تهرانی‌ها آسمان آبی را دیدند

سال گذشته نزدیک به 2 هفته تهران و حتی کلانشهرهای دیگر به‌خاطر سرما  و وارونگی و پایداری هوا درگیر آلودگی شد. در حالی که با اوج وارونگی، موج انتقادها از دولت و توبیخ نهادهای دولتی به خاطر این معضل قدیمی و طبیعی هم به اوج می‌رسید باد وزید و باران آمد و البته منتقدان باز انگشت اتهام به‌سوی دولت گرفتند که «ببینید باد می‌وزد!»
منتقدان مدتی به کیفیت بنزین گیر دادند و از اصطلاح «بنزین پاتیلی خارجی» در رسانه‌های شان بهره بردند. انگار نه انگار همین رسانه‌ها در دولت پیشین هم تعداد کشته‌ها را منکر شده بودند و هم سمی و سرطان‌زا بودن بنزین پتروشیمی را. به هرحال خیلی زود پا پس کشیدند و سماجت به خرج ندادند. چون این کیفیت خوب بنزین چیزی نبود که بشود با جنجال رسانه‌ای انکارش کرد. بعد انگشت اتهام به سوی کارخانه‌های اطراف تهران رفت. موضوعی که کاملاً درست است اما مسئول رعایت حریم و بیرون بردن کارخانه‌های آلاینده نه دولت بلکه شهرداری است که با تصویب شورای شهر همه شهروندان تهرانی انتظار چنین روزی را می‌کشند. جالب است بدانید شورای شهر تهران چند سال پیش چنین موضوعی را تصویب و ابلاغ کرده است اما بهانه کارخانه‌ها از جمله کارخانه‌های آسفالت همواره تحریم‌ها بوده که این بهانه نیز به خودی خود مرتفع شده است. به عنوان مثال کارگاه‌های تولید آسفالت پیوسته بهانه آورده‌اند که به دلیل نبود تجهیزات مدرن برای حمل آسفالت تا مسافت دور و گرم نگه داشتن قیر نمی‌توانند از حریم شهر خارج شوند.
باید گفت  به لطف استفاده از بنزین‌های باکیفیت‌تر از سال 92  به بعد، کیفیت هوا نه تنها بدتر نشده بلکه نسبت به سال های 90 و 91 بسیار بهتر نیز شده است. این موضوع را هم آمار و ارقام موجود اثبات می‌کند و هم تجربه عینی شهروندان. منتها‌‌تفاوت آلودگی سال‌های 94- 92 با پیش از آن در این است که مسببان آلودگی سال‌های قبل خود به منتقدان کیفیت هوای 94- 92 تبدیل شدند. با این همه آلودگی هوا همچنان  خانواده‌هاو شهروندان ما را تهدید می‌کند. هر ساله در تهران مستقیماً بیش از
4 هزار نفر به‌خاطر آلودگی هوا جان خود را از دست می‌دهند و  بیش از 100هزار شهروند نیز به طور غیرمستقیم بر اثر پیامدهای آن.
پارسال چقدر دود خوردیم؟
تهرانی‌ها بیش از سایر شهروندان کلانشهرهای دیگر دود می‌خورند. ناقابل است؛ به‌طور متوسط روزی 114 گرم! تهرانی‌ها  رکورد‌دار تولید آلودگی صوتی و هوا هستند. آنها با موتورها و ماشین‌های خود روزانه هزار و 370 تن آلودگی تولید می‌کنند و  در چرخه‌ای برابر آن را به درون ریه می‌کشند. اگرچه بیش از
۸ هزار واحد صنعتی مستقر در تهران سهم بزرگی در آلودگی این شهر دارند، ولی ۸۸ درصد آلودگی این شهر ناشی از آلایندگی وسایل نقلیه‌ای است که حتی برای چند روز هم راضی نمی‌شویم کاری به کارشان نداشته باشیم. مصرف سوخت خودروهای فرسوده 3 برابر خودروهای جدید و میزان آلایندگی‌شان نیز چندین برابر آنهاست. از سوی دیگر برخی از خودروهای تولید داخلی با اینکه نو هستند، اما هنوز از استانداردهای لازم و به روز برخوردار نیستند. بیشترین آلاینده‌ها در کلانشهری مثل تهران مربوط به اکسیدهای گوگرد با انتشار ۶۹۵ تن در روز  است که بعد از آن به ترتیب اکسیدهای نیتروژن، منوکسیدکربن و هیدروکربن‌های سوخته نشده عمده آلاینده‌های هوای تهران محسوب می‌شوند.
حالا اگر با یک حساب سرانگشتی، میانگین جمعیت ثابت و شناور تهران را 12 میلیون نفر به حساب بیاوریم، هر تهرانی روزانه 114 گرم اکسیدگوگرد و هیدروکربن‌های سوخته نشده با منواکسید کربن را به عنوان دسر غذای روزانه‌اش به داخل شش‌ها می‌کشد که می‌شود سالی بیش از 41 کیلوگرم سم خطرناک. شاید این اندازه از آلودگی با میزان مصرف گوشت و برنج و میوه‌ای که مصرف می‌کنیم برابر باشد و از طرفی خیلی بیشتر از مصرف پسته و ماهی و هوای سالم.
با وجود این به‌نظرتان پارسال بیشتر دود خوردیم یا سال قبل از آن؟ کار برعکس شده، از هوا راضی بودید؟
به گزینه مورد نظرتان پاسخ دهید!
حوصله‌تان را سر نمی‌بریم سال گذشته هوا بهتر از سال‌های پیش از آن بود. بررسی آمارهای کیفیت هوای سال‌های گذشته نشان می‌دهد وضعیتی که الان داریم بهتر از گذشته است؛ تعداد روزهای پاک از ابتدای فروردین‌ تا روز 19 بهمن‌ماه سال 90 تا 94  حاکی از این است که سال‌ گذشته با 19 روز هوای پاک به بالاترین حد خود در  این چند سال رسیده و این  در حالی است که تهران در سال 91 تنها 3 روز هوای پاک داشته‌است.
همین آمار نشان می‌دهد تعداد روزهای سالم از 116 روز سال 90 به 205 روز در سال 94 رسیده و تعداد روزهای ناسالم برای گروه‌های حساس از 195 روز به 95 روز در سال‌ گذشته کاهش داشته‌است.
از ابتدای سال گذشته تا روز 19 بهمن‌ماه تهرانی‌ها 19 روز پاک، 205 روز هوای سالم، 95 روز ناسالم برای گروه‌های حساس و 5 روز ناسالم برای همه گروه‌ها را تجربه کردند. این در حالی است که در مدت مشابه سال 90، یعنی همان زمانی که بنزن را به جای بنزین به خیک ماشین‌ها می‌بستندتهرانی‌ها شاهد 7روز پاک، 116 روز سالم، 195 روز ناسالم برای گروه‌های حساس، 4 روز ناسالم برای همه و 3 روز خطرناک بودند. با این آمار که از سایت شرکت کنترل کیفیت هوا وابسته به شهرداری تهران استخراج شده‌است به وضوح می‌بینیم که تهرانی‌ها به مدد بنزین با کیفیت‌تر و البته لطف باران، هوای بهتری نسبت به سال‌های گذشته داشته‌اند ولی همچنان با کیفیت استاندارد فاصله زیادی وجود دارد.
تزریق اکسیژن به پایتخت
رئیس جمهوری چندی پیش برخی انتقادها را درباره کیفیت خودروها پذیرفت و البته به عوامل مهم دیگری در آلودگی هوا نیز اشاره کرد. وی در بخشی از سخنرانی‌اش از ساخت و سازها و بلندمرتبه‌سازی‌ها در کریدورهای ورودی و خروجی هوای تهران و معیوب بودن وسایل حمل و نقل عمومی انتقاد کرد و گفت باید دولت و سایر نهادهای مسئول با پشتکار لازم به فکر  رفع آلودگی هوا باشند. باید در  این میان به نقش کارخانه‌های انتشاردهنده ذرات معلق سمی در تهران و حاشیه شهر که در سایه امن انتقاد به بنزین و خودرو  سلامت افراد را به خطر می‌اندازند، اشاره کرد. با وجود انواع آلاینده‌ها بخصوص وسایل نقلیه، شاید توجه کمتر کسی به سمت کارخانه‌هایی جلب شود که روزانه مقادیر قابل توجهی از آلاینده‌ها را وارد هوا می‌کنند.  جاده مخصوص کرج، پاکدشت، شهریار، اتوبان فتح و  حاشیه‌های تهران، همان مکان‌هایی هستند که اگر گذرتان به آنجاها افتاده باشد، احتمالاً دود غلیظ کارخانه‌های آسفالتش را هم دیده‌اید که چطور آسمان نه چندان آبی را کدرتر می‌کند. شاید تعطیلی چند روزه این کارخانه‌ها در روزهایی که هوای تهران بحرانی می‌شود قرص مسکنی موقت باشد ولی خروج آنها از شهر و حاشیه آن هوای شهر را به شرایط استاندارد برگرداند. در این میان درختکاری در حاشیه تهران و احداث کمربند سبز به دور این پایتخت پرحاشیه می‌تواند اکسیژن لازم را برای تنفس به تهرانی‌ها تزریق کند.

درختان با تولید اکسیژن و جذب دی اکسید کربن هوا نقش مؤثری در بهبود شرایط زیست محیطی ایفا می‌کنند.تمرکز 30 تا 40 متر مربع از درختان می‌تواند اکسیژن مورد نیاز یک نفر را تأمین کند.کاشت درختانی که مقاوم به شرایط آب و هوایی تهران هستند، می‌تواند در توازن هوای بیمار پایتخت تأثیرگذار باشد و این تجربه در برخی از شهرهای آلوده جهان با موفقیت روبه‌رو بوده‌است. هم‌اکنون سرانه فضای سبز در تهران 15 متر مربع است که با متوسط جهانی‌اش یعنی 25 متر مربع فاصله زیادی دارد.
رئیس جمهور سال 92  وعده داد که تهرانی‌ها آسمان آبی را ببینند و شاید تجربه 19 روز هوای پاک و 205 روز هوای سالم مژده‌ای برای تجربه همیشه پاک باشد.ایران