شفا آنلاین>سلامت> با پیشرفت‌های اخیر دانش پزشکی، امید به زندگی در جوامع افزایش داشته است، به گونه‌ای که بسیاری از بیمارانی که در گذشته محکوم به مرگ بودند، می‌توانند بیشتر زنده بمانند.
به گزارش شفا آنلاین،به نقل از سپید از طرفی، با افزایش طول عمر این بیماران و بروزسایر
بیماری‌های مزمن؛ ارائه مراقبت تسکینی برای آنها ضرورت پیدا می‌کند.
درواقع، مراقبت تسکینی، مراقبتی پویا و همه جانبه از بیمارانی است که
بیماری آنان غیرقابل علاج بوده. هدف از آن، دستیابی به یک سطح مطلوب
کیفیت زندگی برای بیمار و خانواده وی است. مراقبت تسکینی، طبق نظر صریح
دیده‌بان حقوق‌بشر، حق ضروری برای یکایک انسان‌ها در تمام گروه‌های سنی، در
گستره گیتی شناخته شده است.اثر دارو که بره، درد شروع میشه!
«نمی‌دانست بیماری‌اش سرطان است، از درد ریه و معده شکایت داشت. پرستار گفت، 75 ساله است و سرطان معده دارد و تحت مراقبت تسکینی است. کنارش نشستم و پرسیدم: «مادرجون حالتون بهتره؟» و او انگار که درد دلش باز شده باشد، جواب داد: «اثر دارو که میره درد از پا شروع میشه تا کمرم. دکتر میگه اگه مرتب بیای خوب میشی. داروی مسکن که بهم میزنن، درد آروم میشه، می‌رم خونه دوباره درد دارم. اما خدا پدر همسایه رو بیامرزه، خودم که بچه ندارم، اون منو میاره اینجا.»
بیمار تخت روبرویی، مردی 51 ساله بود. اما ظاهرش 70 سال یا بیشتر را نشان می‌داد. این بیمار از سرطان معده رنج می‌برد که هم‌زمان با شروع بیماری شیمی‌درمانی می‌شود. به گفته وی عمل جراحی ناموفق بر روی معده‌اش در بیمارستان آپادانا هیچ تاثیری بر سلامتی‌‌اش نداشته است، تا اینکه برای دریافت خدمات طب تسکینی به این بخش معرفی شده است.
دختری زیبا و جوان که می‌گفت، 17 ساله است، سرطان دهانه رحم داشت. از سنندج می‌آمد تا در تهران مداوا شود. از تزریق داروهای شیمی‌درمانی، بی‌حال بود و نای حرف زدن نداشت. گفتم: «چرا ناهارت رو نمی‌خوری؟» گفت: « حالم یه جوریه. میل ندارم! » در ابتدای درمان سرطان قرار داشت و ریزش موهای سر و ابرویش اتفاقی جدید بود که هضم آن برای دخترکی 17 ساله که در آغاز جوانی است، مشکل بود. از آرزویش پرسیدم، گفت: «آرزو دارم، زود خوب بشم و بتونم مثل دوستام درس رو تو مدرسه یاد بگیرم. چون به خاطر درمان مجبورم یک ماه مدرسه نرم! کلی عقب افتادم.»
طب تسکینی نیاز به توجه جدی‌تر دارد!
اینها شواهدی از بازدید از یک بخش طب تسکینی بود؛ آنچه که کمتر به آن پرداخته شده است. باوجود تعداد زیاد مبتلایان به بیماری‌های مزمن که درمانی طولانی مدت دارند، نیاز به حمایت تسکینی یا نقاهت‌خانه تسکینی ضرورت پیدا می‌کند. چه بسیار بیمارانی که علاج‌پذیر هستند، اما سیستم یا برنامه‌ای به آنها توجه نکرده است. دراین خصوص با ملیحه کدیور، فوق تخصص نوزادان و رئیس بخش‌های ویژه نوزادان مرکز طبی کودکان، گفت‌وگویی داشتیم که کمک شایانی بود تا بتوان بر اهمیت طب تسکینی در ایران برای بزرگسالان و کودکان بیمار، تاکید کرد. وی درخصوص تعریفی از طب تسکینی چنین می‌گوید: « طب تسکینی رویکردی بین رشته‌ای با هدف ارتقای کیفیت زندگی و کاهش آلام بیماران مبتلا به یک بیماری تهدید کننده حیات است.
با توجه به رشد روزافزون بدخیمی‌ها و سایر بیماری‌های مزمن و پیشرونده، رویکرد مراقبت انسجام یافته از این بیماران و نیز بیمارانی در حال احتضار که در ساعات و یا روزهای پایانی عمر خود به سر می‌برند، در نظام ارائه سلامت کشور مغفول مانده است. به علاوه در فرایند آموزش پزشکی کشور در رده‌های مختلف هم در حال حاضر جایگاهی ندارد و برای ارائه خدمات در نظام سلامت به این گروه عظیم از بیماران متولی مشخصی منظور نشده است. متاسفانه هر روزه شاهد آن هستیم که خانواده‌های دردمند این بیماران به‌جای گذراندن زمان اندک باقی مانده با عزیزانشان در فضایی آرام و با آرامش، مجبور می‌شوند از اورژانس یک بیمارستان به بیمارستان دیگر سرگردان بمانند. این مساله با توجه به بار بیماری‌ها و تغییر به بیماری‌های اکتسابی و مزمن همانند گرفتاری‌های کلیوی و ریوی و یا بیماری‌های عصبی، روماتولوژی و مشکلات قلبی عروقی، نیازمند ارائه خدمات جدی‌تر در نظام سلامت است.»
بنابراین نیاز است که در برنامه‌های آموزشی حرفه‌مندان گروه پزشکی برنامه منسجمی با گسترش نگرش، دانش و کسب مهارت‌های لازم برای ارائه مراقبت‌های تسکینی موثر و دلسوزانه برای بیماران مبتلا به بیماری‌های صعب العلاج و یا لاعلاج و بستگان آنها منظور شود. کدیور می‌گوید: « ارائه‌دهندگان خدمات سلامت باید علاوه بر دانش پایه، توانمندی لازم جهت کنترل علائم جسمی، روانی-اجتماعی و روحی (معنوی) بیماران مبتلا به بیماری‌های پیشرفته، پیشرونده و محدود کننده حیات و بیماران محتضر را کسب کنند و نسبت به مسائل اخلاقی و حقوقی مراقبت از این بیماران آگاه شوند. برای چنین کاری فعالیت در قالب یک تیم درمانی، کسب مهارت های ارتباطی ضرورت دارد.»
استاد دانشگاه علوم‌پزشکی تهران درخصوص ارائه خدمات طب تسکینی به کودکان بیمار می‌گوید:
« یکی از زیرشاخه‌های طب کودکان، مراقبت تسکینی است، که از طب تسکینی نشات گرفته است. طب تسکینی، شاخه‌ای از علوم پزشکی است که هدف آن ارائه درمان‌های تسکینی به بیمارانی است که زندگی آنان تحت الشعاع شرایط تهدیدکننده به واسطه بیماری‌های صعب‌العلاج قرار گرفته است. با پیشرفت‌های اخیر دانش پزشکی، امید به زندگی در جوامع امروزی افزایش داشته است، به گونه‌ای که بسیاری از بیمارانی که در گذشته محکوم به مرگ بودند، می‌توانند بیشتر زنده بمانند. از طرفی، با افزایش طول عمر این بیماران و بروز سایر بیماری‌های مزمن؛ ارائه مراقبت تسکینی برای ایشان ضرورت پیدا می‌کند. مراقبت تسکینی کودکان دربردارنده پاسخگویی به نیازهای روانشناختی، جسمی، معنوی و اجتماعی کودکان و خانواده‌های آنان به منظور کاهش آلام این بیماران است. در شرایطی که در مراحل پایان زندگیِ کودکان، اکثر درمان‌ها متوقف شده و پزشکان اقدام به تداوم درمان یا شروع درمان جدیدی نمی‌کنند. اما این به منزله متوقف شدن مراقبت‌ها نیست، بلکه چنین کودکانی باید هر چه زودتر پس از تشخیص بیماری صعب العلاج به واحد طب تسکینی ارجاع شوند و مراقبت منسجم از کودک در اولویت است. به عقیده کدیور: «این مراقبت‌ها، مراقبتی جامع است که دربردارنده مراقبت‌های جسمی، روانی و معنوی است. به علاوه، آنچه در این میان حائز اهمیت است، تفکرات و باورهای روانشناختیِ والدین در مورد درمان و مراقبت از این کودکان است. بنابراین، می‌توان گفت که امروزه در مراقبت تسکینی برای کودکان مواردی مانند مراقبت‌های کودک محور و خانواده محور مطرح بوده و در حوزه مراقبت‌های خانواده محور، مبحث توانمندسازی والدین مورد نظر است. اهمیت طب تسکینی کودکان و مراقبت‌های انتهای حیات در ارائه خدمات منسجم سلامت از جایگاه خاصی برخوردار است و حق هر بیماری است که درد نکشد و حتی‌الامکان در آرامش باشد.»
وی ادامه می‌دهد: «از دیدگاه سازمان بهداشت جهانی، مراقبت تسکینی رویکردی است که کیفیت زندگی بیمار و خانواده وی را در مواجهه با مشکلات مربوط به بیماری‌های محدودکننده زندگی از طریق پیشگیری از رنج بیمار و بهبود آن و با شناسایی اولیه و درمان درد و سایر مشکلات جسمی، روانی، معنوی و اجتماعی بیمار ارتقا می‌دهد. دوره تخصصی تکمیلی طب تسکینی کودکان، زیرشاخه‌ای از طب کودکان است که ارتقای کیفیت زندگی کودک و خانواده وی را با تکیه بر مراقبت‌های تسکینی و حمایتی و با رویکرد خانواده‌محوری مدنظر قرار داده و نگاهی بین رشته‌ای در ارائه خدمات به کودکان و خانواده‌های آنان دارد.»
طب تسکینی جایگاه و متولی مشخصی ندارد
این فوق تخصص نوزادان درمورد اقداماتی که برای طب تسکینی در کشور صورت گرفته است، می‌گوید: « متاسفانه طب تسکینی جایگاه و متولی مشخصی ندارد، هر چند اداره پیشگیری از سرطان در وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی اخیرا به این موضوع توجه داشته و پیگیر طرح جامع مراقبت تسکینی در بیماری‌های سرطانی شده است. در سال‌های اخیر چند مرکز محدود به صورت خاصی و با کمک برخی از افراد و موسسات خیریه قدم‌هایی را آغاز کرده‌اند. اما آنچه توصیه مجامع جهانی بهداشت بوده و در کشورهای توسعه یافته دیده می‌شود، در کشور ما وجود ندارد. اما متاسفانه در مورد کودکان به این مسئله بسیار بی‌توجهی شده است و با توجه به باری که روی خانواده چنین کودکانی و حتی پرسنل پزشکی می‌گذارد، اقدام مناسبی تاکنون صورت نگرفته است. این در حالی است که در بیمارستان‌ها و مراکز درمانی بسیاری از کشورهای پیشرفته سیستم مشخصی برای ارائه خدمات به بیماران سخت و لاعلاج و خانواده های آنها حتی از نظر مذهبی وجود دارد. اتاق‌های خاصی برای بیماران در حال احتضار درون بیمارستان وجود داشته که امکان ایجاد حریم خصوصی با در نظر گرفتن شرایط عاطفی برای این دقایق آخر را با احترام به اعتقادات و باورها میسر می‌کند.
پرستار سوگ در سیستم تعریف شده که با مددکار و روانشناس با گروه پزشکی و تیم درمانی به ارائه خدمات حمایتی خصوصا از بعد عاطفی و ایجاد فضای معنوی به خانواده و بیمار کمک می‌کنند. در حالی که در بیمارستان‌های کشور ما هیچ مکانی به صورت خاص حتی برای صحبت با خانواده و تشریح چنین موضوعاتی طراحی نشده است. حتی ممکن است در یک بیمارستان انتقال جسد و یا سوگواری خانواده‌ای که عزیز خود را از دست داده در مقابل سایر بیماران، خانواده‌ها و حتی کودکان اتفاق بیفتد. در گزارشی که اخیراٌ از طرف برخی از مجامع فعال در مراقبت تسکینی کودکان منتشر شده کشورها به پنج دسته از جهت نحوه و گستردگی خدمات و انسجام در نظام سلامت کشور و دسترسی به این خدمات برای کودکان تقسیم شده که متاسفانه وضعیت کشور ما به هیچ وجه مطلوب نبوده و در گروه یکی مانده به آخر قرار داشته که تنها اشاره به وجود پتانسیل برای این خدمات بوده است. امید که توجه بیشتری به این حیطه معطوف گردد. این در حالی است که در کشوری چون کویت مرکز هاسپیس(Hospice) ویژه کودکان به نام بیت‌عبداله بسیار گسترده و پیشرفته و مدرن و با در نظر گرفتن روحیه کودکان با رنگ و تجهیزات بسیار زیبایی طراحی شده که در هیچ کدام از مراکز درمانی کودکان کشور نمونه آن دیده نمی‌شود.»
مراقبت تسکینی کودکان با خانه هلن آغاز شد
کدیور می‌گوید: « شروع مراقبت تسکینی در کودکان در دهه هشتاد میلادی با خانه هلن در کشور انگلستان شروع و پس از آن به سایر کشورها گسترش یافت. ایجاد فلوشیپ طب تسکینی در کشوری چون آمریکا با همکاری 10 تخصص در سال 2006 میلادی پایه‌ریزی شد که گروه کاری تشخیص صلاحیت‌ها در برنامه آموزشی مراقبت‌های تسکینی و هاسپیس کودکان در سال 2008 میلادی شکل گرفت. در نهایت پذیرش در 15 مرکز فلوشیپ مراقبت‌های تسکینی و هاسپیس کودکان در سال 2014 منظور شد که در طی یک سال بعد به قریب بیست مرکز در امریکا رسیده است.» وی ادامه می‌دهد: «در بسیاری از کشورهای توسعه‌یافته گسترش سریع مراقبت تسکینی کودکان را شاهد بوده و در نیمی از مراکز درمانی کودکان دارای برنامه مشخص و منسجم مراقبت‌های تسکینی در طی دهه اخیر در امریکا گزارش شده است.
در طی سال جاری دو برنامه مجزا فلوشیپ طب تسکینی کودکان و مدیریت درد کودکان با همکاری گروه‌های مختلف اعضای هیئت علمی رشته‌های مختلف تهیه و به وزارتخانه تحویل داده شده که پیگیر تصویب و پذیرش فلوشیپ در این رشته هستیم.
طب تسکینی و درد بالغین به صورت مجزا چندین سال است که مورد تصویب قرار گرفته و پذیرش فلوشیپ تاکنون در کشور داشته است. به هر حال از حدود شش سال قبل با همکاری گروهی از اعضای هیات علمی و پرستاران در بیمارستان مرکز طبی به عنوان قطب علمی کودکان کشور، کمیته‌ای به نام مراقبت‌های حمایتی تسکینی ایجاد نموده که در جهت مسائل مختلف به سلامت روان و حمایت از خانواده کودکان بستری پرداخته است. علاوه بربرگزاری مسابقه و یا نمایشگاه و مراسم برای مناسبت‌های مختلف برای کودکان بستری، به مواردی چون مدیریت درد، مراقبت‌های تسکینی و انتهای حیات و تکریم متوفی، پیشگیری از سوء رفتار با کودکان تاکنون پرداخته است. حتی از دانشجویان داوطلب هم برای برخی از این مراسم استفاده شده است.»
نظرشما
آخرین اخبار