در زمینه مقابله با مشکلاتی که در زندگی با آنها روبه‌رو می‌شویم، اراده و تسلطی کامل داشته باشیم از طرف دیگر از منابع مالی که در نتیجه صرفه‌جویی در اختیارمان قرار می‌گیرد، می‌توانیم استفاده بهتری کنیم، صرفه‌جویی در حقیقت یک باور است، باورهای درست منجر به رفتارهای سالم و درست و باور غلط منجر به رفتارهای غلط و ناسالم می‌شود.»ایران
نظرشما
آخرین اخبار