در سالهاي اخير هشدارهايي درباره افزايش نياز به
پيوند اعضا داده شده است. وضعيت اهداي عضو در كشور را چگونه ارزيابي ميكنيد؟
انجمن بيماران كليوي ايران با بيش از 35 سال سابقه فعاليت رسمي به حمايت
همهجانبه از بيماران پرداخته است. اين انجمن بيش از 80 هزار بيمار دياليزي
و پيوند كليه را از طريق 170شعبه و نمايندگي در سرتاسر كشور تحت پوشش قرار
داده است. اين در حالي است كه طبق آخرين آمار سالانه بيش از 35 هزار نفر
در كشور تحت عمل پيوند كليه قرار ميگيرند.
در ضمن از 20 سال گذشته هيچ
بيماري براي پيوند كليه به خارج از كشور مراجعه نكرده است كه همين اقدام
حكايت از فعاليتهاي موفقيتآميز در زمينه پيوند اعضا دارد. تحقق اين مهم
به دليل تلاشهاي انجمن بيماران كليوي، تيمهاي متخصصان پزشكي و وزارت
بهداشت است و به همين دليل امروز كشور ما جزو 10 كشور مطلوب دنيا در زمينه
پيوند اعضا محسوب ميشود.
فرهنگ عمومي به چه نحوي با مقوله اهداي اعضا برخورد ميكند؟
هماكنون نيمي از جمعيت پيوند اعضا از طريق مرگ مغزي تحت پيوند قرار
ميگيرند و نيمي ديگر نيز از طريق پيوند زنده به زنده انجام ميشود.
در
چند سال اخير با پيگيري انجمن بيماران كليوي از آمار مرگ مغزي و فتواي
مراجع تقليد شاهد افزايش استقبال عمومي در اين زمينه هستيم. همين اقدامات
باعث شده است تا در زمينه پيوند كليه يكي از كشورهاي مطرح و پيشرو در جهان
باشيم. مراحل پيوند اعضا از طريق مرگ مغزي در كشور با تلاش مردم و اهداي
اعضاي فرد مرگ مغزي از طريق خانوادههاي آنها انجام ميشود.
با هر اهدا در
مرگ مغزي ميتوان چندين نفر را به زندگي عادي برگرداند. هماكنون در كشور
اهداي عضو از طريق مرگ مغزي به عنوان يك فرهنگ نهادينه شده است و مردم بايد
بدانند كه تنها راه نجات بيماران كليوي در كشور فقط از طريق پيوند عضو
است.
در اين زمينه چه نارساييهايي مشاهده ميشود؟
فرسودگي دستگاههاي دياليز يكي از نارساييها در اين زمينه است. در حال
حاضر چهار هزار و 600 دستگاه دياليز در بخش هاي مختلف كشور فعال است، اما
بخش قابل توجهي از اين دستگاه ها فرسوده هستند.
با توجه به اينكه
استانداردهاي موجود در اين زمينه به اين نحو است كه هر تخت فقط بايد حدود
20 هزار ساعت فعاليت داشته باشد و بعد از رده خارج شود، اما كمبود و
فرسودگي دستگاههاي دياليز و نارسايي بخشهاي دياليز در كشور يكي از
چالشهاي اساسي در زمينه رسيدگي به بيماران كليوي محسوب ميشود.
با توجه به
اينكه سالانه حدود 10 تا 20 درصد بر تعداد بيماران دچار نارسايي حاد كليه
افزوده ميشود و بهیقین در پنج سال آينده با رشد صددرصدي بيماران در اين
زمينه مواجه خواهيم شد، به اين ترتيب از دستاندركاران امر انتظار ميرود
تا با برنامهريزي صحيح و منطقي به فكر بيماران باشند.
هماكنون وضعيت ابتلا به بيماري كليوي و فرهنگ رسيدگي و درمان از سوي مردم به چه نحو است؟
مردم بايد بدانند زمينه 70 درصد بيماريهاي حاد كليوي در كشور ديابت و
فشار خون است. اغلب مردم كشور از ابتلا به اين بيماري آگاهي ندارند. اغلب
در رسانهها به مردم توصيه ميشود تا حداقل سالانه دو بار تحت چكاپ و
آزمايش قرار گيرند.
در ضمن اين آزمايشات بايد از دوره نوجواني انجام شود.
بيشك با آگاهي از وضعيت جسميخود و با درمانهاي ساده ميتوان جلوی وقوع
بسياري از بيماريها را گرفت. متاسفانه بخشي از مردم با اينكه از ابتلا به
ديابت و فشار خون خود باخبر هستند، اما تحت درمان قرار نميگيرند و اين امر
به عنوان زنگ خطر جدي و هشداري براي سلامتي آنها محسوب ميشود. اين در
حالي است كه طبق استانداردهاي جهاني بهداشت از هر 9 فرد به ظاهر سالم در
دنيا حداقل يك نفر دچار علائم بيماري كليوي است.
در ضمن انجمن جهاني كليه
نيز امسال شعار خود را پيشگيري از بيماري كليوي از سن نوجواني و جواني
اعلام كرده است، به همين دليل از همه جوانان و نوجوان انتظار ميرود تا
پيشگيري را جزو اولويتهاي خود قرار دهند و با انجام آزمايشهاي ساده از
بروز مشكلات احتمالي، رنج و درد دياليز و هزينه هاي سرسامآور اين بيماري
پيشگيري كنند.
هزينههاي پيوند كليه چگونه پرداخت ميشود؟
سالانه سه تا پنج هزار نفر در كشور مورد پيوند قرار ميگيرند. با توجه به
وضعيت پيوند و نياز افراد در اين زمينه اگر مسئولان در وزارت بهداشت و
بيمههاي بهطور مشترك برنامههاي مستمر اعمال كنند بهیقین صرفهجويي
چشمگير ارزي و ريالي در حوزه بيماران كليوي، داروها و هزينههاي مربوط به
آن را در كشور شاهد خواهيم بود. تحقق اين مهم منوط به آن است كه بدانيم
پيوند كليه در كشور حدود يك پنجم هزينههاي ريالي در يك سال محسوب ميشود.
براي مثال يك بيمار دياليزي براي كشور و وزارت بهداشت سالانه رقمي حدود 50
هزار دلار هزينه دارد. اين در حالي است كه با مبلغي در حد 15 تا 20 ميليون
تومان و خريد كليه ميتوان هزينهها را كاهش داد. تحقق اين مهم منوط به
اقدامات وزارت بهداشت و بيمههاست تا بتوان با پرداخت هزينهها به پيشگيري
از بروز اين بيماري و نارساييهاي ناشي از آن پرداخت.
وضعيت پوشش بيمهها از بيماران دياليزي را چگونه ارزيابي ميكنيد؟
اغلب هزينههاي عمل جراحي و پيوند كليه در كشور تحت پوشش بيمهها كاملا
رايگان انجام ميشود، اما براي اهداي عضو از طريق فرد زنده 15 ميليون تومان
فرد گيرنده عضو پرداخت ميكند. ديگر اقدامات همچون هزينه عمل، دياليزي
و... كاملا رايگان انجام ميشود.
در زمينه اهداي عضو بازار سياه در كشور وجود دارد. هماكنون وضعيت اهدای عضو و مبلغ كليه در اين بازار به چه ميزان است است؟
به هيچ عنوان مقولهاي تحت عنوان بازار سياه در خريد و فروش كليه در كشور
وجود ندارد. يك بيمار براي اينكه بتواند آماده پيوند عضو شود بايد ماه ها
تحت آزمايشهاي گوناگون قرار بگيرد.
با توجه به امكانات در بيمارستانهاي
فوقتخصصي و متخصصان امر بايد دانست كه اهداي عضو يك روند حساس است. در ضمن
پيگيري وجود بازار سياه در زمينه اهداي عضو بر عهده انجمن بيماران كليوي
نيست.
اينكه در برخي از خيابانهاي پرتردد شهر يا در فضاي مجازي يكسري تبليغات
در زمينه فروش كليه مشاهده ميشود، آيا نشان از وجود بازار سياه در خريد و
فروش كليه در كشور ندارد؟
بايد توجه داشت كه رويه پيوند اعضا در مرگ مغزي به شكل كاملا مشخص و در
اختيار وزارت بهداشت و دانشگاههای علوم پزشكي قرار دارد. اما نكته ديگر درباره
پيوند اعضا در بين دو فرد زنده است. بيماران بايد بدانند كه اين تبليغات
دام است و متاسفانه برخي از بيماران فريب خورده و به اين ترتيب متحمل صدمات
فراواني شدهاند. آرمان