بررسی جرم پزشکی در حقوق ایران

به گزارش شفا آنلاین،  در یک کمیسیون رای به قصور کامل پزشک زنان و زایمان می‌دهند؛ اما بعد از اعتراض او، در کمیسیون دوم با تفاوتی فاحش، هم پزشک بیهوشی و هم پزشک اطفال، مقصر اعلام‌‌می‌شوند. باید چه کرد؟ مبنای کار کارشناسی چه بایدباشد؟ آیا در انتخاب کارشناس معیار مشخص داریم؟ مورد بعد این است که وقتی کارشناس رای می‌دهد، آیا خودش را جای آن پزشک گذاشته‌است؟ آیا تصور کرده‌است آن پزشک در شهرستانی دورافتاده با حداقل امکانات چه باید می‌کرد؟ تمام این موارد باعث ترس پزشکان شده‌است. چه بایدکرد؟ اینها سوالاتی است که در همایش چالش‌های کیفری و حقوقی به آن پرداخته‌شد.

       « چه باید خواست و چه باید کرد»، سوال این روزهای جامعه پزشکان در خصوص تخلفاتشان است. علیرضا میلانی‌فر ، محمد کاظمیان ، ابوطالب صارمی و داریوش آقاخانی در میزگردی به چالش‌‌های کیفری جامعه پزشکی پرداختند. «حذف احکام زندان برای پزشکان قاصر، آرای مختلف از کمیسیون‌های مختلف در خصوص یک پرونده، عدم امکان شکایت متقابل پزشک از شاکی و تغییر روال احضار جامعه پرشکی در مراجع قضایی»، خواسته‌های این جامعه از مسئولان است.

عنوان قتل غیرعمد برای پزشک محل مناقشه نیست
       قصور پزشکی که منجر به‌فوت‌می‌شودعنوان اولین بحث است. پزشکی که مرتکب قصور می‌شود، معاون در قتل نام‌دارد. آیا می‌توان برای آن نام بهتری برگزید؟ علیرضا میلانی‌فر: در قانون آمده‌است « قتل غیر عمد ناشی از تقصیر» و کاری نمی‌توانیم برای آن انجام دهیم. من فکر می‌کنم نگرانی‌های جامعه پزشکی بزرگتر از این‌هاست. گریه‌ها و ناراحتی‌های جامعه‌پزشکی، برای مواقع تنهایی است و قاعدتا ما هم از فوت یک بیمار ناراحت و پریشان می‌شویم. بنابراین به جای اینکه دنبال مناقشه عنوان قتل غیرعمد باشیم، به فکر راه دیگری باشیم.

       محمد کاظمیان: اجازه دهید در ابتدا انتقادی جدی بکنم، چون متاسفانه ما غیر از القای یک ترس بزرگ به جامعه پزشکی، کاری نتوانستیم انجام‌دهیم. ما برای یک بیمار همه کارهایی که در توانمان است، انجام می‌دهیم. مخاطب من جامعه پزشکی است، سازمان نظام پزشکی و پزشکی قانونی، مثل همه‌جای دیگر، ناقص است و جای تعریف ندارد. من هرگاه رئیس کمیسیون‌های پزشکی بودم، اجازه ورود وکیل را دادم، اما نکته اینجاست که این حضور هیچ فایده‌ای برای پزشک ندارد و می‌خواهد چه کار انجام‌دهد؟ وکیل پزشک هیچ اطلاعی از سوالات تخصصی اعضای کمیسیون ندارد و نمی‌تواند جلوی رای‌های اعضای کمیسیون را بگیرد. اما من موافق این موضوع هستم که کارشناسان ما در کمیسیون‌ها، خلا آشنایی با موازین حقوقی دارند که باید برای جبران آن، فکری اساسی‌کرد.

انتقاد را از خودمان آغاز کنیم

       این سوال را می‌خواهم از ابوطالب صارمی، رئیس بیمارستان صارم بپرسم. پیشنهاد شما برای بهبود وضعیت کارشناسی چیست؟

       ابوطالب صارمی: من با این سوال آغاز کنم، کدام پزشکی است که می‌خواهد بیمارش دردبکشد؟ ما نمی‌خواهیم پزشکی قانونی را به چالش بکشانیم، بلکه می‌خواهیم به خودمان کمک‌کنیم. ما می‌خواهیم از خودمان شروع‌کنیم. چرا می‌خواهیم خودمان را محکوم‌کنیم؟ چرا نباید کاری‌کنیم که تعداد پرونده‌های پزشکی کاهش‌بیابد نه افزایش؟ می‌توان به جرات گفت بیشتر شکایت از پزشک، به دلیل برخورد بد او است. جایگاه پزشکان به کجا رفته‌است؟ مگرنه که یک پزشک در ابتدا سوگند یادکرده‌است. در دانشگاه‌های ما، درس اخلاق جایش خالی‌است. ابتدا باید بررسی‌کرد چرا یک نفر می‌خواهد پزشک‌شود؟

 آیا برای خدمت است یا برای پول؟ ما پزشکان نباید از دادگاه و قانون بترسیم، شهامت این را داشته‌باشیم که پای جراحیمان بایستیم، بگوییم باید این کار را می‌کردم. چرا مردم باید از محرم اسرارشان شکایت‌کنند؟ پزشکی قانونی باید سیاست‌گذاری‌کند، کارشناس هم آموزش می‌خواهد، باید شرایط را درنظربگیرد، از حقوقش آگاهی داشته‌باشد. سخن آخر اینکه، ندانستن حقوق و تکالیف ما، نه تنها جامعه پزشکی را تبرئه می‌کند، که حتی عذر بدتر از گناه است.

شرکت‌های بیمه ورود نمی‌کنند
       از دیگر چالش‌های جامعه‌پزشکی، بیمه است. این بیمه تا چه اندازه پشت آنهاست؟ آیا به‌جای آنها هم به زندان می‌رود؟ آیا نمی‌توان برای بیمه کاری کرد؟
علیرضا میلانی‌فر: در کشورهای دیگر، شرکت بیمه حتی اقدام به گرفتن وکیل می‌کند و اجازه نمی‌دهد در پرونده شکست بخورد اما در ایران این اتفاق به هیچ‌وجه نمی‌افتد. در دعاوی ما، جای شرکت‌های بیمه 2 طرف خالی‌است. شرکت‌های بیمه می‌گویند فقط اطلاع دهید چه‌قدر محکوم‌شدید و به هیچ وجه خودشان را درگیر نمی‌کنند. نکته دیگری هم بگویم، یک واقعیتی است که در کمیسیون‌ها وجود دارد، مریض آمده، پدر خانواده فوت کرده است و باید حتما پولی به آن بدهیم.

 رسیدگی‌ها با این امور نباید بگذرد، دیدگاه‌های انسانی جایگاه والایی دارد، اما باید در نظر گرفت نباید طبق این امور حکم داد. مثلا کمیسیون‌ها گاهی‌اوقات می‌گویند شرکت بیمه قرار است پول بدهد، این نادرست است. این نکته اشتباهی است که در کمیسیون‌ها وجوددارد. چرا یک پزشکی که مقصر نیست باید به دلایل توجیهی انسانی یا غیره، محکوم به پرداخت پول‌شود.

برداشت اشتباه از مسئولان فنی وجوددارد
       نقش مسئول فنی در کمیسیون‌ها چیست؟ آیا لازم است در کمیسیون‌ها فردی به عنوان مسئول فنی باشد؟
داریوش آقاخانی: واقعیت این است که مسئولیت فنی، مسئول همه بیمارستان است، اما از بعد اختیارات، اختیارات زیادی برای او متصور نیست. گاهی اوقات در کمیسیون‌ها نسبت به مسئول فنی، چند اشتباه صورت‌گیرد، اول اینکه کسانی به عنوان مسئول فنی درنظر گرفته‌می‌شوند که هیچ‌گاه مشکلات بیمارستان را ندیدند. دومین مورد این است که وظایف مسئولان فنی را درست نمی‌دانند.

خیلی از اوقات مسئولان فنی تنها می‌توانند بگویند چه کار انجام شود، بهتر است و قدرت امر و نهی ندارند. واقعیت دیگر این است که در جلسات کارشناسی، پزشکان در کمیسیون‌ها صحبت می‌کنند، اما بلد نیستند خوب حرف بزنند و بر پرونده‌شان تسلط ‌ندارند. جا دارد که انجمن پزشکان به عنوان کسانی که تسلط دارند، این کار را به عهده‌بگیرند و آموزش‌دهند و به پزشک کمک‌کنند چطور از خودش دفاع‌کند. از سوی دیگر، جلسات کارشناسی باید از حالت دادگاه خارج‌شود و در آن بحث‌های علمی انجام‌شود.

در جهت دفاع از خودمان برخیزیم
       آئین رسیدگی به تخلفات حقوقی وصنفی گروه پزشکی چگونه‌است؟
محمد کاظمیان: شکایات علیه گروه پزشکی از زوایا و ابعاد مختلف می‌تواند مورد توجه و پیگیری باشد و برهمین اساس،قوانین و سازمان‌های موجود وظیفه بررسی و اعمال مجازات‌های متناسب را در موارد اثبات‌شده تخلف یا جرم،عهده‌دارخواهندبود؛ تخلفات و جرایم فوق از جنبه‌های حقوقی (مدنی)،کیفری(تعزیراتی) و انتظامی قابلیت رسیدگی پیدامی‌کند:

       الف) سازمان پزشکی قانونی کشور : به عنوان بازوی کارشناسی قوه‌قضائیه در امور پزشکی، در پاسخ به استعلام مراجع ذی‌صلاح قضایی، با انجام کارشناسی در پرونده‌ها،کالبدگشایی اجساد و انجام امور آزمایشگاهی لازم و تشکیل کمیسیون‌های تخصصی، اظهار نظر در خصوص وقوع خطای پزشکی،درصد مسئولیت کادر درمانی در بروز صدمه یا عارضه و تعیین میزان خسارت وارده را عهده‌دار هستند.

        ب)سازمان نظام پزشکی: مطابق با شرح وظایف مصوب در قانون تشکیل آن، به عنوان مرجع رسمی جهت اظهارنظر در خصوص جرایم پزشکی شناخته‎شده و رسیدگی انتظامی به تخلفات صنفی و حرفه‌ای شاغلین حرف پزشکی را عهده‌دار است.

       ج)سازمان تعزیرات حکومتی: به عنوان یک مجموعه تحت نظر وزارت دادگستری،رسیدگی به جرایم در امور پزشکی و دارویی را در گروه‌های خاص برعهده‌دارد.سپید