به گزارش شفا آنلاین،اما
شواهد موجود داستاني متفاوت را حکايت مي‌کند. افرادي که بيشترين پروازهاي
هوايي در جهان را انجام مي‌دهند- ديپلمات‌ها، خدمه هواپيما و بازرگانان
بين‌المللي- به‌طور فزاينده‌اي در واقع به‌صورت کاركنان شيفتي در نظر گرفته
مي‌شوند که سبک زندگي‌شان خطرات وخيم سلامتي برايشان ايجاد مي‌کند.هرگاه
که شما در ارتفاع 10 هزار متري از زمين در هوا در حال گذر از يک قاره به
قاره ديگر هستيد، خودتان را در معرض مقدار اندکي پرتوتابي کيهاني و جت‌زدگي
قرار مي‌دهيد. اگر فقط يکي دو بار در سال سفر هوايي كنيد، اين موضوع چندان
مايه نگراني نيست. ميزان پرتوهايي که دريافت مي‌کنيد، بسيار اندک است و
معمولا در طول چند روز مي‌توان بر جت‌زدگي غلبه کرد.
اما
در کسي که بارها در سال سفر هوايي مي‌کند- به‌عبارت‌ديگر هرماه دست‌کم دو
بار سفرهاي هوايي فراکشوري انجام مي‌دهد، در معرض خطر بالاتر عوارضي مانند
سرطان‌ها و ساير مشکلات مزمن بهداشتي قرار مي‌دهد.
اسکات
کوهن که درباره عوارض احتمالي سفرهاي هوايي مکرر مي‌گويد: «برخي از
کثيرالسفرها از دانستن اينکه قرارگرفتن‌شان در معرض پرتوتابي بيشتر از
کاركنان نيروگاه‌هاي هسته‌اي است، شگفت‌زده مي‌شوند و معدودي از آنان
درمي‌يابند که جت‌زدگي مکرر باعث اختلال کار ژن‌هايي مي‌شود که بر سالمندي
تاثير مي‌گذارند و خطر دچار شدن به بيماري قلبي را بالا مي‌برد.»
پرتوتابي‌هاي خطرآفرين
خورشيد
و ستارگان به‌طور مداوم کره زمين را با پرتوتابي کيهاني بمباران مي‌کنند.
جو و ميدان مغناطيسي سياره زمين ما را از اغلب اين ذرات محافظت مي‌کند. اما
اگر شما تا 10 هزار متر از سطح زمين اوج گرفته باشيد، جو نازک خواهد بود و
ميزان قرارگيري شما هم به اين پرتوها اندکي بيشتر مي‌شود.
اين
موضوع درصورتي‌که شما به‌ندرت پرواز کنيد، مايه نگراني نيست. نمودار بالا
نشان مي‌دهد که هنگام پرواز در يك فاصله هوايي 4500 کيلومتري و زمان سفر
هوايي 4 ساعت و چهل‌وپنج دقيقه‌اي چه ميزان پرتو دريافت مي‌کنيد. دو
اپيدميولوژيست در مراکز کنترل و پيشگيري بيماري‌ها، لين پينکرتون و باربارا
گراجوسکي نيز اطمينان مي‌دهند که در افرادي که پروازهاي گاهگاهي انجام
مي‌دهند، نگراني از اين لحاظ وجود ندارد.
اما
افرادي که سفرهاي هوايي متعدد انجام مي‌دهند، از جمله خلبانان، مهمانداران
و ساير کارکنان هواپيماها در برخي از كشورها به‌عنوان «کارکنان در معرض
پرتوتابي» رده‌بندي مي‌شوند- زيرا آنان به اندازه برخي از کارکنان
نيروگاه‌هاي هسته‌اي در معرض پرتوتابي قرار دارند.
«کميسيون
بين‌المللي حفاظت راديولوژيک» حد مجاز دوز دريافتي 20 هزار ميکروسيورت در
سال را به‌عنوان ميانگين دوز دريافتي در طول پنج سال (بنابراين 100000
ميکروسيورت در پنج سال) براي کارکنان در معرض پرتوتابي، و 1000 ميکروسيورت
در سال براي عموم مردم توصيه مي‌کند.
همچنان
که نمودارها نشان مي‌دهند، شما در هر پرواز ميان لوس‌آنجلس تا نيويورک
حدود 40 ميکروسيورت پرتوتابي دريافت مي‌کنيد، بنابراين انجام 25 بار پرواز
هوايي ميان اين دو شهر باعث عبور از حد مجاز براي عموم مردم مي‌شود. (ضمنا
نگران دستگاه‌هاي اسکن‌کننده اشعه ايکس در فرودگاه نباشيد، همان‌طور که
مي‌توانيد در نمودار بينيد ميزان پرتوتابي آنها بسيار اندک است. حتي در
افرادي که زياد سفر مي‌کنند ميزان دريافت پرتوتابي از اين راه بسيار کم
است).
اما
آيا دريافت اين ميزان دوز پرتوتابي اضافي اثر زيانباري بر سلامت مي‌گذارد؟
پژوهش‌ها نشان داده‌اند که کارکنان هوايي با احتمال بيشتري نسبت به عموم
مردم ممکن است به سرطان پوستي مرگبار ملانوم مبتلا شوند. در يک بررسي،
خلباناني که براي يک ساعت در ارتفاع 10 هزار متري پرواز مي‌کردند، به همان
اندازه پرتوهاي سرطان‌زاي ماوراي بنفش A دريافت کردند که در طول يک جلسه 20
دقيقه‌اي استفاده از تخت برنزه کردن ساطع مي‌شود.
شماري
از بررسي‌ها نيز نشان داده‌اند که زنان مهماندار هواپيما با احتمال بيشتري
نسبت به ساير زنان ممکن است دچار سرطان پستان تشخيص داده شوند.
البته
درباره هر دو نوع اين سرطان‌ها، مشکل مي‌شود مشخص کرد که آيا صرف قرار
گرفتن در معرض پرتوتابي يا عوامل ديگر آيا ممکن است باعث افزايش اين خطر در
افراد شود. از طرف ديگر تخمين زدن دوزهاي پرتوتابي در اين بررسي‌ها
غيرقطعي است و بالقوه تحت تاثير عوامل مخدوش‌کننده است.
هاجو
زيب، اپيدميولوژيست در انستيتوي لايپزيک که سلامت اعضاي خدمه پرواز را
بررسي کرده است، توضيح مي‌دهد: «درباره افزايش خطر سرطان پستان، تاثير
تفاوت‌ها در موضوعات سلامت توليدمثلي مشاهده‌شده است- براي مثال، داشتن
بچه‌هاي کمتر و ديرتر بچه‌دار شدن. الگوهاي کار شيفتي و شبانه در کارکنان
هوايي نيز اين خطر را بالا مي‌برند.» درباره ملانوم، اين بحث مربوط بوده
است که افرادي که سفرهاي هوايي مکرر انجام مي‌دهد، ممکن است اوقات فراغتشان
را به شکل متفاوتي از ديگران، شايد در زير آفتاب بيشتر، بگذرانند که
مي‌تواند توضيح‌دهنده تفاوت‌ها در خطر ملانوم باشد.
جت‌زدگي مزمن هم خطرناك است
البته
در واقعيت پرتوتابي ممكن است چيز اصلي نباشد كه بايد نگران آن بود. هر چه
ما بيشتر و بيشتر درباره اهميت خواب براي سلامت درمي‌يابيم، همچنين
مي‌آموزيم كه چقدر بيخوابي و به هم خوردن ريتم‌هاي طبيعي خواب بر بدن تاثير
مي‌گذارد.
امروزه
پژوهشگران افردي كه جت‌زدگي مزمن را تجربه مي‌كنند، به عنوان شكل
منحصربه‌فردي از كاركنان شيفتي در نظر مي‌گيرند كه تاثيراتي درازمدت بر
سلامت‌شان ايجاد خواهد شد. اما در اينجا هم تفاوت بزرگي ميان جت‌زدگي ناشي
از مسافرت هاي گاهگاهي و جت زدگي مزمني كه مسافران هميشگي و كاركنان پرواز
تجربه مي‌كنند، وجود دارد. اين گروه دوم هستند كه تاثيرات درازمدت بر
سلامت را تجربه خواهند كرد.
سوري
كوهن در اين باره مي‌گويد: «برهم‌خوردن ريتم‌هاي بدن بازتاب‌دهنده اختلالي
گسترده در بسياري از فرايندهاي زيست‌شناختي، از جمله ظهور ژن‌هاي موثر بر
پيري است.» او توضيح داد كه «جت‌زدگي حتي ممكن است ژن‌هاي مربوط به دستگاه
ايمني را خاموش كند و خطر دچار شدن به حمله قلبي و سكته مغزي را بالا
ببرد. جت‌زدگي مزمن درازمدت در ميان كاركنان كابين خطوط هوايي با نقصان‌هاي
شناختي از جمله اختلال حافظه همراه است.»
به
گفته پينكرتون و گراجوسكي، كار شيفتي يا نوبتي، از جمله نوع كاري كه خدمه
هوايي تجربه مي‌كنند، از جانب «سازمان بين‌المللي پژوهش سرطان» وابسته به
سازمان جهاني بهداشت يك علت احتمالي سرطان در انسان‌ها شمرده مي‌شود.
كار شبانه و شيفتي همچنين با سقط جنين و مشكلات توليدمثلي مربوط شده است.
پينكرتون
و گراجوسكي در اين باره مي‌نويسند: «سقط جنين در سه ماه اول در مهمانداران
زن بارداري كه 15 ساعت يا بيشتر در طول ساعات طبيعي خوابشان پرواز
مي‌كنند، نسبت به مهمانداراني كه كمتر در طول ساعات طبيعي خواب پرواز
مي‌كنند، 50 درصد بيشتر احتمال دارد.» البته در اين مورد هم، پروازكنندگان
گاهگاهي يا تفريحي نبايد نگران باشند و در عين حال به نظر مي‌رسد ملاتونين
به برطرف كردن جت‌زدگي كمك مي‌كند.
ايجاد لخته‌هاي خوني در پا بيش از همه نگران‌كننده است
در
مجموع براي اغلب افراد خطرات فوري براي سلامت در حين پرواز هوايي بايد
مهم‌تر از مشكلات درازمدت شمرده شود. از جمله اين خطرات افزايش خطر 4برابري
احتمال لخته شدن خون در پروازهاي طولاني‌مدت است. به عبارت ديگر، در اين
موارد حتما لازم نيست پروازكننده‌اي مكرر باشيد تا به اين مشكل سلامت دچار
شويد. اگر در حال مصرف قرص‌هاي خوراكي ضدبارداري باشيد، اين خطر مي‌تواند
حتي بالاتر باشد.
فضاهاي
محصور در كابين‌هاي هواپيما- همراه با ضعف دستگاه ايمني پس از يك خواب بد
شبانه در يك پرواز درازمدت- همچنين به انتشار بيماري‌هاي عفوني كمك مي‌كند.
در بازبيني كه در ژورنال لنست درباره خطرات بهداشتي و سفر هوايي انجام داده، آمده است: «از سال 1946 به بعد، شيوع بيماري‌هاي عفوني وخيم در خطوط هوايي تجاري گزارش شده است، از جمله آنفلوآنزا، سرخك، نشانگان حاد شديد تنفسي (سارس)،سل، مسموميت غذايي، آنتريت ويروسي، و آبله مرغان.»
