3224 نفر در هشت اتفاق مکه کشته شدند
سال 1987 بود که رژيم آل سعود دست به کشتار حجاج عمدتا ايراني، که به راهپيمايي آرام و به دور از خشونت «اعلان برائت از مشرکين» در طول مناسک حج واجب پرداختهبودند، زد. در اين واقعه275تن از حجاج ايراني، 85 عربستاني از جمله نيروي پليس و 45 تن از حجاج ديگر کشورها کشته و شماري نيز زخمي شدند. در سال1990بر اثر ازدحام جمعيت در تونل منتهي به مسجدالحرام و افتادن حجاج زير دست و پاي ديگران، 1426 نفر کشته شدند.
اما اينها پايان کار نبود. در سال 1994 به علت ازدحامي که به هنگام خروج
حجاج از منا، بر روي پل جمرات روي داد،270 زائر جان خود را از دست دادند.
مقامات عربستان در سالهاي بعد، مدعي شدند که تغييراتي را براي جلوگيري از
بروز حوادث مشابه انجام دادهاند، تا چنين حوادثي تکرار نشود. اما چهار سال
بعد در سال1998بار ديگر حادثهاي مشابه تکرار شد که در نتيجه آن 118
تن از حجاج بيتالله الحرام، جان باختند. در روز عيد قربان سال2004نيز
حادثهاي مشابه در منطقه رمي جمرات افتاد که به شهادت 244 حاجي و
مجروح شدن دهها نفر ديگر انجاميد.
هر
چند که مقامات عربستاني با رخ دادن هر کدام از اين اتفاقات، تنها به
عذرخواهي و پرداخت غرامت ميپرداختند، اما سريال اين فجايع ادامه داشت. در
سال 2006 حادثه مشابهي روي داد و بر اثر ازدحام جمعيت در ورودي شرقي
پل رمي جمرات،345نفر کشته و289نفر زخمي شدند.
حاکميت عربستان که سعي داشت
بيکفايتي خود را در تکرار اين حوادث را انکار کند، علت اصلي اين حادثه را
اصرار زائران براي حمل اسباب و اثاثيه خود به هنگام رمي اعلام کرد. البته
به اين اتفاقات ميتوان آتشسوزي سال1997در منا که در آن340حاجي به شهادت
رسيده و 1500نفر ديگر نيز زخمي شدند و فروريختن يک هتل هشت طبقه در سال
2006 که منجر به کشته شدن 76 زائر،که همگي از قاره آسيا بودند، اضافه کرد.
از تجاوز به دو نوجوان تا سقوط جرثقيل
در ابتداي سال جاري خبر رسيد. دو نوجوان ايراني، پس از شرکت در حج عمره و در حال بازگشت به ايران، در فرودگاه جده مورد تعرض قرار گرفتند. متاسفانه رئيس مرکز پزشکي حج و زيارت جمعيت هلالاحمر، ساعتي بعد خبر را تکذيب کرد و آن را خبرسازي رسانهاي عنوان کرد، اما وزارت امور خارجه بهطور رسمي خبر را تأييد کرد. البته معاون وزير امور خارجه به جاي تجاوز از واژه «شبهتجاوز» استفاده کرد.
اين دو نوجوان 14 و 15 ساله، پس از انجام حج عمره و در حال
بازگشت به ايران بودند که در فرودگاه جده با مشکلاتي مواجه ميشوند. موج
اعتراضات به حدي بود که مراجع تقليد، نمايندگان مجلس و حتي مردم، به اين
عمل غير انساني واکنش نشان داده و تظاهرات برگزار کردند.
اما اوج فجايع مناسک حج در دهههاي اخير،امسال رخ داد. ابتدا در روز جمعه 20 شهريورماه که مصادف با يازدهم سپتامبر بود،سقوط يک دستگاه جرثقيل، باعث کشته شدن 107نفر و مجروح شدن238نفر شد که اکثر جانباختگان از اتباع کشورهاي هند، پاکستان، اندونزي و ايران بودند. در ميان زخميشدگان اين حادثه نام 15 زائر ايراني هم ديده ميشود و يازده ايراني نيز جزو کشته شدگان هستند.
مقامات سعودي علت سقوط را بارندگي و طوفان عنوان کردند، ولي
يک پايگاه خبري سعودي علت سقوط را عدم رعايت استانداردها در محکمکاري
پايههاي جرثقيل عنوان کرد. شرکت پيمانکاري جرثقيل که نام آن بن لادن بود،
در پي وقوع اين حادثه ممنوعالفعاليت شد.
آمار کشتهشدگان به 2 هزار نفر ميرسد
دو
روز پيش همزمان با عيد سعيد قربان بود که همه رسانهها خبر کشتهشدن شمار
زيادي از حجاج را در رمي جمرات اعلام کردند. خبر به قدري تکان دهنده بود که
شبکههاي مجازي را هم در برگرفت و کاربران اين شبکهها، مدام به اعلام
آخرين آمار اين حادثه ميپرداختند.
سعيد
اوحدي، رئيس سازمان حج و زيارت، درباره آخرين وضعيت کشتهشدگان حادثه منا،
اظهار کرد: «عمق فاجعه بسيار دردناک و وسيع بوده و تاکنون بيش از يک هزار
و 500 نفر، آمار جانباختگان اين حادثه است، اما بر اساس منابع موثق،
پيشبيني ميشود اين آمار به بيش از 2هزار نفر برسد.»
او
به آمار مجروحان حادثه اشاره کرد و ادامه داد: «تعداد مجروحان نيز بيش از
2هزار نفر است. بيمارستانهاي عربستان، مملو از مجروحان حادثه هستند و برخي
از مجروحان نيز به رياض و طائف منتقل شدهاند.»
اوحدي
به آمار کشتهشدگان و مجروحان ايراني اين حادثه اشاره کرد و افزود: «بر
اساس آخرين آمار تاکنون جان باختگان ايراني131نفر هستند که در زير فشار
جمعيت جان باختند.
متاسفانه
ارتش عربستان از ساعت 5 امکان دسترسيها را از ما گرفت. بيش از 60
نفر هم زخمي شدهاند که دولت عربستان در انتقال زخميها به بيمارستان تعلل
ميکند.»
اعلام 3 روز عزاي عمومي در کشور
در
اين بين واکنش مسئولان عربستاني در نوع خود جالب توجه است.
خالدبنعبدالعزيز الفالح، وزير بهداشت عربستان سعودي، در گفتوگو با شبکه
الاخباريه عربستان، ضمن اعلام اينکه حادثه کشته شدن صدها حاجي در «منا» قضا
و قدر الهي بوده است، مسئوليت آن را بر عهده حجاج دانست.
سخنگوي
وزارت کشور عربستان نيز با بيان اينکه «تلاش داريم که علتهاي واقعي حادثه
و آنچه بر سلامت حجاج تاثيرگذار است، بيابيم» گفت: «افزايش گرماي هوا در
کشته شدن حجاج نقش داشت و منتظر نتيجه کميته عالي تحقيق در اين خصوص هستيم
که محمد بن نايف، وليعهد دستور تشکيل آن را داد.»
شنيدهها
حاکي از آن است که حضور جانشين وليعهد عربستان با خودرو در ميان زائران،
باعث رعب و وحشت و فشردگي جمعيت شده که البته اين خبر تائيد يا تکذيب نشده
است.
اما در پي اتفاقاتي که در منا رخ داد، مقام معظم رهبري، با بيان اينکه دولت سعودي موظف است مسئوليت سنگين خود را در اين حادثه تلخ پذيرفته و به لوازم آن به قاعده حق و انصاف عمل کند، سه روز عزاي عمومي در کشور اعلام کردند.