ابتلا به آرتزوز و درد های مفصلی به علت سبک زندگی غلط
دكتر
رحيمي- متخصص فيزيوتراپي- دليل كاهش سن ابتلا به آرتروز و دردهاي مفصلي را
شيوه ي زندگي نامناسب، وضعيت كاري و شغلي افراد ذكر مي‌كند و مي‌گويد:
«بي‌تحركي در محيط‌هاي اداري و نداشتن فعاليت‌هاي بدني در زندگي، از دلايل
اصلي اين بحران اجتماعي است.»
دكتر نجاتيان - فيزيوتراپيست- هم با اشاره به اينكه يكي از عوامل كاهش سن ابتلا به بيماري‌هاي مفصلي در ايران، اشكال در وضعيت حركتي به خاطر زندگي شهرنشيني است، مي‌گويد: «نشستن، خوابيدن، نوع راه‌رفتن و نوع كفش انتخابي در ميان مردم ما اصلا استاندارد نيست. اين در حالي است كه حتي آموزش‌هاي لازم براي اصلاح اين سبك زندگي در كشور ما وجود ندارد. در كشورهاي پيشرفته به همه افراد آموزش‌هاي لازم براي كار در اداره‌ها و... از طريق مجلات و بروشورهاي مختلف داده مي‌شود، ولي در ايران هيچ‌كدام از اين اقدامات صورت نمي‌گيرد.»
اين فيزيوتراپ با بيان اينكه علت ديگر شيوع اين بيماري‌ها نداشتن فعاليت‌هاي ورزشي است، به‌طوري كه كمتر از 10درصد افراد جامعه به‌طور روزمره ورزش مي‌كنند، ادامه مي‌دهد: «در بسياري از افراد، هماهنگي ميان عضلات وجود ندارد و اين امر مي‌تواند يا به‌علت عوامل ژنتيك باشد يا به‌علت چاقي بيش از حد. همچنين تغذيه نيز از جمله عواملي است كه به‌خصوص در كودكان، از وضعيت نامناسبي برخوردار است.
امروزه كودكان به جاي آب، نوشابه مي نوشند. مصرف نوشابه به خاطر اسيد فسفريك، جذب كلسيم را محدود مي‌كند و اگر به‌طور روزمره از اين ماده استفاده شود، در سنين جواني افراد به سرعت دچار بيماري‌هاي مفصلي مي‌شوند. همچنين امروزه در بين كودكان به‌خصوص در مدارس، شير يا عرضه نمي‌شود يا با كيفيت بسيار پايين عرضه مي‌شود كه اين امر خود زمينه را براي افزايش بيماري‌هاي مفصلي در جواني آماده مي‌كند.»
رايج‌ترين درد، درد زانو است
به
گفته متخصصان، به ازاي هر يك كيلو اضافه‌وزن در سطح صاف، حدود 3 تا 5
برابر فشار بيشتر به زانوها وارد مي‌شود كه در مواقع بالا و پايين‌رفتن از
پله، اين فشار 10 برابر مي‌شود. همچنين شايع‌ترين دردهاي مفاصل مربوط به
كشكك زانو است كه در واقع استخواني است كه داخل تاندون عضله چهارسر ران
قرار گرفته و در هر خم و راست‌شدن زانو حدود 7 تا 8 سانتي‌متر اين
استخوان روي زانو حركت مي‌كند.
هرچه اين حركت طبيعي‌تر باشد، مشكلات آن كمتر خواهد بود، ولي اگر در مسير حركت كشكك روي زانو، مقداري انحراف به طرف داخل يا خارج وجود داشته باشد، باعث خراش غضروف يا نرم‌شدگي آن مي‌شود كه موجبات درد و ناراحتي را در قسمت جلوي زانو فراهم مي‌كند.
دكتر تركمان، متخصص زانو در اين باره توضيح مي‌دهد: «بيشترين دردهاي زانو در افراد جوان- به‌خصوص زنان جوان- به وجود مي‌آيد و شايع‌ترين علت آن، يكي ضعف عضله چهار سر ران است كه اين عضله به‌طور طبيعي در زنان ضعيف‌تر است و ديگري رعايت‌نكردن برخي اصول نشستن و برخاستن است، مثل دو‌زانو يا چهار‌زانو نشستن يا بالا رفتن از سطح شيب‌دار به‌مدت طولاني و يا خم بودن زانو به مدت زياد كه در نتيجه كارهاي اداري در فرد به وجود مي‌آيد و البته از همه مهم‌تر ضعف عضله چهارسر ران است که نياز به تقويت دارد.»
وي تصريح مي‌كند: «البته برخي عوامل فرعي وجود دارند كه باعث مي‌شوند آرتروز زودتر يا شديدتر به وجود آيد. يکي از اين عوامل، افزايش وزن و چاقي فرد است که ارتباط مستقيم با دردهاي زانو دارد. علاوه بر آن انحراف زانو به شكل پرانتزي يا ضربدري موجب مي‌شود كه وزن بدن به‌طور يكسان روي سطح زانو پخش نشود و يك طرف، فشار بيشتري را تحمل كند و در نهايت اين فشار باعث ساييدگي مفصل شود. البته در ايران، انحراف از نوع پرانتزي بيشتر از ضربدري شايع است.»
درد مفاصل و آرتروز با بی تحرکی درمان نمی شود
برخي
از مردم به اشتباه تصور مي‌كنند كه صرفا با حذف فشار از روي مفصل و
ثابت‌نگه‌داشتن آن، مشكلشان حل مي‌شود، درصورتي كه به گفته متخصصان،
نداشتن تحرك مناسب، خود خطرات جدي مانند آرتروز مفصل را در پي‌دارد، زيرا
تغذيه مفصل از طريق تحرك صورت مي‌گيرد.
دكتر هاديان، دانشيار دانشگاه علوم پزشكي تهران هم فشارهاي طولاني و ثابت روي مفصل را مانند فشار روي يك اسفنج آغشته به آب مي‌داند كه در اثر فشار، آب خود را از دست مي‌دهد و مفصل در اين شرايط آماده تخريب مي‌شود.
وي عادت‌هاي غلط در زندگي روزمره مانند نشستن به صورت چهار زانو و استفاده از توالت‌هاي ايراني را از جمله موارد تشديد‌‌‌كننده آسيب به مفصل زانو ذكر كرده و مي‌گويد: «عضلات در بدن همانند كمك فنرها در ماشين عمل كرده و مانع از ايجاد فشار روي اسكلت استخواني و مفاصل بدن مي‌شوند، براي همين تقويت عضلات چهار سر ران و عضلات پشت ران، هماهنگي در تقويت عضلات، كاهش وزن، تغذيه صحيح، تحرك مناسب و انجام ورزش‌هاي درست (و حتي‌الامكان با نظارت متخصصين فيزيوتراپي و طب ورزش) از جمله راهكارهاي پيشگيرانه و درماني درد مفصل زانو است.»
وي يكي از مهم‌ترين عوامل پيشگيرانه و
درمان آسيب‌هاي مفصل زانو را كاهش وزن مي‌داند: «به‌عنوان مثال فشار وارد
بر مفصل زانو در هنگام بالارفتن از پله‌ها معادل سه برابر وزن بدن و در
هنگام پايين آمدن، 7 تا 8 برابر وزن بدن است و اين امر خود دليل محكمي در
كاستن وزن بدن در جهت سلامت مفاصل به‌خصوص مفصل زانو خواهد بود.»
پيشگيري، مهم‌تر از درمان
متخصصان
بهترين راه درمان آرتروز را كاهش عوامل به وجود آورنده آن مي‌دانند و
توصيه مي‌كنند افراد از دو زانو و چهار زانو نشستن پرهيز كنند. همچنين
افرادي كه مشكل زانو دارند، راه‌رفتن در سطح صاف را در برنامه زندگي خود
قرار دهند، زيرا هيچ آرتروزي مانع از راه‌رفتن افراد در سطح صاف نمي شود.
البته درمان‌هاي دارويي و جراحي زانو
هم در موارد شديدتر، از درمان‌هاي مفيد و ضروري آسيب‌هاي مفصل زانو هستند.
در عمل جراحي زانو كه رويه مفصلي تعويض مي‌شود، در واقع مفصل مصنوعي براي
فرد گذاشته مي‌شود و درد تا حد زيادي كاهش مي‌يابد.
