این آمار موفقیت‌آمیز برای تولیدکنندگان نوشابه بسیار ناگوار است. با این وجود، تجزیه و تحلیل‌های پژوهشگران در سال 2013 نشان می‌دهد که هنوز هم درصد زیادی از مردم حدود 150 کالری در هر روز از نوشابه، آبمیوه و نوشیدنی‌های انرژی‌زا دریافت می‌کنند. این آمار مربوط به ایالات متحده بوده و در کشورهای دیگر این رقم به مراتب بیشتر است.

نوشیدنی‌های شیرین مانند نوشابه گازدار، معمولا هیچ مواد مغذی به جز شکر ندارند. اگر مردم عادت مصرف نوشابه را ترک کنند، حجم زیادی از کالری‌های دریافتی‌ آنها کاهش می‌یابد.

بر اساس برآوردهای پژوهشگران، 184000 مورد مرگ و میر سالانه در سراسر جهان، به دلیل دیابت، بیماری‌های قلبی و سرطان‌های مرتبط با چاقی رخ می‌دهد که منشا تمام این بیماری‌ها مصرف بی‌رویه نوشابه شیرین است. حتی اگر چاق نیستید و یا اضافه وزن ندارید باز هم نوشابه می‌تواند به سلامتی شما آسیب برساند. به همین دلیل اولویت اول تمام محققان بهداشتی تلاش برای این است که مردم عادت خوردن نوشابه را ترک کنند.

یکی از مشکلات مصرف نوشابه عادت کردن افراد به آن است. نوشابه چیزی نیست که هر از گاهی مصرف شود بلکه معمولا به عنوان منبع کالری ثابت در رژیم غذایی روزانه افراد قرار می‌گیرد.

مقدار کالری که کودکان 14 تا 18 ساله از نوشابه، آبمیوه و نوشیدنی‌های انرژی‌زا دریافت می‌کنند چهار برابر بیشتر از آبنبات است.

یک قوطی نوشابه حجم بسیار زیادی از شکر را به خون می‌فرستد. تکرار این عمل در دراز مدت می‌تواند به التهاب، مقاومت بدن به انسولین و در نتیجه به دیابت منجر شود.

نوشیدنی‌هایی که با شکر شیرین می‌شوند، علاوه بر افزودن کالری به بدن اثرات منفی دیگری نیز دارند که از آن جمله می‌توان به دریافت حجم بالای کربوهیدرات تصفیه شده، هضم بسیار سریع مواد غذایی در بدن و کاهش توانایی بدن برای سوزاندن کالری اضافی اشاره کرد. از سوی دیگر نوشابه می‌تواند سبب افزایش وزن شود که به نوبه خود بزرگترین خطر برای دیابت و بیماری‌های قلبی و عروقی محسوب می‌شود. بنابراین همین دلیل اخیر برای متقاعد ساختن مردم برای کاهش مصرف نوشابه کافی است.

یک مطالعه که اخیرا منتشر شده، نشان داده است که عادت کردن به نوشیدن نوشابه‌های قندی می‌تواند به واسطه چاقی و اضافه وزن، خطر ابتلا به کبد چرب را افزایش دهد. در سراسر جهان، یک نفر از هر پنج نفر بزرگسال، به این بیماری که در نهایت منجر به سیروز و نارسایی کبد می‌شود، مبتلا است.

در این مطالعه که روی 2000 زن و مرد میانسال انجام شد، شاخص توده بدن (BMI)، سطح تری‌گلیسیرید و قند خون افراد بررسی شد. نتایج حاکی از آن بود که صرفنظر از شاخص توده بدن (BMI)، افرادی که نوشابه مصرف می‌کنند بیشتر از سایرین احتمال ابتلا به کبد چرب را دارند.

تاثیر نوشابه بر چربی بدن

دانشمندان بر این باورند که مصرف نوشابه بر چربی که در قسمت‌های مختلف بدن انباشته می‌شود، تاثیر منفی می‌گذارد. از نظر متابولیکی، چربی احشایی که در اطراف اندام‌ها جمع می‌شود از چربی زیر پوستی که دقیقا زیر پوست قرار دارد خطرناک‌تر است. بررسی‌ها نشان داده است افرادی که حداقل یک بار در روز نوشابه می‌خورند 10 درصد بیشتر از سایرین چربی احشایی دارند.

خطر نوشابه برای کودکان

شاید در نگاه عادی تاثیر نوشابه در رشد کودکان که به دلیل فعالیت و تحرک زیاد، بیشتر کالری بدن خود را می‌سوزانند چندان مشهود نباشد، اما تحقیقات نشان می‌دهد سطح تری‌گلیسیرید خون کودکانی که بیشتر از دیگران در مدرسه یا منزل نوشابه مصرف می‌کنند از کودکان دیگر بالاتر است که عامل خطرساز برای ابتلا به بیماریهای قلبی به شمار می‌رود.

محققان با اجرای یک طرح پژوهشی یک ساله از کودکان یک مدرسه خواستند تا مصرف نوشابه را قطع کنند. پس از پایان دوره، سطح کلسترول خوب آن دسته از کودکانی که مصرف نوشابه را قطع و یا به یک قوطی در هفته کاهش داده بودند، افزایش یافت.

کشورهای فقیر و عقب‌مانده بیشتر در معرض خطر هستند

مصرف کنندگان نوشابه معمولا از قشرهای ضعیف جامعه و یا کشور‌های کم‌درآمد هستند که آموزش کمتری دیده‌اند و سطح تحصیلات آنها پایینتر است. دقیقا مانند شرکت‌های دخانیات، تولیدکنندگان نوشابه نیز پس از آنکه مشتریان مرفه خود را از دست دادند، تبلیغات و بازاریابی محصولات خود را روی قشر کم‌درآمد جامعه متمرکز کردند. از این رو، با وجود اینکه فروش نوشابه در ایالات متحده به شدت رو به کاهش است، مشکلات مصرف این نوشیدنی در سطح جهانی هنوز حل نشده است.

برآوردهای پژوهشگران نشان می‌دهد که در سراسر جهان نوشابه عامل مرگ 133000 مورد دیابتی، 45000 مورد بیماری قلبی و عروقی و 6450 مورد سرطان است. بیش از سه چهارم از این تعداد در کشورهای کم‌درآمد و یا با درآمد متوسط رخ داده است.

بر اساس آمار، از 20 کشور پرجمعیت دنیا، مکزیک بالاترین میزان مرگ و میر مرتبط با مصرف نوشابه با نرخ 405 نفر در هر یک میلیون نفر را دارد و ایالات متحده با 125 نفر در یک میلیون نفر در رده دوم قرار گرفته است. از آنجا که به طور کلی بیشترین تعداد موارد مصرف نوشابه را جوانان تشکیل می‌دهند، بیشترین آمار این مرگ و میر با نرخ 10 درصد به جوانان زیر 45 سال تعلق دارد که رقم قابل ملاحظه‌ای به شمار می‌رود.

بر اساس تحقیقات، نمی‌توان به طور مستقیم از یک الگوی واحد برای کاهش فروش نوشابه در همه کشورها استفاده کرد. بررسی مراکز عرضه مواد غذایی در کشورهای سطح پایین و کم‌درآمد، ازدیاد روزافزون فست‌فودها و فروشگاههای مواد غذایی فرآوری شده را نشان می‌دهد و متاسفانه مردم از آنها استقبال می‌کنند. در واقع در عصر حاضر، همین کشورها هدف تبلیغات و بازاریابی‌های گسترده برای مواد غذایی ناسالم هستند.

راهکار چیست؟

یکی از راههای اساسی برای کاهش مصرف نوشابه، آگاهی دادن به مردم از مضرات آن، به ویژه از سنین کودکی است.

اگر والدین، مربیان مدارس، غذاخوری‌ها و مسئولان بهداشتی همکاری کنند می‌توان ذائقه و عادات غذایی کودکان را تغییر داده و به آنها آموزش داد تا به جای صرف زمان زیاد برای کار با کامپیوتر و تبلت، فعالیت ورزشی انجام دهند.

به عنوان مثال، برخی غذاخوری‌ها در ایالات متحده به منظور همکاری با مدارس و والدین، در منوی غذایی مخصوص کودکان به جای نوشابه، شیر، آب و آبمیوه‌های طبیعی قرار دادند. قبل از اعمال این تغییر، حدود یک سوم از کودکان نوشابه سفارش می‌دادند اما دو سال بعد از ایجاد این تغییرات، این میزان به کمتر از یک چهارم کاهش یافته بود.

نوشیدنی‌های مفید

کارشناسان علوم تغذیه بر این باورند که بهترین و مفیدترین گزینه برای جایگزین کردن نوشابه، آب است. با این حال نوشیدنی‌هایی مانند شیر که دارای قند طبیعی بوده و تمام مواد مغذی مورد نیاز بدن را تامین می‌کند و همچنین لیموناد، قهوه، چای سرد و آبمیوه طبیعی می‌توانند به جای نوشابه انتخاب شوند. البته با توجه به میزان بالای قند میوه، آبمیوه‌ها باید بسته به سن و سال و شرایط تندرستی فرد، به اندازه کافی مصرف شود.

شاید تصور کنید با وجود تبلیغات گسترده‌ای که در مورد نوشابه وجود دارد، متوقف ساختن مصرف آن غیر عملی به نظر می‌رسد، اما تجربه نشان داده است که چند پیام روشن و کامل در مورد تغذیه، می‌تواند به راحتی در بین برخی از اقشار جامعه نفوذ کرده و آنها را به فکر وادارد.

medicalxpress