به گزارش شفا آنلاین، بیماری «ام اس» آنقدرها که مردم فکر می کنند، بیماری رعب انگیزی نیست. هر چند در سال های اخیر نام «ام اس» هر از گاهی وحشت همگانی ایجاد کرده ولی بیماری های زیادی هستند که ناشناخته مانده اند و عوارض به مراتب شدیدتری هم نسبت به بیماری «ام اس» دارند؛ با این حال مبتلایانش راحت تر با آن کنار می آیند.

بیماران باید توجه کنند بیماری «ام اس» لزوما به معنای کنار کشیدن از زندگی و ناتوانی نیست و آنها می توانند ازدواج کنند، بچه دار شوند و مانند افراد عادی به زنندگی روزمره خود ادامه دهند.


علل «ام اس»

سیستم عصبی انسان از 2 بخش تشکیل شده است؛ سیستم عصبی مرکزی (مغز و نخاع) و سیستم عصبی محیطی (اعصابی که از نخاع خارج و در سراسر بدن منتشر می شوند.)

پیام های مختلف توسط اعصاب محیطی دریافت و به نخاع و مغز مخابره می شود. اعصاب باید سرعت عمل کافی داشته باشند تا بتوانند به موقع و در شرایط گوناگون واکنش مناسبی از خود نشان دهند. به همین دلیل روی عصب یا آکسون غلافی به نام میلین قرار گرفته که این کار را با سرعت بالا انجام می دهد.

در بیماری «ام اس» به دلایل ناشناخته، سیستم ایمنی بدن به پوشش اعصاب یا همان میلین حمله ور می شود و به غلاف آسیب می رساند اما بیماری «ام اس» ماهیتی دارد که فقط باعث تخریب میلین ها نمی شود بلکه آکسون لخت می شود و بدون غلاف نیز به تدریج از بین می رود.

مشکل و نگرانی اصلی از آنجا شروع می شود که آکسون ها آسیب می بینند. «ام اس» به هر دو سیستم یعنی اعصاب محیطی و مرکزی حمله ور می شود.


علائم «ام اس»

در نوع اول «ام اس»، بیماری عودکننده و فروکش کننده است. یعنی بیمار دچار حمله می شود؛ مثلا تاری دید یا دوبینی پیدا می کند و بعد با درمان بهبود می یابد و به شرایط نسبتا طبیعی برمی گردد اما احتمال عود بعدی وجود دارد و بیماری ممکن است 6 ماه یا 3-2 سال بعد عود کند.


در نوع دوم «ام اس»، بیماری از نوع ثانویه پیشرونده است. ابتدای بیماری، علائم مانند نوع اول است. ممکن است شروع بیماری با چند حمله باشد ولی بیمار با درمان شرایط خوبی پیدا کند و بهبود نسبی دیده شود ولی بعد از مدتی، حمله بعدی شروع می شود. در این حمله نشانه ای از بهبود دیده نمی شود و بیماری پیشرونده است.

مثلا بیمار ابتدا فقط دچار لرزش یا بی حسی اندام تحتانی است ولی این وضعیت به مرور شدت می یابد و دچار سنگینی پاها و ناتوانی در راه رفتن هم می شود؛ وضعیتی که در آن هر روز حال بیمار وخیم تر می شود.

نوع سوم به عنوان پیشرونده از ابتدا مشهور است. در شرح حال بیمار اثری از حمله دیده نمی شود و شکایت بیماران این است که بیماری شان از فلان زمان شروع شده و همینطور وضعیت شان بدتر می شود. نوع سوم «ام اس» خطرناکتر و خوشبختانه نادرتر است.

نوع سوم از انواع دیگر «ام اس»، خطرناکتر است و با درمان های کنونی کار زیادی نمی توان برای بیمار انجام داد. گروه اول بهترین نوع «ام اس» است و درمان های متعددی هم برای آن وجود دارد. البته نوع سوم «ام اس» کمتر بین بیماران مشاهده می شود. 70 درصد از بیماران نتیجه بسیار خوبی از درمان می گیرند.

تفاوت «ام اس» فعال و «ام اس» غیرفعال

بیماری «ام اس» به دو شکل تظاهر می یابد؛ فعال و غیرفعال. جزیی از بیماری، کلینیکی و فعال است یعنی شخص دچار حملات بالینی است و پزشک علائم بیمار را در معاینه می بیند. این بیماران به طور مکرر دچار حمله عصبی مثلا از نوع بینایی می شوند. بیمار حدود 6 ماه یا 1 سال بعد دچار حمله در مخچه و ... می شود و این روند حتی با درمان ادامه می یابد اما لزوما فعال بودن بیماری، محدود به تظاهرات کلینیکی نیست.

برای تعیین فعال یا غیرفعال بودن باید از 2 جزء کلینیک (معاینه) و پاراکلینیک (روش های تشخیصی) استفاده کرد. برای این کار از روشی به نام «ام آر آی» استفاده می شود و بر اساس تصاویری که از «ام آر آی» رنگی و «ام آر آی» ساده به دست می آید، نتیجه گیری می شود.

در تصاویر «ام آر آی» بیماران مبتلا به «ام اس» پلاک هایی دیده می شود. اگر این پلاک ها طی چند تصویربرداری رو به افزایش باشند، نشان دهنده فعال بودن بیماری است.

بیماری «ام اس» مانند یک کوه یخ داخل آب است که قسمت کوچکی از آن بیرون از آب است و ما آن را می بینیم. در بیماری «ام اس» هم بخش فعال همان بخش زیر آب است. ممکن است ظاهر بیمار کاملا سالم باشد و حمله ای دیده نشود ولی در «ام اس» سیر بیماری پیشرونده باشد.


تشخیص «ام اس» با «ام آر آی»

در حال حاضر برای تشخیص ام اس از چند ابزار تشخیصی استفاده می شود. قوی ترین و مهمترین روش ها، «ام آر آی» به ویژه با استفاده از تزریق ماده حاجب است. کنار «ام آر آی» روش دیگری هم وجود دارد که در آن، از مایع مغزی نخاعی آزمایش گرفته می شود.

ایمونوگلوبولینی وجود دارد که اگر در مایع مغزی نخاعی باشد، تشخیص «ام اس» قطعی می شود. این آزمایش در 85 درصد از بیماران مثبت است. مایع مغزی نخاعی بیشتر نقش تاییدی دارد چون تصاویر به دست آمده از «ام آر آی» بعضی از بیماری ها کاملا مشابه «ام اس» است و باعث شک پزشک می شود. نوار عصبی گوش و چشم هم برای تشخیص درگیری انجام می شود و در حال حاضر چندان روش تشخیصی مناسبی محسوب نمی شوند. هدف اصلی از درمان، جلوگیری از تخریب عصب است.

در بدن انسان سلول هایی به نام «شوان» وجود دارد. این سلول ها وظیفه ساخت غلاف را برعهده دارند. درمان «ام اس» بدین دلیل است که فرآیند تخریب غلاف را متوقف کنند و نگذارند تخریب به آکسون ها برسد. با درمان های موجود که عمدتا داروهای کورتونی هستند، تلاش می شود جلوی سرکوب سلول های ایمنی گرفته شود و غلاف ها بیشتر از این تخریب نشوند و میلین بازسازی شود ولی وقتی شدت بیماری زیاد باشد و نتوان جلوی تخریب میلین را گرفت، آکسون ها نیز تخریب می شوند. تخریب آکسون ها باعث ناتوانی مادام العمر بیمار می شود.

عوامل خطرساز «ام اس»

سن بروز بیماری تقریبا حول و حوش 20 تا 40 سالگی است. علت دقیق فعالیت سیستم ایمنی علیه غلاف اعصاب هنوز مشخص نشده ولی مواردی هستند که به عنوان موارد خطر ثابت شده اند. عفونت های ویروسی مانند پاپیلوما ویروس، الگوهای غذایی، محل سکونت (افرادی که در مناطق بدون آفتاب مثل مردم کشورهای اسکاندیناوی زندگی می کنند و بدن شان کمتر ویتامین D دریافت می کند، بیشتر ممکن است به بیماری ام اس مبتلا شوند.) از این موارد هستند.

حتی اخیرا مصرف مفرط نمک و غذاهای حاوی نیترات مانند کنسروها و کمپوت هایی که مواد نگهدارنده به آنها افزوده شده را نیز به عوامل خطر اضافه کرده اند. استرس هم نقش بسیار جدی در حمله «ام اس» دارد. در واقع، استرس باعث شعله ور شدن و بدتر شدن بیماری می شود. عوامل وراثتی در بروز بیماری «ام اس» نقش دارند ولی این مسئله به این معنا نیست که بیماری ژنتیکی است.

احتمال بروز بیماری «ام اس» در بستگان درجه اول بیمار حدود 3 درصد است و در دوقلوهای همسان یا تک تخمی این درصد به 25 تا 40 هم می رسد. بیماری ام اس در خانم ها بیشتر شایع است. گرما و حرارت بالا باعث تشدید حمله می شود. بیماران بهتر است ترجیحا در مناطق خوش آب و هوا و خنک زندگی کنند و استرس کمتری داشته باشند.