بحران دوباره «سِرُم» در داروخانه‌ها

به گزارش شفا آنلاین :  از خردادماه بود که داروخانه‌ها و مراکز درمانی برای تهیه سرم، مشکل جدی پیدا کردند و این فرآورده استریل و تزریقی را به سختی و با سهميه‌بندی که شرکت‌های دارویی اعمال کرده بودند، می‌خریدند و مردم در بیشتر مواقع دست خالی از داروخانه برمی‌گشتند. با جدی‌شدن بحران سرم، زمزمه‌هایی درباره علت کمبودها شنیده شده، برخی از تعطیلی شرکت تولید‌کننده می‌گفتند و برخی از انتقال بخش زیادی از این سرم‌ها به کشورهای همسایه. رئیس سازمان غذا و دارو اما پس از شدت گرفتن شایعه‌ها، به صورت رسمی اعلام کرد که این کمبود به دلیل متوقف شدن خط تولید سرم در شرکت داروپخش به‌عنوان مهم‌ترین و عمده‌ترین تولید‌کننده فرآورده‌های تزریقی، اتفاق افتاده است.

 رسول دیناروند، خردادماه اعلام کرد که قرار است سرم‌های باکیفیت‌تری تولید شود، چرا که قبلی‌ها مشکل داشتند و تا دو سه هفته دیگر، این مشکل برطرف می‌شود. دو سه هفته از تاریخ تعیین شده گذشت و سازمان غذا و دارو به مردم اطمینان داد که دیگر هیچ کمبودی در زمینه سرم وجود ندارد. حالا با گذشت نزدیک به سه ماه مسئولان داروخانه‌ها از یک طرف و بیماران از سوی دیگر، از مشکل دوباره‌ای که برای سرم‌ها پیش آمده می‌گویند. «نداریم، معلوم نیست کی می‌آوریم.» این جوابی است که «محبوبه» در یک هفته گذشته از مسئولان داروخانه‌ها شنیده: «برای یک سرم ساده شست‌وشو، یک هفته است که به بیش از 10 داروخانه رفته‌ام اما تنها جوابی که شنیدم این بود که سرم نداریم.» او می‌گوید: «استفاده من از سرم، تنها برای شست‌وشوی لنز است، یعنی مشکل حادی هم نداشتم اما کسانی که واقعا نیاز جدی داشتند، با این وضع چطور می‌توانستند، مشکل‌شان را حل کنند.» او در توضیح بیشترمی‌گوید: «ابتدا تصورم این بود که سرم در داروخانه‌ها تمام شده اما بعد که پرس‌و‌جو کردم، متوجه شدم که دو ماهی است این مشکل پیش آمده، حتی متصدی یکی از داروخانه‌ها به من گفت که فقط داروخانه‌های دولتی سرم دارند، به همین خاطر به 13 آبان مراجعه کردم اما آنها اعلام کردند که بدون نسخه سرم نمی‌دهند. یعنی برای یک سرم شست‌وشوی ساده، باید 20‌هزار تومان پول ویزیت بدهم تا بتوانم یک سرم 2هزار تومانی بخرم.» این تنها مشکل محبوبه نیست، حالا خیلی‌ها هستند که برای خرید سرم با مشکل مواجه شده‌اند.


گرو کشی برخی شرکت‌های توزیع کننده دارو
علی فاطمی، عضو هیأت‌مدیره انجمن داروسازان ایران، کمبود سرم در داروخانه‌ها را تأیید می‌کند و می‌گوید: «داروخانه‌ها به‌ویژه داروخانه‌های خصوصی، به‌شدت با مشکل سرم مواجه هستند، داروخانه‌های دولتی کمبود کمتری دارند.» او به وضع بیمارستان‌ها هم اشاره می‌کند: «سرم در بیمارستان‌ها به صورت سهمیه‌ای توزیع می‌شود، قبلا محدودیت بیشتری داشتند اما حالا محدودیت‌شان کمتر است و به اندازه نیاز، سرم دارند.» داروخانه‌ها کمبود سرم دارند، آنها حتی پاسخ مشخصی هم به مراجعه‌کنندگان ندارند که بدهند. حالا در همین شرایط، برخی از شرکت‌های پخش‌کننده سرم و فرآورده‌های تزریقی، از آب گل‌آلود ماهی می‌گیرند و از داروخانه‌ها گروکشی می‌کنند. ماجرایی که این عضو هیأت‌مدیره انجمن داروسازان ایران به آن اشاره می‌کند: «برخی از شرکت‌های پخش دارو، وقتی متوجه نیاز شدید داروخانه‌ها شده‌اند و فروش سرم را مشروط به خرید داروهای دیگر کرده‌اند، یعنی سرم می‌دهند اما مدیر داروخانه باید در کنارش داروهای دیگر که شاید کمتر مصرف داشته باشد را هم بخرد، این درحالی است که این داروها، استفاده زیادی ندارند اما چاره‌ای نیست حتی من در داروخانه‌ام هم مجبور شدم چنین پیشنهادی را بپذیرم، چرا که باید جواب مراجعه‌کننده‌ها را بدهیم.» او تأیید می‌کند: « از یک هفته پیش بحران کمبود سرم خیلی بیشتر شده است.»


پیش از این علت کمبود سرم‌ها، توقف خط تولید سرم شرکت داروپخش اعلام شده بود، حالا ولی علت این بحران سرم، مشخص نیست. فاطمی می‌گوید: «به جز شرکت داروپخش، شرکت داروسازی ثامن هم سرم تولید می‌کند اما به‌هرحال تولید این شرکت هم محدود است و با توجه به تقاضایی که وجود دارد، به سرعت تمام می‌شود.» او به شایعه‌هایی که درباره کبود سرم شنیده می‌شود، اشاره کرد: « انتقال سرم‌ها به کشورهای دیگر را ما هم شنیده‌ایم اما نمی‌دانیم چقدر درست است.»


سرم‌های قبلی ماده «تب‌زا» داشت
زهرا شریف، داروسازی است که سابقه فعالیت در یکی از داروخانه‌های مهم دولتی را دارد. او درباره مشکلی که برای سرم‌های قبلی ایجاد شده بود، می‌گوید: « پیش از این به دلیل وجود یک ماده تب‌زا در سرم‌های قبلی، خط تولید آنها متوقف شد اما ظاهرا با راه‌اندازی دوباره خط تولید، این مشکل برطرف شده و دیگر سرم‌ها، مشکل کیفیتی ندارند.»


سرم‌های خطرناک برای بیماران دیابتی
در این شرایط اما بیماران دیابتی و فشار خونی گرفتار شده‌اند. اسکندری، مدیر داروخانه‌ای در غرب تهران است، او هم حرف‌هایی دارد: « اصلا به ما سرم نمی‌دهند، مگر آشنایی داشته باشیم یا آزاد بخریم. درحال حاضر سرم‌های نمکی تزریقی را به ما می‌دهند که کمترین مصرف را دارد، این سرم‌ها برای بیماران با ناراحتی قندی مناسب نیست و آنها نباید مصرف کنند اما برای بیماران عادی ما با پزشکان هماهنگ کرده‌ایم که برای بیماران از همین نوع سرم تجویز کنند، چرا که نوع دیگر سرم، اصلا پیدا نمی‌شود.» او ادامه می‌دهد: « پیش از این بحران، روزانه 15 مورد فروش سرم داشتیم، داروخانه‌های شبانه‌روزی هم هر روز 4 کارتن 20 تایی سرم می‌فروشند، حالا ولی 5، 6 سرم بیشتر در داروخانه نداریم، آن هم برای بیماران حاد است.»


به گفته اسکندری، بیشترین سرم‌های مورد استفاده، سرم‌های یک سوم و دو سوم قند، نمک و آب است که کمیاب شده‌اند، بیمارستان‌ها هم سهميه‌بندی شده‌اند. مدیر فنی این داروخانه می‌گوید: « فاکتور سه ماه گذشته ما نشان می‌دهد تاکنون حدود 100 سرم به ما داده شده که در بین آنها سرم‌هاي نمکی هم بوده.» او با اشاره به این‌که بحران سرم، از اردیبهشت‌ماه شروع شد، تأکید می‌کند: «یک مدت گفتند به خاطر خط تولید داروپخش است، پس از برطرف شدن مشکل این شرکت، 4 کارتن یک لیتری به ما سرم دادند اما بعد از آن دیگر خبری نشد و دوباره با مشکل مواجه شدیم. یک بار گفتند تغییر قیمت است، حالا هم گفته‌اند به خاطر کمبود ظرف سرم است.»


کمبود سرم جدی است، این ماده تنها یک مایع استریل‌کننده و شست‌وشو نیست، مصرف درمانی هم دارد. نیوشا سردارزاده که پزشک یکی از بیمارستان‌های دولتی است، درباره محدودیت سرم در این مراکز درمانی می‌گوید: « پیش از این بحران سرم، شدیدتر بود، حالا ولی شرایط در بیمارستان‌ها بهتر شده در مقابل داروخانه‌ها همچنان مشکل دارند.» این پزشک، درباره کمبود انواع سرم‌ها و موارد مصرف آنها توضیحات بیشتری می‌دهد: «سرم‌ها یا هفسالین هستند که نصفی از آن آب است و نیمی نمک که در شرایط فعلی خیلی سخت پیدا می‌شوند. این سرم بیشتر برای کسانی که دیابت دارند استفاده می‌شود، چرا که سرمی که برای این بیماران تزریق می‌شود، باید نمک و قند کمتری داشته باشد، به همین خاطر وقتی نباشد، برای این گروه مشکل ایجاد می‌شود. نوع دیگر نورمال سالین هستند که سدیم کلراید، 9‌درصد دارند، اینها وضع بهتری دارند، این سرم بیشتر برای شست‌وشوی زخم، بخیه و ... استفاده می‌شود.» به گفته او، سرم هم وضع داروهای کمیاب را پیدا کرده، در این میان سرم‌های تزریقی بیشترین کمبود را دارند.


شهرستان‌ها گرفتارتر از تهران
کمبود سرم تنها به تهران محدود نمی‌شود، داروخانه‌های شهرستان‌های دیگر هم با همین مشکل مواجه هستند. سامان مستوفی، مدیر فنی داروخانه‌ای در روستایی از توابع گمیشان استان گلستان است، او هم می‌گوید: « یک ماه است که این داروخانه با مشکل جدی سرم مواجه است، این درحالی است که فاصله این داروخانه تا مرکز بهداشت، حدود 20 کیلومتر است و کسی که نیاز به سرم داشته باشد، باید این مسافت را طی کند و تا آن‌جا برود.» او ادامه می‌دهد: « در این روستا تصادف، مسمومیت و نیش‌زدگی زیاد است، در تمام این موارد هم سرم خیلی مورد استفاده قرار می‌گیرد اما متاسفانه به سختی پیدا می‌شود، به‌هرحال سرم حرف اول را می‌زند و کاربرد زیادی دارد.» او هم به گروکشی برخی شرکت‌های پخش دارو اشاره می‌کند: «بعضی از این شرکت‌ها فروش سرم را مشروط به خرید داروهای دیگر کرده‌اند و باید حدود400، 500‌هزار تومان ازشان خرید کرد، آن هم نقدی. این برای داروخانه‌ها مشکل ایجاد کرده است.» به اعتقاد او، شاید واقعا کمبودی وجود نداشته باشد و برخی مشغول سوءاستفاده هستند، از سوی دیگر اعلام کمبود در هر کالایی، به‌طور طبیعی اختلالی در بازار ایجاد می‌کند.


پاسخ سازمان غذا و دارو: بازار اشباع شده، مشکلی وجود ندارد
هاشمی، سخنگوی سازمان غذا و دارو به نقل از رئیس این سازمان می‌گوید: «سرم‌های تزریقی در نیمه اول‌ سال با مشکل مواجه شدند که این اتفاق به خاطر تغییر خط تولید شرکت تولید‌کننده سرم رخ داد و کاملا هم طبیعی بود اما حالا 4 ماه است که ظرفیت کامل شده و عطش قبلی دیگر وجود ندارد.» تأکید این سازمان بر این است که هیچ مشکلی در زمینه سرم‌ها وجود ندارد. روزنامه شهروند