مفصل به محل به هم رسیدن دویاچند استخوان گفته میشود. سطح مفصل
معمولاًغضروفی از نوع هایالین است که ضخامتی در حدود چند میلیمتر دارد.
اطراف مفصل را هم یک بافت همبند به صورت یک کیسه دربر گرفته است که به آن
کپسول مفصلی میگویند. برروی این کپسول لایه میکروسکوپی به نام سینویوم
وجود دارد که وظیفه تولید مایع مفصلی برای تغذیه غضروف مفصلی و نیز لغزنده و
روان کردن سطح مفصلی یا همان غضروف را برعهده دارد تا از این طریق حرکت
مفصل با کمترین اصطکاک انجام شود.
در بیرون مفصل قسمتی از بافت کپسول مفصلی کلفتتر وقویتر میشود که به آن رباط یا لیگامان میگویند اما در قسمت درونی مفصل و زیر سطح سینویوم برخی مفاصل مانند مفصل زانو یک یا چند رباط وجود دارد. این رباطها در مفصل زانو دو رباط صلیبی قدامی و خلفی هستند که وظیفه جلوگیری از لغزش مفصل به اطراف را بهعهده دارند. عضلات و تاندونها نیز در اطراف مفصل وجوددارند ونقش تقویت مفصل و به حرکت درآوردن آن را ایفا میکنند.
این متخصص ارتوپدی در ادامه میافزاید: عوامل گوناگونی زمینه ازبین رفتن
غضروف مفصلی را ایجاد میکنند که از میان آنها میتوان به آرتروز اشاره
کرد. این بیماری به دو دسته اولیه وثانویه تقسیم میشود. در آرتروز نوع
اولیه یک علت مشخص و خاص باعث به وجود آمدن آرتروز نمیشود وهیچ بیماری
اولیهای را نمیتوان یافت که مفصل را گرفتار کرده باشد.
اما برخلاف آرتروز اولیه در آرتروز ثانویه یک یا چند بیماری قابل تشخیص،
بدن یا مفصل را درگیر کرده و در ادامه عوارض بیماری یا ذات آن بیماری،
غضروف مفصلی را از بین میبرد.
وی با اشاره به علل ابتلا به آرتروز تصریح میکند: بسیاری از بیماریها از جمله شکستگیها، روماتیسم مفصلی یا آرتریت روماتویید، نقرس، پارگی مینیسکها، پارگی رباطها، عفونت مفصلی، بیماریهای متابولیک و وجود خون در مفصل میتوانند به آرتروز منجر شوند.
به گفته دکتر نظریزاده ماهانی، مفصل زانو و ران شایعترین مفاصلی هستند که
دچار آرتروز اولیه میشوند. در آرتروز اولیه گرچه هیچ بیماری خاصی سبب
ایجاد این تخریب غضروف مفصلی نشده است ولی بالا رفتن سن، افزایش وزن، تغییر
شکل استخوانهایی که در دو طرف مفصل قرار دارد بر شانس شروع آرتروز افزوده
یا سن ابتلا به این بیماری را کاهش میدهند.
این متخصص ارتوپدی در ادامه عنوان میکند: معمولاً تنها علامت آرتروز درد
در هنگام فعالیت است که با استراحت کاهش مییابد. خم کردن زانو بیش از سی
درجه به صورت طولانی مدت، دو یا چهارزانو نشستن نیز سبب تشدید درد وتشدید
آرتروز میشود.
وی توصیه میکند: هرفردی که در یکی از مفاصل احساس درد میکند باید به
پزشک مراجعه کند و پس از معاینه و رادیوگرافی ساده از مفصل وآزمایشهای
لازم اگر مشخص شد به آرتروز اولیه دچار شده، معمولاً درمان با توصیه به
کاهش وزن، استفاده از مسکن و فیزیوتراپی شروع میشود.
دکتر نظریزاده ماهانی معتقد است، بیماری یا تغییرات آرتروز باید به صورت مداوم و مرتب پیگیری و تحت درمان قرار گیرد.
در واقع مراحل شروع آرتروز از نرمی غضروف تا از بین رفتن کامل غضروف مفصلی و نمایان شدن استخوان زیر سطح مفصلی متفاوت است و اگر آرتروز در مراحل اولیه که نرمی غضروف شروع میشود تشخیص داده و برای برطرف کردن علت یا علل آن و همچنین درمان بیماری اقدام شود بیماری قابل کنترل خواهد بود. بنابراین میتوان گفت، سیر آرتروز میتواند پیش رونده بوده یا با درمان مناسب در همان حد اولیه متوقف شود. وی در خاتمه میگوید: اگر آرتروز نوع ثانویه باشد باید علت به وجود آورنده درمان برطرف شده یا بیماری مثل آرتریت روماتویید کنترل شود. اما در مراحل انتهایی آرتروز چه از نوع اولیه یا ثانویه از آنجایی که درد شدید باعث میشود فرد از انجام امور روزمره خود ناتوان شود، راه درمان نهایی تعویض کامل مفصل با مفاصل مصنوعی و از بین بردن درد است.