چرا بینی خونریزی می‌کند؟

خونریزی بینی یکی از اتفاقاتی است که برای بسیاری از ما رخ داده است. گاهی به دنبال عطسه‌ای شدید، یا هنگام تخلیه بینی و بعضی مواقع هم، هنگام خواب اتفاق می‌افتد. با وجود این که اتفاق شایعی است، گاهی بند نیامدن یا دیر بندآمدن خون و رخ‌دادن خونریزی به دفعات، نگران‌کننده می‌شود. شناخت علل خونریزی بینی و پیشگیری از آن، به همراه راهکار مقابله با این خونریزی‌ها، موضوع گزارش ما در گفت‌وگو با دکتر ابراهیم رزم‌پا، جراح و متخصص گوش و حلق و بینی و استاد دانشگاه علوم پزشکی تهران است.

دکتر رزم‌پا، با تقسیم‌بندی علل خونریزی از بینی به دو دسته عمده، علل موضعی و علل عمومی، می‌‎گوید: وقتی علت خونریزی موضعی باشد، یعنی علت وقوع آن در خود بینی وجود دارد، مثل خشکی مخاط بینی که شایع‌ترین علت موضعی خونریزی از بینی است. گاهی وجود مشکلات آناتومی در بینی فرد نیز به خشکی مخاط بینی او منجر می‌شود. مثلا در افرادی که انحراف بینی شدید دارند، گاهی دیده می‌شود که یکی از مجاری بینی که بیشتر در معرض هوا و خشکی قرار می‌گیرد، بیشتر دچار خونریزی می‌شود. همین‌طور وجود جسم خارجی در بینی، تماس با مواد شیمیایی سمی، اعمال جراحی و وجود تومورهای داخلی در بینی نیز می‌تواند زمینه‌ساز خونریزی بینی شود. وی ادامه می‌دهد: گاهی خونریزی به علت‌های دیگری در بدن رخ می‌دهد که لزوما به خود بینی مربوط نمی‌شود. مثلا گاهی فشار خون بالا به خونریزی از بینی منجر می‌شود.

دکتر رزم‌پا معتقد است، خونریزی‌های بینی را از نظر سن افراد در دو دسته، سن پایین و سن بالا نیز می‌توان مورد بررسی قرار داد. با این حال تصریح می‌کند: در مجموع، شایع‌ترین علت خونریزی بینی، ضربه به بینی و دستکاری بینی است. وی درخصوص عمده‌ترین دلایل خونریزی بینی در کودکان می‌گوید: پس از ضربه و دستکاری بینی در کودکان می‌بینیم، عفونت‌های فوقانی دستگاه تنفسی در نتیجه سرماخوردگی و عفونت‌های ویروسی به خونریزی از بینی منجر می‌شود. البته در سنین بالا، برخی عوامل دیگر مثل فشار خون بالا، تغییراتی که در عروق خونی ایجاد و به شکنندگی آنها منجر می‌شود، گهگاه زمینه‌ساز بروز خونریزی در بینی می‌شود.

آلرژی بهاره و خونریزی در خواب

دکتر رزم‌پا، درباره اثرگذاری آلرژی‌های بهاره در بروز خونریزی بینی می‌گوید: معمولا آلرژی به خودی خود، موجب خونریزی از بینی نمی‌شود، اما عطسه‌های شدید ناشی از آلرژی و پاره شدن مویرگ‌های داخلی مخاط بینی و همین‌طور ایجاد خشکی مخاط بینی در بعضی فصل‌ها، بویژه زمستان که استفاده از وسایل گرمایشی موجب خشک شدن هوای تنفسی می‌شود، زمینه‌ساز بروز خونریزی می‌شود.

استاد دانشگاه علوم پزشکی تهران، درباره علت خونریزی بینی در خواب که گاهی برخی افراد از وقوع آن شکایت دارند معتقد است: وقتی دراز می‌کشیم، تجمع بیشتر خون در ناحیه سر ایجاد می‌شود و چنانچه عوامل زمینه‌ساز بروز خونریزی بینی نیز وجود داشته باشد، به خونریزی می‌انجامد. وی بهترین راهکار مقابله با خونریزی بینی هنگام خواب را، استفاده از بخور سرد و مرطوب نگاه داشتن هوای اتاق می‌داند، و به کسانی که به طور معمول مخاط بینی‌شان خشک می‌شود، توصیه می‌کند با استفاده از پماد‌هایی مانند تتراسایکلین و ویتامین A، داخل بینی را با گوش‌پاک‌کن چرب کنند.

علامت اولیه بیماری

نگاهی به آمارها نشان می‌دهد، خونریزی بینی از شایع‌ترین علل مراجعه به اورژانس‌های مراکز گوش و حلق و بینی است. با وجود آن که بسیاری از این خونریزی‌ها با درمان‌های خانگی قابل کنترل است، اما گاهی می‌تواند نشانه پیش‌آگهی، از بروز بیماری جدی مثل اختلالات خونی یا حتی سرطان خون باشد. دکتر رزم‌پا با اشاره به این موضوع می‌افزاید: فشار خون بالا می‌تواند اولین علامتش، خونریزی بینی باشد. همین‌طور مشکل کاهش پلاکت خون که با خونریزی از بینی خود را نشان می‌دهد.

وی تصریح می‌کند: به طور کلی، هر بیماری که باعث اختلال در انعقاد خون ‌شود، سبب می‌شود که مبتلایان آن بیماری نسبت به بروز خونریزی از بینی، نسبت به افراد عادی، مستعدتر باشند و در صورت خونریزی از بینی، انعقاد آن دشوارتر و دیرتر کنترل شود. حتی بیماری‌های مزمن کبد و کلیه نیز، اختلالات انعقادی در بدن ایجاد می‌کند، که می‌تواند به خونریزی بینی منجر شود.

بنابراین چنین خونریزی‌هایی، در صورت تکرر می‌تواند ریشه در مشکلات دیگر اندام‌های بدن بیمار داشته باشد و لازم است جدی گرفته شود.

راهکار مقابله

دکتر رزم‌پا می‌گوید: بیشتر کسانی که خونریزی بینی دارند، معمولا در خانه با کمپرس سرد، اندکی دراز کشیدن، بالا نگه داشتن سر، به آرامی فشار دادن قسمت نرم بینی (پره‌های بینی) با دو انگشت و... خونریزی‌شان بند می‌آید. اما اگر خونریزی تکرار شود، حتما باید به اورژانس‌های گوش و حلق و بینی مراجعه شود تا توسط پزشک، مورد بررسی دقیق قرار گیرد و علت زمینه‌ای آن بررسی شود.

اگر خون‌دماغ شدید این کارها را انجام دهید

1 ـ سر را بالا نگه دارید و با انگشت‌های شست و اشاره، دو طرف مجرای بینی را به آرامی فشار دهید.

2 ـ صاف بنشینید تا عمل لخته شدن خون در بینی آسان‌تر انجام شود.

3 ـ اگر خونریزی شدید است، از پنبه برای کنترل خروج خون استفاده کنید.

4 ـ از کمپرس یخ استفاده کنید. یعنی کیسه‌ای حاوی یخ را روی بینی و پیشانی قرار دهید تا خون زودتر بند بیاید.