جراحی ریه‌های کشور، چرا و چگونه؟/ کسی هوای ما را ندارد

چه اتفاقی برای سمی که از طریق هوا وارد ریه‌ها می‌شود می‌افتد؟ بر سر ریه‌هایی که مجبور هستند سم را نفس بکشند چه می‌آید؟ و سمی که وارد خون و در ادامه به مغز و قلب و همه اعضای بدن منتقل می‌شود چه عاقبتی را برایمان در پی دارد؟ چند لحظه دست از کار بکشید و عمیق، تنفس نه تأمل‌کنید.

سر خط: ابتکار، بنزین‌های آلوده، افزایش بیماری‌های قلبی

ارمغان آلودگی هوا چیزی جز بیماری نیست، بهار و تابستان و زمستان هم نمی‌شناسد؛ هر فصلی در یک نقطه از کشور، مردمی درگیر کیفیت هوا هستند و چشم به آسمان دارند که شاید باران ببارد و شاید نفس بکشند.

مسعود قاسمی متخصص قلب و عروق می‌گوید: آلودگی هوا باعث غلیظ شدن خون و نیز افزایش احتمال بروز التهاب می‌شود. سردرد، ضعف، سرگیجه، تهوع، اختلال در انتقال اکسیژن به بافت‌های بدن، ضربان شدید قلب، سکته قلبی و کاهش ظرفیت ششی نیز از آثار آلودگی هوا بر سلامت افراد محسوب می‌شوند.

قاسمی می‌افزاید: افرادی که زمینه ناراحتی قلبی دارند، هنگام رفت و آمد در خیابان‌ها، بیش از افراد عادی در معرض خطر حملات قلبی هستند. ‌پژوهش‌ها در سال‌های اخیر نشان داده است، ذرات میکروسکوپی معلق در هوا بر قلب ـ عروق نیز تأثیر می‌گذارد.

سرخط: سیاست،‌ سلامت،‌ درآمد!

داستان به بیماری‌های قلبی ختم نمی‌شود و قدم از این هم فراتر گذاشته است. آلودگی هوا چالشی است که گریبان گیر برخی بی‌تدبیری‌ها و ضعف مدیریت‌ها شده است. مشکلی که شاید بخش عمده آن به مسائل زیرساختی و مدیریت کلان جامعه برمی‌گردد.

به‌روزرسانی کارخانه و تبدیل سوخت مصرفی آن‌ها از سوخت‌های فسیلی به انرژی‌های نو یکی از روش‌هایی است که برخی کشورهای پیشرفته دنیا در حال استفاده از آن هستند. انرژی‌های نو، همان انرژی‌های پاکی است که به دلیل مسائل مادی و سودجویی برخی مسئولان یا سیاست‌مداران زیاده‌خواه، جایی در زندگی امروز مردم باز نکرده است، آنان که همچنان سعی می‌کنند مردم را به استفاده از سوخت‌های قدیمی مثل نفت و بنزین مجبور و در مقابل ورود انرژی‌های ارزان مقاومت می‌کنند.

سرخط: بی‌تدبیری، آلودگی هوا، سونامی سرطان در کشور

در ادامه بی‌تدبیری مسئولان و آسوده‌خاطری روسای سازمان محیط‌زیست از هرگونه بازخواست و استفاده از حاشیه امن ایجادشده برای عدم پاسخگویی مدیران و متولیان این سازمان دولتی، بهتر است بدانید که:

ایران بر اساس آمارهای سازمان بهداشت جهانی، بالاترین میزان شیوع سرطان در خاورمیانه را دارد که بعد از سرطان پوست، سرطان سینه در زنان، سرطان معده و پروستات در مردان و سرطان خون در کودکان و جوانان از شایع‌ترین سرطان‌هاست.

سرطان در ایران پس از بیماری‌های قلبی و سوانح رانندگی، سومین عامل مرگ‌ومیر در کشور است. روند رشد سرطان در ایران در سال‌های اخیر بسیار نگران‌کننده و بنا بر پیش‌بینی پروفسور ناصر پارسا، عضو انجمن سرطان‌شناسی امریکا، ایران در سال 2015، با سونامی سرطان روبه‌رو خواهد شد.

جدید‌ترین آمار ارائه‌شده از سوی انجمن سرطان ایران حاکی از آن است که سالانه حدود 85 هزار مورد سرطان در کشور شناسایی می‌شود که بیش از 30 هزار مورد آن به مرگ می‌انجامد. گفتنی است از 17 هزار و 765 مورد ابتلا در سال 79، به 55 هزار و 855 نفر در سال 84 افزایش‌یافته و آخرین آمار آن در سال 90، به 85 هزار مورد رسیده است.

همچنین مرکز تحقیقات سرطان در سال 90 اعلام کرد که ایران با رشد 181 درصدی سرطان در منطقه روبه‌رو است. سن سرطان در ایران به زیر 30 سال رسیده است اما متأسفانه در این شرایط هم به نظر می‌آید که هنوز وضعیت سرطان در اولویت برنامه‌های نظام سلامت کشور قرار ندارد.

یکی از دلایل ابتلا به بیماری سرطان که موجب شده سن این بیماری کاهش چشم‌گیری داشته باشد آلودگی هوا است. آلودگی هوای شهر تهران و سایر استان‌ها، پایین آمدن سن مصرف دخانیات، بالا بودن تعداد خودروها در سطح شهرها از جمله عواملی هستند که سن ابتلا به این بیماری را کاهش داده‌ است.

سر خط: ابتکار، بنزین‌های ناخوانده، دلالی سلامت

سال‌های گذشته سناریوی جدی درزمینهٔ علل افزایش آلودگی هوا در دستور کار برخی مسئولان دولتی قرار گرفت؛ متن این سناریو به‌گونه‌ای تنظیم‌شده بود که از شروع آن به‌خوبی می‌توانستید آخر آن را حدس بزنید. داستانی که با متهم کردن بنزین داخلی، شروع به واردات بنزین کردند و سود سرشاری از دلالی سلامت مردم به جیب زدند.  آلاینده‌هایی که با ابتکار آمدند و نمی‌روند.

اما بازهم باید بدانید که مشکل این آلودگی هوا که بخش عمده آن برحسب اتفاق با بنزین‌های وارداتی گره‌خورده است و البته منافع عده‌ای خاص را تحت تأثیر دارد، همچنان ادامه دارد.

آمفیزم بیماری دیگری است که در اثر آلودگی هوا ایجاد می‌شود؛ این بیماری در نتیجه انقباض لوله‌های برونشیال و تخریب کیسه‌های هوایی توسط آلاینده‌ها به وجود می‌آید و باعث کوتاهی نفس در فرد بیمار می‌شود.

برونشیت مزمن نیز بیماری خطرناکی است که با بشکه‌های بنزین وارداتی مهمان ناخوانده ریه ایرانیان است. از مشخصات این بیماری ‌سرفه‌های پی‌درپی و جریان خلط مستمر در شخص مبتلا است. مواد آلاینده باعث تخریب مژک‌های مجاری تنفسی‌، که مواد محرک را از ریه خارج می‌کنند، شده و در نتیجه سرفه تنها راهی خواهد بود که ذرات از ریه بیرون رانده شوند. در صورتی که برونشیت مزمن درمان نشود، منجر به مرگ بیمار خواهد شد.

حساسیت نیز در اثر همین آلاینده‌ها بروز می‌کند و اتفاقاً شیوع بسیاری دارد. مواد آلاینده می‌توانند باعث عکس‌العمل‌های آلرژیک مختلفی ازجمله آبریزش بینی، تنگی نفس، خارش پوست، اشک چشم و عطسه‌های پی‌درپی شوند.

آسم هم که یک پای ثابت بنزین‌های وارداتی است؛ در یک حمله آسمی، مجاری تنفسی باریک شده و عبور هوای تنفسی به حداقل می‌رسد و در نتیجه بیمار دچار تنگی نفس می‌شود. می‌تواند موجب انفارکتوس یا التهاب قلب می‌شود که عمدتاً به‌صورت سینه‌درد، طبش قلب، تنگی نفس و اختلال در سیستم قلب تظاهر می‌کند.

سر خط: سوغات محیط زیستی، عقب‌ماندگی ذهنی، سقط‌جنین

درحالی‌که مسئولان محیط زیست سؤالات خبرنگاران درباره آلودگی هوا و اینکه چرا برای آن فکری نمی‌کنید را با خنده و نیش خند و طعنه پاسخ می‌دهند، مادرانی در بیمارستان از به دنیا آمدن فرزندان معلول و عقب‌مانده ذهنی گریان هستند.

مادرانی که 9 ماه جنین را با هزار امید و آرزو با خود حمل کرده‌اند؛ در اثر آلودگی هوا باید جنازه نوزادشان را در خیال آسوده مسئولان محیط‌زیست به خاک بسپارند.

طبق نظر پزشکان زنان باردار باید از قرار گرفتن در معرض آلودگی هوا خودداری کنند. عدم رشد فکری جنین به‌طور قطع، وضعیت غیرعادی رشد در داخل رحم است که سقط شدن جنین را 10 برابر افزایش می‌دهد. گاز منو کسید کربن یکی از عواملی است که خطر عقب‌ماندگی رشد جنین را افزایش می‌دهد. زمانی که گاز منو کسید کربن وارد بدن می‌شود، داخل خون شده و همراه با گردش خون وارد تمام قسمت‌های بدن می‌شود و مانع از رسیدن اکسیژن به بدن می‌شود. در زمان بارداری، گاز منو کسید کربن از جفت عبور کرده و مقدار اکسیژنی را که به این قسمت داده می‌شود را کاهش می‌دهد و باعث می‌شود تا شرایط عقب‌ماندگی رشد جنین فراهم شود.

اوتیسم نیز نوعی اختلال رشدی است که در سال‌های اول عمر بروز می‌کند و علت اصلی آن ناشناخته است؛ اما می‌توان یکی از فاکتورهای ابتلا جنین و نوزاد به اوتیسم را، آلودگی هوا دانست.

مطالعات نشان می‌دهد، آلودگی زیاد هوا در طول دوره بارداری، خطر اوتیسم را برای جنین به همراه خواهد داشت و حتی در نوزاد تازه متولدشده به‌ویژه نوزادانی که زودتر از موعد به دنیا آمده‌اند، خطر ابتلا به اوتیسم را افزایش می‌دهد. بعضی از دانشمندان بر این باور هستند، جنین زنان بارداری که در بزرگراه‌های شهرهای پرجمعیت زندگی می‌کنند بیشتر در معرض ابتلا به اوتیسم هستند.

پایان: سیاسی بازی، وعده ،حقوق شهروندی

داستان بازهم ادامه دارد، یک جلد، دو جلد، سه جلد و... شاید صدها جلد از عوارض شناخته و ناشناخته آلودگی هوا می‌توان نوشت.

می‌توان نوشت از مردمی که تابستان‌ها در خوزستان و اهواز و ایلام و کرمانشاه چوب بی‌تدبیری مسئولان را خاک می‌خورند، یا بنویسیم از دود بنزین‌هایی که زمستان‌ها به چشم مردم تبریز و اراک و اصفهان و مشهد و تهران... می‌رود.

از زخم قدیمی سیستان هم یادی کنیم که چشم‌انتظار ابتکاری است که شاید مداوای هوای همیشه خرابش را کند.

القصه؛ کسی هوای ما را ندارد دعا کنید که باران ببارد؛ پس از کوچ پرستوها و کلاغ‌ها، حالا نوبت به نوزادان و کودکان و سالمندان این شهرها رسیده. دلمان نه ابتکاری می‌خواهد نه امیدی به تدبیری و نه وعده‌های سر خرمن؛ عمر این شهر به فصل بهار قد نمی‌دهد.

کسی کاری کند اگر می‌تواند...

فارس