چرا سینمای ایران هیچ تصویری از دیابت ندارد؟

     سینما یکی از ابزارهایی است که به شکل مستقیم و بی‌واسطه با مخاطب ارتباط برقرار می‌کند. خواندن کتاب و مقاله ذهن و وقت آماده‌تری می‌خواهد. دیدار از گالری و تئا‌تر هم معمولا مشغولیت طبقه متوسط رو به بالای جامعه است اما سینما و تلویزیون از زمان پیدایش طیف گسترده‌تری از مردم را متوجه خود کرده است.

روزانه صد‌ها فیلم در سینماهای مختلف دنیا روی پرده می‌رود و حاصل آن میلیارد‌ها دلار درآمد برای شرکت‌های فیلم سازی و سرگرمی میلیون‌ها انسان در سراسر این کره خاکی است. فیلم و سینما امروز، جزء جدایی ناپذیری از زندگی آدم‌ها است. شاید خیلی ها‌ نتوانند در دنیای امروز تصور کنند یک روز بدون فیلم و سینما بگذرد. بسیار پیش آمده دیالوگ‌های به کار رفته در فیلم‌های سینمایی به‌عنوان اصطلاح و الگو به مدت طولانی در جامعه استفاده شده است.

یکی از تفاوت‌های هنر هفتم با سایر هنر‌ها تاثیر آنی‌اش بر مخاطب است. به‌عنوان مثال وقتی هنرپیشه‌ای در فیلم سیگاری روشن می‌کند و به‌دنبال او بیننده به صورت ناخودآگاه و غیرارادی، درپی یک تقلید آنی سیگاری روشن می‌کند. مطالعـات نشان داده‌ است، نوجوانان ۱۰ تا ۱۴ ساله آمریکایی، ۹/۱۳ میلیاد بار صحنه سینمایی دیده‌اند که در آنها فردی سیگار می‌کشیده ‌است. به همین علت برای نوجوانان امروزی، سیگار کشیدن موضوعی است عادی و پیش ‌پا افتاده که در هر جا و هر داستانی می‌توان ردپاهایی از آن دید و طوری که گویا زندگی بدون سیگار، در لای انگشتان دست، قابل تصور نیست. «ماتیو مایرز»، از فعالان مبارزه علیه زیان‌های سیگار برای کودکان، درباره‌ تاثیر سینما روی سیگار کشیدن می‌گوید: «باید شرکت‌هایفیلم سازی متعهد شوند که این حجم گسترده استفاده از سیگار را روی پرده سینما کم کنند، وگرنه باید منتظر گسترش بیش از پیش سیگاری شدن کودکان و نوجوانان‌مان باشیم، کما اینکه امروز هم شاهد آمار وحشتناکی از استعمال دخانیات در سنین پایین هستیم.»

     به دلیل اثبات این تاثیر در رفتار، حرکات، شیوه لباس پوشیدن، آرایش مو و... هنرپیشه‌های فیلم‌ها بر مخاطب به ویژه اقشار جوان جامعه و تاثیر فیلم و سینما بر ارزش‌ها و فرهنگ یک جامعه بسیاری از دولت‌ها برای پیشبرد اهدافشان و اعمال نظراتشان به سینما روی آورده‌اند.

لزوم فرهنگ سازی
     این تاثیرگذاری لزوما منفی، سیاسی و تنها برای اعمال قدرت یا مسخ افکار نیست. در جوامع پیشرفته، جامعه‌شناسان و دانشمندان با مطالعات میدانی و آماری آسیب‌های جامعه را شناسایی می‌کنند و اطلاعاتشان تا به سیاست‌گذاران می‌سپارند. تا دولت‌ها با نگاهی از بالا به حل بعضی این مشکلات بپردازند و از آنجا که پیشگیری کم هزینه‌تر از درمان است فرهنگسازی یکی از قدم‌های اولیه است و سینما یکی از قدرتمند‌ترین ابزارهایی است که برای پیشبرد در سیاست‌گذاری به‌کار می‌آید. امروزه میلیون‏‌ها نفر از بیماری دیابت رنج می‌برند و این در حالی است که بررسی‏‌ها نشان داده‌اند، سن ابتلا به این بیماری روزبه‌روز در حال کاهش است.

طبق آمار حدود ۶-۵ درصد افراد ۳ تا ۶۹ ساله در شهر تهران مبتلا به دیابت هستند. همچنین طبق مطالعات اخیر ۱۴ تا ۲۳ درصد ایرانیان بالغ بالای ۳۰ سال دیابتی یا دچار عدم تحمل گلوکز هستند.۶۰ تا ۷۰ در صد افراد دیابتی دچار آسیب عصبی می‌شوند که ممکن است منجر به قطع پا در آنها شود. در حدود ۱۵ این افراد زخم پای ناشی از دیابت مشاهده شده است. طبق بررسی‌های به عمل آمده، ایران جزو کشورهایی است که به میزان زیاد در معرض خطر ابتلا به دیابت قرار دارد و بروز زخم پای دیابتی در ایران رو به افزایش است.

     طبق آخرین برآوردی که در سال ۲۰۱۱ در کشور صورت گرفت، نشان داده شد حداقل چهار و‌نیم‌میلیون بیمار دیابتی در کشور وجود دارد. این برآورد مربوط به ۳ سال پیش است و قطعا امسال برآوردی بالای ۵ میلیون بیمار دیابتی نوع ۲ داریم. شیوع این بیماری روز به روز در دنیا از جمله کشور ما رو به افزایش است.

«فریدون عزیزی» رئیس پژوهشکده غدد و متابولیسم دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی دراین‌باره می‌گوید: «ما در زمینه آموزش‌های مراقبتی از دیابت خیلی ضعف داریم که باید به سرعت اصلاح شود. چاقی و دیابت بیماری قرن هستند که در ایران به شدت درحال پیش‌روی هستند و متاسفانه نه در پیشگیری‌های اولیه و نه ثانویه و نه در مراقبت‌های بیمار هیچ بحث منسجم آموزشی نداریم و من متاسفانه هیچ برنامه منسجم در هیچ کدام از مراحل این بیماری نمی‌بینم.

ما به شدت احتیاج داریم این سبک زندگی کم تحرک، غذاهای ناسالم، فست فود و هوای آلوده را تغییر دهیم. در همه جای دنیا این بحث راهنمایی و مشاوره یک سیستم آموزشی مستقل دارد و ما نداریم.» با توجه به معضلات و آمارها، دیابت امروز یکی از معضلات بزرگ کشور ماست. می‌خواهیم بدانیم سینما در این حوزه چه قدم‌هایی برداشته و چرا کمتر فیلمی در این مورد ساخته شده است. از چند فیلمساز در این باره سوال کرده‌ایم:

کیوان علیمحمدی، کارگردان
    اینکه چرا فیلم این‌گونه ساخته نمی‌شود. من اعتقاد دارم اصولا این عرصه یک سفارش دهنده لازم دارد یعنی نمی‌توانی بدون اینکه سفارشی بگیری فیلمی در این مورد بسازی. چون اولین مسئله‌ای که پیش می‌آید این است که این فیلم قرار است کجا پخش شود؟ مسائل مالی به‌دنبال دارد. در همه جای دنیا پشت فیلم‌های از این دست کسی به عنوان سفارش دهنده وجود داشته است. بر خلاف عقیده عموم، سفارش واژه ناپسندی نیست و فیلم سفارشی ساختن بد نیست.

فیلمساز فقط می‌تواند به عنوان پیشنهاد‌دهنده موضوع را مطرح کند اما اینکه فکر کنیم فیلمساز باید راه بیفتد و معضل جامعه را بشناسد و بخواهد جامعه را نجات دهد اینطور نیست. این واژه‌های کلیشه‌ای است که بیشتر به درد پوپولیست‌ها می‌خورد، کسی که کار هنری می‌کند بر اساس جهانی که در ذهنش دارد شروع می‌کند به فیلم ساختن.

مهدی باقری، مستندساز
    نهادهایی باید پیشنهاد دهنده باشند و امکانش را فراهم کنند. شما نمی‌توانید سرخود فیلمی درباره مثلا دیابت بسازی، اولین سوالی که پیش می‌آید این است که فیلم کجا باید پخش شود؟
قبل از هر چیزی این سیاست‌گذاری باید از از طرف مقام بالاتری صورت گیرد. اما فکر کنید همه چیز مهیا باشد و فیلمساز بخواهد در این زمینه فیلم بسازد پیش از هر چیزی نیاز به پژوهشگر در این زمینه احساس می‌شود تا اطلاعات و داده های درست و مناسب را به فیلمساز بدهد. چون فیلمساز نمی‌تواند به همه چیز احاطه داشته باشد و باید تمرکزش را روی بخش هنری ماجرا بگذارد و در درجه دوم مسئله پخش این دست فیلم‌هاست. مخاطب این نوع سینما چه کسی است؟ باید بگویم جای این فیلم‌ها در تلوزیون است به دلیل تاثیرگذاری و مخاطب گسترده‌ای که تلویزیون دارد.

فرزاد موتمن، کارگردان
    بخش دولتی گرایشش به نوعی به سمت سینمای تجاری است. مهم‌ترین دلایل افول سینمایی از این دست عدم توجه به نیازهای واقعی در حوزه تولید است که در ‌‌‌نهایت به ریزش مخاطب منجر می‌شود. اما اینکه چگونه یک فیلم سفارشی را به اثری تبدیل کنیم که از جنس خودمان باشد. نکته‌اش در این است که آن فیلم‌ها را از فیلتر خودمان رد کنیم و تبدیل کنیم به اثری که باب میل خودمان باشد.سپید