روش های مختلف دارویی و غیردارویی برای کاهش درد زایمان یا زایمان بی درد وجود دارد که بنا به درخواست مادر از آن استفاده می شود. البته وقتی از روش های غیردارویی برای کاهش درد استفاده می شود، تولد در شرایط کاملا فیزیولوژیک انجام می شود. معمولا این نوع زایمان برای مادر و خانواده وی بسیار خوشایند و لذتبخش است. این تکنیک های غیردارویی معمولا برگرفته از طب سنتی و شرقی است و به آمادگی قبلی نیز نیاز دارد.
بی حسی اپیدورال یک روش بی دردی دارویی است که گاهی سبب طولانی تر شدن زمان لیبر (مراحل مختلف زایمان تا تولد نوزاد) می شود و دلیلش این است که به دلیل بی حس شدن نسوج لگن، مادر فشار سر نوزاد روی پرینه (ناحیه عضلانی بین واژن و مقعد) را احساس نمی کند و نمی تواند در خروج سر نوزاد خیلی مؤثر باشد ولی این روش برای مادرانی که از درد زایمان هراس دارند و متقاضی بی دردی کامل هستند بسیار مطلوب است. گاهی عوارضی مانند سردرد و بی حرکتی موقت اندام های تحتانی نیز با این روش مشاهده می شود که معمولا گذراست.
منظور از زایمان فیزیولوژیک این است که مداخله غیرضروری در روند تولد نوزاد نباشد؛ همان پتانسیلی که مادر و جنین به کمک هم، روند زایمان را پیش می برند و به دنیا آمدن نوزاد با کمترین مداخله خارجی انجام می شود. رنیس انجمن علمی مامایی ایران با تاکید بر این که زایمان فیزیولوژیک تنها روش منطبق با خلقت و علم تولد سالم است، می افزاید: هیچ نوزاد دوست ندارد از راهی غیر از آنچه برایش طراحی شده است، به دنیا بیاید مگر این که مشکلی سر راه تولدش باشد یا مادر از نظر مامایی دچار عارضه ای باشد که سزارین برایش مفید باشد.
به همت اداره سلامت مادران وزارت بهداشت و کمک انجمن علمی مامایی ایران، بسته آموزشی بسیار مفیدی با عنوان کلاس های آمادگی برای زایمان طراحی شده که در مراکز مشاوره مامایی سراسر کشور در دسترس مادران باردار است، ضمن این که مراکز بهداشتی نیز شرایط برگزاری این کلاس ها را به صورت رایگان فراهم کرده اند.
طی این کلاس ها مادر همه آنچه را که به بارداری و زایمان مربوط است (مانند تغذیه ، کنترل عوارض بارداری، شیردهی، مراقبت از نوزاد، تکنیک های آرام سازی عضلانی و تنفسی)، یاد می گیرد و ورزش های خاص برای داشتن یک زایمان خوشایند را تمرین می کند. پدران نیز در این کلاس ها شرکت می کنند و برای ایفای نقش آینده خود آماده می شوند. اغلب مادران بارداری که در این کلاس ها شرکت می کنند انگیزه بسیار بالایی برای زایمان طبیعی دارند و بسیار با اعتماد به نفس هستند. این تمرینات از هفته 16 به بعد انجام می شود.
چه کسانی می توانند زایمان فیزیولوژیک داشته باشند و چه کسانی نمی توانند؟
این که دچار عارضه خاصی باشند یا به دلیلی، زایمان طبیعی برای مادر یانوزاد خطرزا باشد. حتی ممکن است شخصی با وجود کسب آمادگی پس از طی 9 ماه موفق به زایمان فیزیولوژیک نشود و مجبور به سزارین باشد.
چنین شرایطی بهترین حالت سزارین است، زیرا با طی شدن مراحل زایمان طبیعی، مادر و نوزاد از مزایای انقباضات رحمی بهره مند شده اند و اطمینان وجود دارد که جنین رسیدگی کافی برای زندگی خارج از رحم دارد. توجه داشته باشید یکی از مهم ترین علائم رسیدگی جنین، شروع درد زایمان است.
اجازه دهید تا درد و علائم زایمان خود به خود شروع شود. اگر طی زایمان، ماما یا پزشک تشخیص دادند که باید سزارین شوید، می توانید مطمئن باشید خودتان و نوزاد از بیشتر مزایای زایمان طبیعی بهره مند شده اید و نسبت به کسانی که به صورت انتخابی و در یک روز خاص سزارین می شوند، نوزادان سالم تری خواهید داشت و برای ایفای نقش مادری نیز آماده تر می شوید.
مادران تحصیلکرده و دلسوزی که به فکر سلامت آینده فرزندان خود هستند، اولین انتخابشان زایمان طبیعی است، مگر آن که از نظر علم مامایی سزارین برای آنها بهتر باشد.
معمولا 85 درصد مادران باردار می توانند زایمان طبیعی داشته باشند و نوزادشان بدون هیچ مداخله ای متولد شود. فقط صبر و حوصله می خواهد... .