کنگره
زخم و ترميم بافت با همکاري مرکز تحقيقات ليزر در پزشکي جهاد دانشگاهي
دانشگاه علوم پزشکي تهران، مرکز تحقيقات پوست و سلول‌هاي بنيادي دانشگاه
علوم پزشکي تهران، وزارت ورزش و جوانان و جمعيت هلال احمر، 6 الي 8 آبان در
سالن شهيد غرضي بيمارستان ميلاد برگزار شد.
آدم و حوا هم زخم‌هايي داشته‌اند
حسين
بختو، رئيس کنگره زخم و ترميم بافت در آغاز سخنراني خود گفت، حتما آدم و
حوا هم زخم‌هايي داشته‌اند و شايد زخم قديمي ترين آسيب فيزيکي انسان باشد.
رئيس کنگره زخم و بافت درباره روش‌هاي جديد
درمان زخم و ترميم بافت گفت: «زخم بحث بسيار پيچيده‌اي نيست که روش‌هاي
جديدي براي آن ايجاد شده و مورد استفاده قرار گرفته باشد که روند بهبود زخم
را بسيار سريع‌تر کند يا انقلابي بزرگ در اين زمينه تلقي شود.
ترميم زخم بيشتر نيازمند مديريت و کار گروهي است. زخم در روند بهبود خود نياز به علم و تونايي‌هاي حوزه‌هاي مختلف پزشکي دارد، مانند جراح، متخصص غدد و متخصص تغذيه. در اينجا آنچه مشکل ايجاد مي‌کند عدم کار گروهي است.
اگر کار گروهي
شکل بگيرد و ما بتوانيم يک تيم منسجم ايجاد کرده و از توانايي‌هاي آنها
استفاده کنيم به راحتي مي‌توانيم زخم را بهبود ببخشيم، مدت زمان ترميم زخم
را کوتاه کرده و کيفيت بهبود زخم را نيز افزايش دهيم. البته درمان‌هاي
مکملي به درمان‌هاي استاندارد در جهان افزوده شده است که در مرکز ترميم زخم
جهاد دانشگاهي برخي از آنها نيز مورد استفاده قرار گرفته است.
بختو
مشکل اصلي بيماراني که دچار زخم شده‌اند را سرگراني آنها دانسته و
مي‌گويد:« چون هيچ مرکزي که تمامي خدمات ترميم زخم را به صورت يک بسته
ارائه کند، وجود ندارد، بيمار ممکن است به يک جراح مراجعه کند و وي نيز کار
خود را به خوبي انجام دهد اما پس از آن ممکن است بيمار را به يک متخصص
عفوني در آن سر شهر معرفي کند که اين رفت‌و‌آمد‌ها و سرگرداني‌ها موجب
مي‌شود هم روند ترميم زخم دچار اختلال شود و هزينه‌ها افزايش پيدا کند.»
رئيس کنگره زخم و ترميم بافت درباره زخم‌هايي که به قطع عضو مي‌انجامند، مي‌گويد:« زخم‌هايي که به آنها رسيدگي نشود و زخم سياه شده و گانگرن ايجادشود، به قطع عضو مي‌انجامد. 15 الي 20 درصد کساني که به ديابت مبتلا هستند، به زخم پاي ديابتي دچار مي‌شوند. همچنين 30 درصد کساني که به زخم پاي ديابتي دچار مي‌شوند، قطع عضو مي‌شوند. اين قطع عضوها به ليل عدم مديريت و درمان است.
عدم توجه موجب مي‌شود بافت‌ها از بين رفته و بميرد و
ديگر چاره‌اي جز قطع عضو باقي نماند. راه حل پيشگيري از اين مساله نيز
مراقبت و رسيدگي به زخم است تا پيشرفت نکند. ما به آموزش بيماران نياز
داريم. بيماران ديابتي در مرحله‌اي از دوره ابتلا به بيماري، حس خود را از
دست مي‌دهند و به همين دليل اگر پاي آنها حتي به جايي برخورد کند و زخم
شود، متوجه نمي‌شوند و رسيدگي نمي‌کنند. اين عدم رسيدگي موجب عفونت
مي‌شود.»
وي
ادامه مي‌دهد: «مراکز دولتي و سازمان‌هاي مردم نهادي وجود دارند که در
زمينه آموزش به اين بيماران فعاليت مي‌کنند اما به صورت پراکنده بوده و
لازم است متولي خاصي اين کار را انجام دهد. وجود اين سازمان و نهاد‌ها موجب
مي‌شود توان پيشگيري از اين بيماري‌ها افزايش پيدا کند.»
زخم‌هايي که مزمن مي‌شود
کوروش جعفريان، متخصص تغذيه از سخنرانان کنگره زخم و ترميم بافت درباره ارتباط تغذيه و زخم مي‌گويد:«زخم
مانند بسياري از بيماري‌هاي مزمن، تروما، جراحي و سوء تغذيه موجب پاسخ
سيستم التهابي بدن و متعاقب آن تغيير در متابوليسم مواد غذايي در بدن
مي‌شود که ما حصل آن سوء تغذيه و تاخير در ترميم است.
سوء تغذيه علاوه بر
تاخير در بهبود زخم با کاهش يکپارچگي سطح زخم، احتمال عفونت را بالا مي‌برد
که اين فرايند باعث مزمن شدن زخم مي‌شود که از علل‌هاي اصلي مرگ‌و‌مير در
ميان بيماران است.»
وي با تاکيد بر اينکه بيشتر بيماران مبتلا به زخم دچار کمبود ريز مغذي‌ها و درجات مختلف کمبود‌هاي تغذيه‌اي هستند، مي‌گويد:« نقش اصلي مديريت تغذيه‌اي رفع کمبود‌ها است. مهمترين ماده غذايي در ترميم زخم پروتئين است.
اگرچه
انرژي، اسيد‌هاي آمينه، ويتامين‌ها (مانند ويتامين‌هاي A و C) آنتي
اکسيدان‌ها و املاح (مانند روي) نيز داراي اهميت هستند. برخي اسيد‌هاي
آمينه مانند ارژنين و گلوتامين اگر چه در افراد عادي غير ضروري هستند اما
در افراد داراي زخم به علت سنتز پايين، دچار کمبود مي‌شوند.»
وي
ادامه مي‌دهد:« تامين مايعات از ديگر اصول تغذيه‌اي در ترميم زخم است که
در شرايطي مانند اسهال، استفراغ، تب، تعرق بالا و دهيدراتاسيون اهميت آن دو
چندان مي‌شود. بسياري از توصيه‌هاي تغذيه‌اي براي شرايطي است که بيمار
فاقد مشکلات کليوي، کبدي يا متابوليکي است. در چنين شرايطي ملاحظه تغذيه‌اي
هنگام تدوين برنامه غذايي بيمار ضروري است.»
لاروهاي استريل، حمايتگران زخم
غلامرضا اسماعيلي جاويد، مدير مرکز خدمات تخصصي ليزر پزشکي جهاد دانشگاهي علوم پزشکي تهران در سخنراني خود درباره استفاده از ماگوتراپي براي درمان زخم مزمن پاي ديابتي مي‌گويد: «زخم پاي ديابتي، مهمترين علت قطع عضو غير تروماتيک در جهان به شمار مي‌رود. درمان استاندارد زخم پاي ديابتي بر اساس سه گانه برداشت بافت‌هاي نکروتيک، کنترل عفونت و حذف فشار صورت مي‌گيرد.
با اين وجود، مشاهده مي‌شود علي‌رغم اقدامات مناسب به واسطه مشکلات متابوليکي و اختلال در روند‌هاي التهابي لازم براي ترميم بافت، بهبودي لازم مشاهده نمي‌شود.»
وي ادامه مي‌دهد: «در سال‌هاي اخير ماگوتراپي براي تسريع روند
ترميم زخم مزمن، از جمله زخم پاي ديابتي استفاده شده است.ماگوتراپي در واقع
يک ميازيس کنترل شده در درمان زخم‌هاي مزمن است.
در اين روش با قرار دادن
لاروهاي استريل لوسيليا سريکاتا بر روي زخم مزمن، ترشحات دهان آنها ضمن
حذف فيزيکي بافت‌هاي نکروتيک و بيوفيبم تشکيل يافته بر روي زخم‌هاي مزمن،
موجب تحريک در روند تشکيل بافت گرانوله شده و مدت زمان ترميم را کاهش
مي‌دهد.
اثر بخشي درمان با استفاده از لارو درماني ، علاوه بر فرايند
تهيه لاروهاي استريل با کيفيت مناسب، به انتخاب نوع بيمار و شرايط
لاروگذاري آنها برمي‌گردد.»
اکسيژن هايپرباريک، درمان اعجاب انگيز
سعيد فرزانه، متخصص بيهوشي و کورس تخصصي زخم و اکسيژن هايپرباريک با بيان اينکه بيش از 60 سال است که درمان با اکسيژن هايپرباريک به عنوان يک اقدام کمکي در درمان زخم‌هاي مقاوم به درمان به کارگرفته مي‌شود، گفت: «روز به روز همه‌گيري اين روش در محافل علمي جهان بيشتر مي‌شود.
به طوري که در بيهوشي
ميلر و طب داخلي هاريسون و Guide line 2014 انجمن عفوني آمريکا در مورد آن
به صورت مبسوط بحث شده است. اکسيژن هايپرباريک بر خلاف نام آن که ذهن
خواننده را متوجه مشکلات تنفسي مي‌کند يک درمان موثر در حمايت از زخم است
که وظيفه تاييد تاثير آن بر عهده Undersea &Hyperbaric medical society
است که نه تنها در کتب منابع داخلي و بيهوشي به اين انجمن اقتدا شده بلکه
هر ساله با انتشار کتابي از سوي اين انجمن موارد استفاده اين درمان معرفي
مي‌شود.»
وي
ادامه مي‌دهد:« اکسيژن هايپرباريک با چهار مکانيسم اصلي به بهبود زخم کمک
مي‌کند: 1)نئوواسکولاريزاسيون 2)وازوکنتريکسيون حين هايپرباريک که باعث
کاهش ادم مي‌شود 3)تعديل سيستم ايمني 4) اثرات آنتي ميکروبيال. در اين روش
با قرار گرفتن بيمار در محفظه‌اي بسته که فشار داخل آن به تدريج افزايش
مي‌يابد و با تنفس اکسيژه 100درصد؛ فشار اکسيژن تا حدود حداکثر 1864
ميلي‌متر جيوه افزايش يافته و اثرات آن نيز بر فرد اعمال مي‌شود. اين درمان
در کنار ساير اقدامات حمايتي زخم مي‌تواند نتايج اعجاب انگيزي را ايجاد
کند.»
داپلر سونوگرافي و ام آر آي، بهترين روش‌هاي در دسترس
افشان شيرکوند، دکتراي مهندسي پزشکي از ديگر سخنرانان درباره بهترين روش تصويربرداري از زخم مي‌گويد:«
راديوگرافي که بر اساس اشعه ايکس بوده و در ارتوپدي نيز بسيار مورد
استفاده قرار مي‌گيرد، براي راديوگرافي استخوان و بافت‌هاي سخت بسيار خوب
پاسخگو است اما در بافت‌هاي نرم که زخم نيز عمدتا در چنين بافت‌هايي قرار
دارد، راديولوژي نمي‌تواند مناسب باشد. در اين روش اطلاعات از بافت نرم
عبور مي‌کند و اطلاعاتي نيز از آن بر نمي‌گردد. اما بنا به تشخيص متخصص اگر
بافت سختي نيز وجو داشته باشد ممکن است از راديولوژي نيز استفاده شود و پس
از آن هم نياز به سيتي اسکن باشد.»
وي
در ادامه درباره روش‌هايي که در حال حاضر در کشور ما و در کلينيک‌ها
دردسترس قرار دارد، مي‌گويد:« داپلر سونوگرافي در کشور و بيمارستان‌هاي
آموزشي دانشگاهي در دسترس بوده و بسيار کمک کننده است.
در دنيا از سيستم‌هاي توموگرافي انسجام نوري (OCT) استفاده مي‌کنند که بسيار گران است، البته در چشم پزشکي ما در حال حاضر استفاده مي‌شود اما اگر سياست‌ها در کشور به سمت سرمايه‌گذاري در اين زمينه حرکت کند، به تشخيص بيماري‌ها در حوزه پوست کمک مي‌کند و در واقع دانش به روز دنيا است. اما آنچه که ما در حال حاضر در دسترس داريم داپلر سونوگرافي و ام آر آي است.»سپید
