در اين سردردها ضايعه يا مشکلي در ساختمان جمجمه و نواحي گردن وجود ندارد، بلکه سردردي است که بدون علت و ضايعه واضحي درون سر و گردن به‌وجود مي‌آيد. شايع‌ترين آنها نيز سردردهاي تنشي و ميگرني است. سردردهاي تنشي معمولا سردرد دوطرفه است که در نواحي پيشاني، شقيقه يا پس‌سري يا کل سر باشد.
اين نوع سردرد معمولا
با تهوع، استفراغ، حساسيت به صدا و نور و بو همراه نيست و معمولا آنقدر
شديد نيست که فرد را از کار بازدارد. اين سردرد مي‌تواند هم به صورت
دوره‌اي و هم به صورت مزمن نمودار شود.
منظور از دوره‌اي اين است که هر چند
سال يک بار ممکن است به مدت چند روز وجود داشته باشد و با درمان‌هاي
ساده‌اي چون مسکن و استراحت خوب شود و دو مرتبه چند وقت ديگر مراجعه کند.
ولي سردرد تنشي مزمن سردردي است که حداقل 15 روز در ماه و براي سه ما
متعاقب وجود داشته باشد و اين سردرد طوري است که ممکن است آنقدر طولاني
باشد که براي چند سال ادامه پيدا کند. اما خوشبختانه سردردهاي تنشي آنقدر
شديد نيست که کيفيت زندگي را تحت تاثير قرار دهد.
سردردهاي ميگرني چطور؟
گروه دوم از بابت شيوع، سردردهاي ميگرني هستند. اين نوع سردرد در خانم‌ها شايع‌تر است و بيشتر در سن جواني بروز مي‌کند. دردهاي ميگرني معمولا يک طرفه هستند و اگر هم دو طرفه باشند، در يک طرف سر بيشتر احساس مي‌شوند.
ممکن است اين درد در نواحي اطراف چشم بيشتر از مابقي جاها باشد يا در ناحيه پيشاني و شقيقه‌اي شدت بيشتري داشته باشد. در کل دو نوع سردرد ميگرني با نام‌هاي پيش‌درآمد (بدون اورا) و سردرد با اورا داريم. بدون پيش درآمد يعني اينکه قبل از آن هيچ نشانه‌اي براي سردرد وجود ندارد. سردرد به آرامي شروع مي‌شود و حدود 20 دقيقه به‌شدت خود مي‌رسد و در زمان شدت چند ساعت مي‌ماند و بعد از آن آرام آرام از شدت درد کاسته مي‌شود و به سمت بهبودي مي‌رود.
معمولا سردردهاي ميگرني از هر دو نوع که باشد 4 تا حداکثر 72 ساعت به طول
مي‌انجامد. در سردرد ميگرني با پيش درآمد قبل از درد ممکن است مشکلات
بينايي پيش بيايد. به طور مثال فرد خطوطي ببيند يا منطقه ديد تاريکي پيدا
کند و بعد از 2ساعت سردرد شروع شود.
بيشتر پيش درآمدها به صورت بينايي بروز
مي‌کند، اما گاهي به‌صورت گزگز و خواب رفتگي اطراف دهان و دست‌ها نيز ديده
مي‌شود و گاهي به صورت اختلال گفتاري و تکلم است. سردرد ميگرني همچنين دو
نوع دوره‌اي و مزمن دارد که در نوع دوره‌اي ممکن است درد چندين بار در ماه
اتفاق بيفتد و بعد خوب مي‌شود و در فواصل آن ديگر فرد دچار سردرد نمي‌شود.
اما اگر مانند سردرد تنشي مزمن 15 روز يا بيشتر در ماه براي سه ماه پشت سر
هم درد اتفاق بيفتد اصطلاح ميگرن مزمن را براي آن به‌کار مي‌بريم. سردردهاي
ميگرني و مزمن هر کدام فرم درماني راحتي دارند و به راحتي به نتيجه
مي‌رسند، اما در فرم مزمن درمان سخت‌تر است.
ميگرن از چه سني اتفاق مي‌افتد؟
ميگرن در بچه‌ها نيز وجود دارد و اصولا با سينوزيت اشتباه گرفته مي‌شود. بچه‌هاي 6 تا 8 ساله نيز ممکن است سردرد ميگرني داشته باشند، البته کمي متفاوت‌تر از بزرگسالان. ميگرن در کودکان معمولا دوطرفه است. در بزرگسالان ضربان‌دار است يعني به صورت ضربان در سر ديده مي‌شود.
در حالي که در کودکان اين نوع
تقريبا وجود ندارد. در کودکان نيز سردرد ميگرني ممکن است با تهوع همراه
باشد، اما بيشتر بي‌اشتهايي را به همراه دارد. از نظر مدت سردرد کوتاه‌تر و
حتي گاهي يک تا دو ساعت است.
ميگرن در بچه‌ها نکته‌اي دارد و آن اينکه قبل
از شروع سردرد تمايل شديدي به خوردن مواد غذايي خاصي پيدا مي‌کنند که خود
باعث سردرد ميگرني مي‌شود، مانند شکلات کاکائويي، چيپس، پفک، سس و انواع
مواد غذايي که مواد افزودني و محافظت کننده دارند.
بهترين راهکار براي درمان سردرد و ميگرن چيست؟
بيشترين کاري که مي‌توان براي اين سردردها انجام داد، پيشگيري است. سردردهاي تنشي گاهي با تنش‌هاي عصبي، افسردگي و اضطراب همراه است.
ممکن است اين عوامل در
سردردهاي ميگرني نيز وجود داشته باشد که در صورت اصلاح درد را تخفيف
مي‌دهند. موارد پيشگيري ديگر که در خصوص هر دو درد شبيه است، خودداري از
مصرف برخي مواد غذايي محرک است. بهتر است فردي که سردرد مي‌گيرد، همواره
يادداشت کند که روز قبل از سردرد چه موادي را مصرف کرده است. البته به طور
شايع، سرکه، ترشي، فلفل، ادويه‌هاي تند، کاکائو و همه مواد غذايي همراه با
ماده حفاظت کننده جزو اين دسته هستند.
چه عوامل ديگري مي‌تواند در اين خصوص تاثيرگذار باشد؟
غير
از مواد غذايي نکته بسيار مهم وضعيت نظم خواب و غذا خوردن است. نظم خوب در
خواب و غذا براي پيشگيري از سردرد مزمني کمک مي‌کند.
نظم خواب اين است که
در تمام روزهاي هفته در يک ساعت مشخصي خوابيده و بيدار شوند به شکلي که اگر
حتي در آخر هفته فرد ساعت خواب بيشتري داشته باشد و ديرتر بيدار شود، ممکن
است با سردرد همراه باشد. بنابراين اين نظم بايد وجود داشته باشد و خواب
نيز کافي باشد. از لحاظ غذا نيز هر سه وعده اول و ميان وعده وجود داشته
باشد.
البته چون اضافه وزن از عوامل سردرد ميگرني است، بايد نظم خاصي در مورد وزن و غذا وجود داشته باشد. غذاهاي سنگين، چرب و حجيم بايد کنار گذاشته شود، اما نبايد وعده‌هاي غذايي حذف شود. البته وضعيت ايستادن و نشستن افراد نيز مهم است. کسي که عادت دارد مدت زيادي به دليل کتاب خواندن يا کار با موبايل و کامپيوتر پايين را نگاه کند به سردرد دچار مي‌شود.
فرد
اگر روي شکم بخوابد يا سر خود را کج روي بالش بگذارد يا از بالش بلند
استفاده کند، ممکن است دچار سردرد شود. بايستي که افراد حتما قبل از خواب
دستشويي بروند و مثانه و روده قبل از خواب خالي شود که هم خواب آرامتري
خواهند داشت و هم مي‌تواند مانع از سردرد شود.
تاثيرمسکن‌ها در تسهيل درد چگونه است؟
در سردردهايي که به دفعات کم اتفاق مي‌افتد، مي‌توان از مسکن‌هاي ساده استفاده کرد و براي سردردهاي ميگرني درمان‌هاي مخصوص وجود دارد. اگر دفعات سردرد بيشتر از 3 مرتبه شد و يا شديد بود، منطقي نيست که تنها از مسکن استفاده شود و بهتر است که پزشک معالج کمک کند و داروهاي پيشگيري براي سردرد استفاده شود.
البته استفاده زياد مسکن و بيشتر از 10 روز در ماه به
صورت سه ماه پشت سر هم منجر به سردرد وابسته به دارو مي‌شود که نسبت به
ساير سردردها درمان سخت‌تري دارد. توصيه مي‌شود بيماران بيشتر از دو روز در
هفته از داروهاي مسکن استفاده نکنند، زيرا هم عوارض خاص خود را دارد و هم
در مقابل درمان مقام مي‌شود.
يکي از راهکارهاي درماني که به تازگي شنيده مي‌شود تزريق بوتاکس است. در اين خصوص نيز توضيحاتي بفرماييد.
کلمه
بوتاکس در ايران مرسوم شده است در حالي که اصلا داروي بوتاکس در ايران
وجود ندارد. ماده اصلي سم بوتولينوم A است که در ايران تنها دارويي که از
کشور انگليس و کره است تاييديه وزارت بهداشت دارد. اين داروها خيلي از
اوقات براي زيبايي استفاده مي‌شوند. تنها موردي از استفاده سم بوتولينوم در
سردرد که تاييديه انجمن غذا و داروي امريکا را دارد و در دنيا نيز پذيرفته
شده است، در مورد ميگرن است.
توصيه اين است که در ابتدا سه رده داروي
خوراکي استفاده شده باشد. اگر به آن سه رده جواب داده نشد، بعد از اين روش
استفاده شود. اين يک روش تزريق خاص و پروتکل تزريق دارد. چيزي که پيشنهاد
شده 35 جاي تزريق روي عضلات در مناطق خاص است. اگر با اين پروتکل تزريق شود
50 درصد احتمال بهتر شدن در خصوص ميگرن مزمن وجود دارد. هيچ دليلي براي
تزريق در ساير موارد سردرد وجود ندارد.
تزريق بوتاکس توسط چه افرادي صورت مي‌گيرد؟
تزريق
اين سم توسط کسي استفاده مي‌شود که کارگاه‌هاي آموزشي را سپري کرده باشند.
به طور معمول متخصصان مغز و اعصاب، نورولوژيست‌ها، کساني که تخصص بيهوشي و
فوق درد دارند، متخصصان دوره ديده چشم پزشک افرادي هستند که مي‌توانند از
اين تزريق استفاده کنند.
آيا اين روش درماني تحت پوشش بيمه قرار دارد؟
برخي
از بيماري‌هاي ديگر مانند اختلالات حرکتي گردن يا گرفتگي عضلات تحت پوشش
بيمه است، اما در مورد سردرد ميگرني مزمن متاسفانه خيلي ثابت شده نيست.
تامين اجتماعي در برخي از مراکز شهرستان‌ها، اين مورد را تحت پوشش قرار
داده است، اما خدمات درماني معمولا با اين مورد مشکل دارد. در حالي که براي
ميگرن مزمن از سال 2010 مجوز جهاني صادر شد، ولي متاسفانه هنوز بيمه آن به
نتيجه نرسيده است. سپید
